Chuyện học nghề ở A Lưới

Đào tạo nghề nấu ăn cho phụ nữ vùng cao

Học nghề tại thôn

Anh Hồ Văn Rin ở xã A Lưới 2, người Pa Cô, là một trong những lao động tham gia lớp đào tạo nghề chăn nuôi được mở tại xã. Gia đình anh nhiều năm nay sống chủ yếu nhờ trồng sắn, lúa rẫy và nuôi vài con bò quanh nhà. Trước đây, việc chăn nuôi của anh hoàn toàn dựa vào kinh nghiệm tích lũy. “Thấy người ta nuôi sao thì mình làm vậy nên khi bò bị bệnh, tôi chỉ xử lý theo thói quen cũ. Thế nên, có năm bò chết, có năm bán xong cũng chẳng có lãi”, anh Rin cho biết.

Cuối năm 2024, anh Rin theo học lớp đào tạo nghề chăn nuôi cho lao động nông thôn. Ban đầu, anh cũng do dự, sợ học không theo kịp. Sau khi được cán bộ thôn vận động, giải thích, anh quyết định đăng ký tham gia.

Lớp học được tổ chức ngay tại xã. Giáo viên tận dụng nhà văn hóa của thôn để dạy. Phần lý thuyết được rút gọn, chủ yếu nói về những việc sát với thực tế: làm chuồng sao cho khô, cách vệ sinh, cách nhận biết bệnh thường gặp ở bò, khẩu phần ăn cho bò theo từng giai đoạn. Trong nhiều buổi học, giáo viên đứng lớp bằng cách cùng học viên ra sân, dùng mô hình để chỉ cách làm. Có học viên làm chậm, phải làm đi làm lại nhiều lần. Giờ nghỉ, họ tiếp tục hỏi thêm những việc liên quan trực tiếp đến gia đình mình. Có người chụp hình chuồng bò bằng điện thoại để nhờ góp ý.

Buổi học không kéo dài, xen giữa là những câu hỏi rất cụ thể của học viên. Có người hỏi về chuyện bò hay bị tiêu chảy khi mưa kéo dài. Có người hỏi cách che chuồng khi gió lớn. Giáo viên không đọc giáo trình mà giải thích lại bằng ví dụ gần gũi, đôi khi bằng chính trải nghiệm của mình.

Sau khóa học, anh Rin về bàn với gia đình cải tạo lại chuồng trại. Anh giảm nuôi dàn trải, tập trung chăm sóc đàn bò kỹ hơn. Chuồng được làm ở nơi cao ráo, thức ăn được tính toán lại. Kết quả, đàn bò ít bệnh hơn, không còn cảnh mất trắng như vài năm trước.

Dạy nghề sát thực tế

Theo ông Lê Đình Chính, Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên Khu vực 4, đào tạo nghề ở vùng cao không thể làm theo cách chung. “Trước khi mở lớp, chúng tôi phải đi khảo sát để biết người dân cần nghề gì, có duy trì được lâu dài hay không. Nghề nào không phù hợp thì không triển khai,” ông nói.

Nghề đào tạo cũng gắn với điều kiện sản xuất tại địa phương như chăn nuôi, trồng trọt, may mặc, sửa chữa dân dụng, chế biến nông sản. Mục tiêu không phải để người dân bỏ nghề cũ, mà để làm tốt hơn những việc họ đang gắn bó hàng ngày.

Tính từ năm 2020 đến 2025, Giáo dục thường xuyên Khu vực 4 đã mở 39 lớp với 868 học viên, bao gồm nhiều ngành nghề cơ bản, như: kỹ thuật trồng hoa, chăn nuôi gia súc, gia cầm, làm chổi đót, chế biến món ăn, tin học văn phòng... Trong 2 năm học vừa qua, Trung tâm cũng đã liên kết, phối hợp đào tạo trình độ nghề trung cấp điện dân dụng, chế biến món ăn và tin học văn phòng cho 81 học viên. Phần lớn là lao động dân tộc thiểu số theo học.

Sau đào tạo, nhiều học viên áp dụng được kiến thức vào sản xuất, chăn nuôi tại gia đình. Tuy nhiên, thu nhập không tăng nhiều bởi trình độ người học không đồng đều, nhiều người lớn tuổi, ít tiếp xúc với kiến thức mới. Thời gian học phải linh hoạt theo mùa vụ. Vì vậy, giáo viên không chỉ giảng dạy mà còn phải xuống tận nơi, hướng dẫn từng thao tác theo kiểu bắt tay, chỉ việc để người dân làm theo được.

Từ chỗ làm theo thói quen, nhiều người dần chú ý hơn đến chi phí, hiệu quả và rủi ro trong sản xuất. “Không phải ai học nghề xong cũng khá lên liền. Nhưng họ biết suy nghĩ trước khi làm, không làm theo cảm tính như trước”, ông Chính cho biết.

Theo đánh giá của chính quyền địa phương, tại các xã triển khai thường xuyên lớp đào tạo nghề, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo giảm bình quân từ 1-1,5% mỗi năm. Đào tạo nghề gắn với tạo việc làm tại chỗ được xem là một trong những yếu tố góp phần vào kết quả này.

Tuy vậy, công tác đào tạo nghề ở vùng cao vẫn còn nhiều khó khăn. Cơ sở vật chất còn hạn chế, nhất là phòng học chuyên môn, phòng thực hành và trang thiết bị dạy nghề. Kinh phí hoạt động và kinh phí bồi dưỡng nâng cao chất lượng chưa đáp ứng yêu cầu. Công tác tuyển sinh giáo dục thường xuyên và đào tạo nghề cho lao động nông thôn vẫn gặp trở ngại.

Từ thực tế triển khai, Trung tâm cho rằng để đào tạo nghề đạt hiệu quả cao hơn, cần thêm nguồn lực đầu tư cho cơ sở vật chất, thiết bị dạy học. Đồng thời, cần tăng cường bồi dưỡng kỹ năng quản lý, ứng dụng công nghệ thông tin cho đội ngũ cán bộ, giáo viên và đẩy mạnh công tác tư vấn hướng nghiệp ngay từ cơ sở.

An Nhiên