Cần thiết tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với sản phẩm thuốc lá

Tại hội thảo "Thuế tiêu thụ đặc biệt đối với sản phẩm thuốc lá" diễn ra ngày 16/7, do Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) và Viện Chiến lược và Chính sách Tài chính (Bộ Tài chính) phối hợp tổ chức, các chuyên gia kinh tế nhấn mạnh rằng việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá là cần thiết. Điều này nhằm đạt được sự cân bằng giữa thu ngân sách nhà nước, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và duy trì ổn định sản xuất kinh doanh.

Ông Nguyễn Như Quỳnh, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Tài chính, cho biết Việt Nam nằm trong top 15 quốc gia có số người hút thuốc lá cao nhất thế giới, với khoảng 15,3 triệu người hút và 33 triệu người bị ảnh hưởng bởi khói thuốc thụ động. Mỗi năm, tại Việt Nam có khoảng 40 nghìn người tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá.

Ông Nguyễn Như Quỳnh cho rằng những con số này cho thấy rõ tác hại nghiêm trọng của thuốc lá đối với sức khỏe cộng đồng và xã hội. Vì vậy, việc phòng chống tác hại của thuốc lá không chỉ là trách nhiệm của mỗi cá nhân, mỗi gia đình mà của toàn xã hội, quốc gia và đã trở thành một phong trào toàn cầu.

Tuy nhiên, tổng các khoản thuế tiêu dùng hiện chỉ chiếm khoảng 38-39% giá bán lẻ thuốc lá tại Việt Nam, thấp hơn nhiều so với trung bình của các quốc gia có thu nhập trung bình (59%) và đa số các nước ASEAN (khoảng 60-70%), cũng như khuyến nghị của WHO và WB là từ 2/3 đến 3/4 giá bán lẻ.

Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: TTXVN

Đại diện cơ quan soạn thảo, bà Lê Thùy Linh từ Cục Quản lý và Giám sát Chính sách Thuế, Phí và Lệ phí (Bộ Tài chính), cho biết dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) nhằm hạn chế sản xuất và điều tiết tiêu dùng để đạt mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá theo Chiến lược Quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2030, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Bộ Tài chính đề xuất áp dụng thuế hỗn hợp, bao gồm thuế tương đối (thuế theo tỷ lệ phần trăm) giữ nguyên ở mức 75%, và bổ sung thuế tuyệt đối theo lộ trình tăng dần từ năm 2026 đến 2030.

Dự thảo đưa ra hai phương án: phương án thứ nhất tăng 2.000 đồng/bao vào năm đầu tiên và đạt mức tăng 10.000 đồng/bao vào năm 2030; phương án thứ hai áp dụng mức tăng 5.000 đồng/bao từ năm 2026 và tăng dần 1.000 đồng/bao mỗi năm trong 5 năm tiếp theo để đạt mức 10.000 đồng/bao vào năm 2030.

Tại hội thảo, các chuyên gia nhất trí với việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá. Tuy nhiên, để lựa chọn phương án và lộ trình tăng thuế, cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu kỹ lưỡng để đảm bảo hài hòa lợi ích giữa sức khỏe cộng đồng, sự ổn định sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và nguồn thu ngân sách nhà nước.

Ông Nguyễn Minh Tân, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính Ngân sách, Văn phòng Quốc hội, nhấn mạnh rằng thuốc lá là tác nhân gây ra nhiều bệnh tật, do đó việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt là cần thiết.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Minh Tân cũng lưu ý rằng việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt phải cân nhắc đến nhiều lợi ích, bao gồm người trồng nguyên liệu, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, nguồn thu ngân sách nhà nước và sức khỏe người dân. Vì vậy, cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu chi tiết hơn về lộ trình tăng thuế và mức thuế suất để đưa ra giải pháp hài hòa lợi ích các bên.

Nhật Hưng