Căng thẳng giữa Trung Quốc và phương Tây gia tăng sau vụ Nexperia

Ảnh minh họa - Ảnh: Reuters

Đầu tuần này, bà Mary Barra, Chủ tịch kiêm CEO của General Motors (GM), cảnh báo rằng các biện pháp hạn chế xuất khẩu của Trung Quốc có thể tác động tới hoạt động sản xuất của hãng.

Trong cuộc họp trực tuyến về kết quả kinh doanh quý của nhà sản xuất ô tô Mỹ ngày 21/10, bà Barra cho biết GM đã thành lập một nhóm nội bộ “làm việc suốt ngày đêm cùng các đối tác trong chuỗi cung ứng nhằm giảm thiểu tối đa các gián đoạn có thể xảy ra”. Tuy nhiên, bà nhận định tình hình tương đối “bất ổn”.

Căng thẳng nổi lên sau khi Chính phủ Hà Lan viện dẫn Đạo luật Hàng hóa Khả dụng để can thiệp vào hoạt động của Nexperia, sau khi phát hiện “những thiếu sót nghiêm trọng về quản trị” tại công ty. Nhà sản xuất chip này, trụ sở tại Nijmegen (Hà Lan), được công ty Wingtech Technology của Trung Quốc mua lại vào năm 2019.

Trong thư gửi Quốc hội Hà Lan ngày 14/10, Bộ trưởng Kinh tế Vincent Karremans giải thích quyết định “đặc biệt” về việc tiếp quản quyền kiểm soát Nexperia. Ông nhấn mạnh công ty này đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái bán dẫn của Hà Lan và châu Âu, đồng thời có “tầm quan trọng to lớn đối với an ninh kinh tế”. Ông Zhang Xuezheng, CEO kiêm nhà sáng lập Wingtech, đã bị đình chỉ chức giám đốc và cách chức khỏi các vị trí điều hành cấp cao tại Nexperia.

Theo Nexperia, Bắc Kinh đã phản ứng bằng cách cấm chi nhánh tại Trung Quốc và các nhà thầu phụ của công ty “xuất khẩu một số linh kiện hoàn thiện và bộ phận lắp ráp được sản xuất tại Trung Quốc”.

CEO Barra của GM không phải là người duy nhất bày tỏ lo ngại về khả năng tiếp cận chip từ Nexperia.

“Nexperia là nhà cung cấp lớn toàn cầu về linh kiện bán dẫn thường được sử dụng trong các bộ phận điều khiển điện tử của ô tô và liên quan đến nhiều ngành công nghiệp khác”, ông Simon Schutz, Trưởng bộ phận Báo chí và Kỹ thuật số của Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Đức (VDA), cho biết.

Ngày 10/10, Nexperia thông báo với các nhà sản xuất và nhà cung cấp ô tô Đức rằng công ty không thể “đảm bảo cung cấp đầy đủ chip cho chuỗi cung ứng ô tô”. Nexperia giải thích tình trạng này thuộc diện "sự kiện bất khả kháng", cho phép công ty miễn trừ trách nhiệm thực hiện hợp đồng trong những hoàn cảnh đặc biệt ngoài tầm kiểm soát.

“Nếu gián đoạn trong việc cung cấp chip từ Nexperia không được khắc phục trong thời gian ngắn, tình hình này có thể sẽ sớm gây ra những khó khăn nghiêm trọng cho hoạt động sản xuất của nhiều doanh nghiệp”, ông Schutz cảnh báo.

Ông cho biết VDA đang nỗ lực tìm kiếm “các giải pháp nhanh chóng và thực tế” thông qua sự hợp tác chặt chẽ với các doanh nghiệp, chính phủ Đức và Ủy ban Châu Âu (EC).

Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô châu Âu (ACEA) cảnh báo rằng lượng chip tồn kho của Nexperia hiện chỉ đủ dùng trong vài tuần. Mặc dù các doanh nghiệp đang nỗ lực tìm nguồn cung cấp chip và linh kiện tương tự từ các nhà cung cấp khác, quá trình này dự kiến sẽ kéo dài nhiều tháng.

“Chúng tôi đột nhiên rơi vào tình huống đáng báo động này. Đây là một vấn đề liên ngành ảnh hưởng đến rất nhiều nhà cung cấp và hầu như tất cả thành viên của chúng tôi”, Tổng giám đốc ACEA Sigrid de Vries phát biểu với tờ báo Nikkei Asia.

Trên thực tế, căng thẳng liên quan đến Nexperia và Wingtech đã âm ỉ từ lâu. Vào tháng 12/2024, Bộ Thương mại Mỹ đã đưa Wingtech vào Danh sách Thực thể gồm các công ty chịu kiểm soát xuất khẩu do lo ngại an ninh.

Wingtech bị cáo buộc hỗ trợ Bắc Kinh trong nỗ lực thâu tóm các cơ sở sản xuất chip nhạy cảm đóng vai trò quan trọng đối với ngành công nghiệp quốc phòng của Mỹ và các đồng minh, với mục tiêu đưa những cơ sở này về Trung Quốc và xây dựng một hệ sinh thái sản xuất chip nội địa.

Trong buổi làm việc các nhà đầu tư ngày 12/10, ông Dương Mộc, Chủ tịch Wingtech, khẳng định ưu tiên hàng đầu của công ty là duy trì sự hiện diện tại Trung Quốc.

“Khi đánh giá toàn bộ hoạt động, chúng tôi sẽ ưu tiên bảo vệ và ổn định tài sản cũng như các hoạt động tại Trung Quốc trước, sau đó mới củng cố hoạt động ở thị trường nước ngoài”, ông Dương cho biết cho biết.

Trong bối cảnh vấn đề này đang leo thang thành một cuộc đối đầu công nghệ mới toàn cầu, các quan chức thương mại Hà Lan và Trung Quốc đã có cuộc điện đàm để làm rõ lập trường của hai bên.

Theo thông cáo từ phía Trung Quốc, Bộ trưởng Thương mại Vương Văn Đào đã kêu gọi người đồng cấp Hà Lan “tuân thủ tinh thần hợp đồng, nguyên tắc thị trường và pháp quyền” đồng thời nhanh chóng giải quyết vấn đề nhằm “bảo vệ quyền hợp pháp của các nhà đầu tư Trung Quốc” tại Hà Lan.

Về phần mình, thông cáo từ Chính phủ Hà Lan cho biết ông Bộ trưởng Kinh tế Hà Lan Karremans đã thảo luận về các bước tiếp theo nhằm hướng tới một giải pháp vừa bảo vệ lợi ích của Nexperia, vừa đảm bảo lợi ích của nền kinh tế châu Âu và Trung Quốc”.

Dù chưa đạt được thỏa thuận nào, nhưng ông Karremans cho biết hai bên nhất trí duy trì liên lạc để tìm kiếm “một giải pháp mang tính xây dựng”.

Ngọc Trang