Chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên: Không chỉ là nhiệm vụ của ngành y tế

Hoạt động chăm sóc sức khỏe vị thành niên trong trường phổ thông. Ảnh: Trường THCS Quảng Chính (Quảng Ninh)

Công tác dân số và sức khỏe sinh sản vị thành niên luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm

Việc nâng cao chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên không chỉ là nhiệm vụ của ngành Y tế mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội, nhằm xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao và đảm bảo sự phát triển bền vững.

Theo Tổng cục Thống kê công bố năm 2022, thanh thiếu niên chiếm 25% dân số Việt Nam, nhưng hơn 50% trong số đó chưa tiếp cận đầy đủ thông tin về sức khỏe sinh sản. Hoàn thiện từ chính sách Sau Đại hội Đảng lần thứ X, Việt Nam đã có những bước chuyển mình mạnh mẽ trong chính sách dân số, đặc biệt trong lĩnh vực sức khỏe sinh sản vị thành niên.

Nghị quyết số 21-NQ/TW năm 2017 khẳng định sự chuyển đổi trọng tâm từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển, đồng thời đặt ưu tiên vào giáo dục giới tính và sức khỏe sinh sản cho thanh thiếu niên. Luật Trẻ em năm 2016 cùng với Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030 là những cơ sở pháp lý quan trọng, đặt mục tiêu giảm tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn ở vị thành niên xuống dưới 5% và cải thiện tỷ lệ tiếp cận thông tin sức khỏe sinh sản lên trên 90% vào năm 2030. Các chương trình này cũng tích hợp giáo dục sức khỏe sinh sản vào chương trình giáo dục phổ thông, hướng tới xây dựng một thế hệ trẻ khỏe mạnh về thể chất và tinh thần.

Phát biểu tại Hội nghị Tổng kết chương trình dân số và phát triển vào ngày 15/11/2023, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh: "Công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên là nhiệm vụ quan trọng không chỉ vì sức khỏe mà còn vì tương lai phát triển bền vững của đất nước. Đầu tư vào thế hệ trẻ là đầu tư cho sự phồn thịnh lâu dài".

Mới đây Bộ Y tế vừa ban hành Quyết định số 3261/QĐ- ngày 04/11/2024 về việc: Ban hành tài liệu chuyên môn “Hướng dẫn Quốc gia về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản – nội dung chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên và thanh niên” do Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn ký. Ban hành theo Quyết định này là tài liệu chuyên môn “Hướng dẫn quốc gia về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản - nội dung Chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên và thanh niên”. Tài liệu này nhằm cung cấp cho các cơ sở y tế trong phạm vi toàn quốc; Nội dung “Chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên và thanh niên” ban hành kèm theo Quyết định này thay thế “Phần 7 - Sức khỏe sinh sản vị thành niên và thanh niên” trong Hướng dẫn quốc gia về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản ban hành kèm theo Quyết định số 4128/QĐ-BYT ngày 29/7/2016 của Bộ trưởng Bộ Y tế.

Đảm bảo trẻ vị thành niên được tiếp cận thông tin và dịch vụ y tế kịp thời

Việc chăm sóc sức khỏe sinh sản cho người dân nói chung và chăm sóc sứ khỏe sinh sản vị thành niên nói chung luôn được Đảng, Nhà nước, các cấp Bộ, Ngành quan tâm chăm sóc và đã có những kết quả đáng khích lệ. Dù đã đạt được những tiến bộ đáng kể, thế nhưng thực trạng thiếu hiểu biết và hạn chế trong tiếp cận dịch vụ vẫn còn tồn tại.

Báo cáo của UNICEF cho thấy hơn 50% trẻ vị thành niên chưa tiếp cận được thông tin đầy đủ về sức khỏe sinh sản. Theo thống kê từ Bộ Y tế, tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn ở vị thành niên vẫn ở mức đáng lo ngại, khoảng 6% trong năm 2023. Hoạt động giáo dục giới tính ngày càng được thực hiện nhiều trong các trường phổ thông.

Ảnh: Trường THPT Mường Lát

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng từng nêu rõ tại Hội nghị Phát triển Y tế Toàn diện tổ chức vào ngày 10/10/2023: "Cần có sự phối hợp đồng bộ từ các cấp chính quyền, gia đình và nhà trường để xây dựng một môi trường thân thiện, đảm bảo trẻ vị thành niên được tiếp cận thông tin và dịch vụ y tế kịp thời".

Ngoài ra, dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản thân thiện với thanh thiếu niên chưa được phổ cập rộng rãi tại các địa phương, đặc biệt là khu vực nông thôn và vùng sâu, vùng xa. Việc thiếu đội ngũ y tế được đào tạo bài bản và kinh phí hạn chế cũng là những rào cản lớn.

Chung tay vì thế hệ trẻ Sức khỏe sinh sản vị thành niên không chỉ là vấn đề của ngành y tế, mà cần sự tham gia đồng bộ từ chính quyền, cộng đồng và gia đình. Việc nâng cao nhận thức, đầu tư nguồn lực và triển khai hiệu quả các chính sách sẽ giúp Việt Nam xây dựng một thế hệ trẻ khỏe mạnh, sẵn sàng đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Với sự quan tâm và hành động thiết thực, mục tiêu về dân số và phát triển chắc chắn sẽ được hiện thực hóa trong thập kỷ tới.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan khẳng định tại Lễ phát động Chiến dịch Quốc gia về Sức khỏe Sinh sản tổ chức ngày 20/11/2023: "Chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên không chỉ là trách nhiệm của ngành y tế mà còn cần sự vào cuộc mạnh mẽ của toàn xã hội. Đây là yếu tố quyết định để đảm bảo sự phát triển toàn diện cho thế hệ trẻ".

Ảnh: Trường THPT Cửa Tùng (Vĩnh Linh, Quảng Trị)

Thời gian tới, các cơ quan chức năng ngành dân số sử dụng nhiều tiếp cận đa dạng hướng tới mục tiêu chương trình đạt được hiệu quả hơn.

Trong đó việc đẩy mạnh giáo dục và truyền thông, tiếp tục lồng ghép giáo dục giới tính vào chương trình phổ thông; xây dựng các chiến dịch truyền thông hiện đại, gần gũi với giới trẻ đóng vai trò ngày một quan trọng. Bên cạnh đó, việc cải thiện dịch vụ y tế, mở rộng các trung tâm chăm sóc sức khỏe sinh sản thân thiện; triển khai các mô hình y tế lưu động cho khu vực khó khăn. Việc chăm sóc sức khỏe vị thành niên cần huy động nguồn lực của toàn xã hội, trong đó, tang cường hợp tác với các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp và cộng đồng để đa dạng hóa nguồn lực tài chính và nhân sự. Cùng với đó là tăng cường cơ chế giám sát việc thực hiện chính sách, đồng thời nghiên cứu thêm về nhu cầu và hành vi của vị thành niên để đề xuất các giải pháp phù hợp.

Phương Thảo