Chương trình lưu trú văn chương lâu đời nhất nước Mỹ bị cắt tài trợ

Nhà văn Hiền Trang (thứ hai từ trái sang) cùng các tác giả quốc tế tại kỳ lưu trú mùa thu năm 2022 của IWP. Ảnh: FBNV.

Chương trình Viết văn Quốc tế (International Writing Program - IWP) vừa qua cho biết vào ngày 26/2 họ nhận được thông báo các khoản tài trợ cho chương trình từ Bộ Ngoại giao Mỹ, Cục Văn hóa và Giáo dục đã bị chấm dứt. Thông báo này giải thích rằng các khoản tài trợ của IWP “không còn đáp ứng các ưu tiên của cơ quan” cũng như không phù hợp “với lợi ích quốc gia và các ưu tiên của cơ quan”.

Vì đây là một trong những nguồn tài trợ chính, quyết định này sẽ gây ra những hệ quả tức thời với nhiều hoạt động của IWP: chương trình mùa hè dành cho thanh thiếu niên Between the Lines bị hủy bỏ, chương trình trao đổi Lines and Spaces, các khóa học học từ xa và chương trình Emerging Voices bị giải thể. Số lượng học viên tham gia Kỳ lưu trú mùa thu sẽ bị giảm gần một nửa do mất đi các nguồn tài trợ liên bang.

IWP là chương trình lưu trú dành cho người viết, tổ chức tại phố Iowa, bang Iowa, Mỹ do Paul Engle và Hualing Nieh Engle thành lập vào năm 1967. Từ năm 2014, chương trình còn cung cấp các khóa học trực tuyến.

Kể từ khi ra đời, IWP đã tiếp đón hơn 1.500 nhà thơ, tiểu thuyết gia, nhà viết kịch, tiểu luận gia và nhà báo - cả tác giả mới nổi lẫn tên tuổi thành danh, từ hơn 150 quốc gia, bao gồm những khu vực bị hạn chế về tự do văn chương và cá nhân. Mục tiêu chính của chương trình là tạo điều kiện tối ưu cho quá trình sáng tác của họ. Kể từ năm 2000, nhà thơ kiêm nhà báo Christopher Merrill là giám đốc của IWP.

Nhiều tác giả từng tham dự IWP đã nổi tiếng và có nhiều thành tựu văn chương, tiêu biểu có thể kể đến Orhan Pamuk (Nobel Văn chương 2006), Mạc Ngôn (Nobel Văn chương 2012) và Han Kang (Nobel Văn chương 2024).

Một số nhà văn từ Việt Nam đã tham dự chương trình lưu trú của IWP là Phan Thị Vàng Anh, Phan Triều Hải, Hữu Việt, Văn Cầm Hải, Phan Hồn Nhiên, Hiền Trang...

Trên trang cá nhân, nhà văn Hiền Trang cho biết thông báo từ IWP là tin buồn với chị và bạn bè văn chương. "IWP là chương trình lưu trú văn chương lâu đời nhất ở Mỹ, tôi nghĩ khó có chương trinh lưu trú sáng tác nào tập trung vào văn chương lại có thể tạo nên một di sản lớn đến thế quá hơn nửa thế kỷ", chị viết.

Với những nỗ lực kết nối các nhà văn toàn cầu và thúc đẩy sự thấu hiểu lẫn nhau của cộng đồng quốc tế, hai vợ chồng Engle đã được 300 nhà văn đề cử Giải Nobel Hòa bình năm 1976. Thành phố Iowa được UNESCO công nhận là Thành phố Văn chương vào năm 2008, một phần nhờ vào những đóng góp của IWP.

Các đối tác tài trợ lâu năm khác của IWP, bao gồm tài trợ tư nhân, quỹ tài trợ, bộ văn hóa một số quốc gia và các tổ chức phi chính phủ (NGO) vẫn sẽ tiếp tục hỗ trợ các nhà văn. Ông Christopher Merrill, Giám đốc hiện tại của IWP, cũng kêu gọi tác giả và độc giả trên khắp thế ủng hộ chương trình bằng tài chính cũng như lan tỏa câu chuyện về IWP đến cộng đồng.

Tâm Anh