Chuyện chiếc mũ bảo hiểm ném thẳng về phía HĐXX và quy định bảo vệ thẩm phán

TAND Tối cao có dự thảo tờ trình nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định về chế độ bảo vệ thẩm phán. Theo đó, dự thảo nghị quyết gồm 24 điều, được bố cục thành 4 chương.

Thẩm phán bị ném mũ bảo hiểm khi vừa tuyên án

Nội dung dự thảo tờ trình nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định về chế độ bảo vệ thẩm phán nêu: Có nhiều trường hợp thẩm phán không được tôn trọng, bị xúc phạm, bị tấn công khi thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ. Điển hình có các trường hợp thẩm phán bị xâm phạm nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe như: bị tạt axit ngay khi ra khỏi nhà để đến cơ quan, bị đâm tại phòng làm việc, bị tấn công ngay tại tòa.

Phiên tòa xét xử một vụ đại án tại TAND TP Hà Nội. Ảnh: CTV

Người viết bài từng chứng kiến một phiên tòa kết thúc khá hỗn loạn khi vị thẩm phán vừa dứt lời tuyên án thì từ phía dưới, một chiếc mũ bảo hiểm bị ném thẳng về phía HĐXX. Vị thẩm phán hôm đó đã phải rút nhanh và được cảnh sát tư pháp bảo vệ an toàn.

Theo TAND Tối cao, từ khi triển khai thực hiện Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (TAND) năm 2014 đến ngày 31/8/2024, trong toàn ngành TAND, thẩm phán bị xâm phạm chiếm tỷ lệ 25,4%.

Cụ thể, có 20 thẩm phán bị hành hung, xâm phạm tính mạng, sức khỏe; 29 thẩm phán bị xâm phạm danh dự, nhân phẩm; 13 thẩm phán yêu cầu được bảo vệ. Các cơ quan có thẩm quyền đã xử lý 28 cá nhân có hành vi xâm phạm thẩm phán; trong đó đã truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc xử phạt hành chính đối với 22 trường hợp.

TAND Tối cao cho rằng, thẩm phán luôn có nguy cơ cao khi đối mặt với nhiều hình thức xâm hại như đe dọa, bạo lực hoặc các hành vi quấy rối từ đương sự, người thân của họ hoặc từ cộng đồng.

Căn cứ cơ sở chính trị, pháp lý thực tiễn nêu trên, TAND Tối cao khẳng định, việc xây dựng nghị quyết quy định về việc bảo vệ thẩm phán là cần thiết, giúp ngăn chặn các hành vi xâm phạm thẩm phán, đồng thời thiết lập các cơ chế xử lý kịp thời và hiệu quả khi có sự việc xảy ra, đảm bảo an toàn và sự bình tâm cho Thẩm phán trong công tác và dễ áp dụng trong thực tiễn.

Tham khảo quy định về cơ chế bảo vệ thẩm phán ở một số nước trên thế giới cho thấy, Trung Quốc ban hành một đạo luật riêng với tên gọi Luật Thẩm phán, Malaysia ban hành đạo luật Tòa án tư pháp. Trong khi đó, các nước như Liên bang Nga và Nhật Bản quy định về bảo vệ thẩm phán được quy định ở đạo luật cao nhất, đó là hiến pháp.

Từ những căn cứ nêu trên, TAND Tối cao cho rằng, việc xây dựng quy định về chế độ bảo vệ thẩm phán là khách quan và cần thiết.

Việc ban hành văn bản này nhằm cụ thể hóa các quy định về bảo vệ thẩm phán, thân nhân của thẩm phán, tăng cường cơ chế đảm bảo thực thi công vụ, thể hiện sự quan tâm, coi trọng của Đảng và Nhà nước đối với cán bộ làm công tác tư pháp nói chung và thẩm phán nói riêng.

Cấm chỉ đạo, ép buộc, lôi kéo, dụ dỗ, mua chuộc thẩm phán

Nội dung dự thảo nghị quyết nêu 10 hành vi cụ thể bị nghiêm cấm trong hoạt động bảo vệ thẩm phán như: Gây ảnh hưởng đến việc xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, sự vô tư, khách quan của thẩm phán; Đe dọa, xâm phạm tính mạng, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín, quyền và lợi ích hợp pháp của thẩm phán, thân nhân của thẩm phán.

Cản trở thẩm phán thi hành công vụ; Chỉ đạo, ép buộc, lôi léo, dụ dỗ, mua chuộc thẩm phán để che giấu, không báo cáo, báo cáo sai sự thật, báo cáo không đầy đủ, không thực hiện hoặc thực hiện không đúng quy định, quy trình nghiệp vụ.

Lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lợi dụng ảnh hưởng của người có chức vụ, quyền hạn để trả thù, trù dập, gây ảnh hưởng tiêu cực đến vị trí công tác; Lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh sai sự thật hoặc nhận xét, đánh giá tùy tiện nhằm vu cáo, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín hoặc gây ảnh hưởng tiêu cực đến vị trí công tác của thẩm phán.

Làm lộ, lọt thông tin về hoạt động công vụ của thẩm phán, gây ảnh hưởng đến việc giải quyết vụ án, vụ việc; Làm lộ, lọt thông tin cần được giữ bí mật trong quá trình bảo vệ; Xâm phạm dữ liệu cá nhân của thẩm phán.

Lợi dụng chính sách bảo vệ thẩm phán để thực hiện hoặc bao che hành vi tham nhũng, tiêu cực, trục lợi, vi phạm quy định của pháp luật; Chậm trễ, thiếu trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện các biện pháp bảo vệ thẩm phán.

T.Nhung