Cần gỡ nhiều rào cản để phát triển xe buýt điện

Khách đi xe buýt điện tăng 136% so với cùng kỳ

Theo ông Phạm Đình Tiến, Trưởng phòng Kế hoạch - Vận hành, Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng Hà Nội cho biết, qua hơn 1 năm đưa các phương tiện xe buýt điện vào sử dụng, đơn vị nhận thấy nhân dân và hành khách đi buýt đều ủng hộ, đánh giá cao về chất lượng dịch vụ. Xe buýt vận hành êm ái, không dầu mỡ, khí thải, bên trong có hệ thống âm thanh, đèn led, thái độ nhân viên lịch sự, thân thiện.

Thống kê cho thấy, với 9 tuyến vận hành xe buýt điện, sản lượng đạt được năm 2023 khoảng 19,6 triệu lượt hành khách, tăng 16,9% so với kế hoạch năm 2023 và tăng 136% so với cùng kỳ. Cùng nhận định trên, ông Lê Văn Đạt, Trưởng phòng An toàn giao thông và phân tích dữ liệu, Viện Chiến lược và phát triển GTVT, Bộ GTVT cho rằng, việc chuyển đổi phương tiện xe buýt từ nhiên liệu diezel sang xe điện, sử dụng năng lượng xanh là xu thế tất yếu đã được Chính phủ giao cho ngành GTVT.

Những năm gần đây, việc thúc đẩy, chuyển đổi sang xe buýt điện ở Hà Nội đã có những bước tiến mới khi tỷ lệ sử dụng buýt điện, xe buýt sử dụng nhiên liệu sạch (CNG) được các doanh nghiệp buýt trong cùng mạng lưới quan tâm, đầu tư thời gian nghiên cứu, tìm hiểu, đưa thêm phương tiện vào vận hành. Nhưng thực tế việc chuyển đổi đang gặp rất nhiều thách thức về khung chính sách hỗ trợ doanh nghiệp buýt, trợ giá, trạm sạc cho xe điện…

9 tuyến xe buýt điện đã vận chuyển khoảng 19,6 triệu lượt hành khách.

Dưới góc độ đơn vị quản lý, ông Đỗ Phan Anh, Phó trưởng Phòng Quản lý Vận tải (Sở GTVT Hà Nội) thông tin, Hà Nội đã triển khai Quyết định số 876/QĐ-TTg ngày 22/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ. Nhờ đó, số lượng đoàn phương tiện xanh của Hà Nội đang nhiều nhất, chiếm ưu thế nhất. Kết quả này có được nhờ sự chỉ đạo tích cực của cấp có thẩm quyền thành phố. Theo lộ trình về chuyển đổi năng lượng xanh từ năm 2025, 100% xe buýt thay thế, đầu tư mới phải là xe sử dụng điện, năng lượng xanh. Giai đoạn đến năm 2050, 100% xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh.

Song, thực tế hiện nay, Hà Nội có tới 2.034 xe buýt trợ giá nhưng chỉ có 277 xe sử dụng năng lượng sạch, bao gồm 139 xe CNG và 138 xe buýt điện đạt 13,6% toàn mạng. Trên 1.200 xe đạt tiêu chuẩn khí thải Euro IV trở lên. Còn lại 1.575 phương tiện đang sử dụng nhiên liệu diezel cần thay thế. Tuy nhiên, chi phí đầu tư phương tiện năng lượng điện, năng lượng xanh cao gấp 2-4 lần so với xe buýt diesel đang là những khó khăn, thách thức lớn. Để thực hiện mục tiêu trên, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của cơ quan quản lý cũng như doanh nghiệp.

Cần có những điều chỉnh tuyến, xây dựng đơn giá mới

Ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hành khách công cộng Hà Nội cho biết, có thể nói, trong việc triển khai Quyết định 876 của Chính phủ, Sở GTVT Hà Nội đã đi đầu khá tích cực, đưa vào vận hành các phương tiện xanh, sạch. Hiện nay, tại Hà Nội đã có tuyến xe buýt sử dụng CNG và xe buýt điện. Các phương tiện CNG và buýt điện do Hà Nội vận hành đã đem đến những hiệu ứng tích cực, được nhân dân tiếp nhận, bằng chứng là sản lượng tăng không ngừng, lượng khách đi lại thường xuyên cao.

Hiện nay, TP Hà Nội và Sở GTVT Hà Nội cũng đã đưa vào một loạt những cơ chế để quản lý loại hình này, điển hình là Nghị quyết 07 đã có những chính sách ưu tiên cho các phương tiện năng lượng sạch. Tuy nhiên, quá trình vận hành sẽ có nhiều vấn đề, cần tiếp tục điều chỉnh những cơ chế, chính sách tạo thuận lợi cho sự phát triển của loại hình phương tiện này. Đặc biệt, TP Hà Nội cũng đã chỉ đạo, xây dựng ngay đơn giá định mức cho loại hình phương tiện mới, đây là yếu tố quyết định chất lượng dịch vụ từ đó quyết định lượng hành khách sử dụng. Cùng đó, cần có những điều chỉnh tuyến, điều chỉnh mô hình quản lý (trong đó có quản lý vé). Xe điện là điển hình cho phương tiện xanh khi không chỉ sử dụng năng lượng sạch mà còn có nhiều ứng dụng trí tuệ nhân tạo thông minh, giảm phát thải, giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Theo ông Phạm Đình Tiến, Trưởng phòng Kế hoạch - Vận hành, Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng Hà Nội, việc chuyển đổi phương tiện xe buýt sang phương tiện xanh, sạch có nhiều khó khăn. Có thể kể đến ba thách thức chính.

Thứ nhất là vốn đầu tư. Theo tính toán, chi phí đầu tư phương tiện xanh cao gấp 2,4 lần so với xe buýt truyền thống sử dụng diesel. Chi phí này ảnh hưởng không nhỏ đến nguồn lực của doanh nghiệp. Kèm theo đó là nguồn lực đầu tư cơ sở hạ tầng liên quan đến trạm sạc điện, hệ thống trạm biến áp, nguồn cấp điện, hệ thống điều khiển.

Thách thức thứ hai là việc chuyển đổi đòi hỏi triển khai đồng bộ quy hoạch điện từ trạm sạc, trạm cấp nhiên liệu, chiến lược xây dựng hạ tầng sạc điện cung cấp cho phương tiện xanh.

Thứ ba là hiện nay cơ quan chức năng vẫn chưa có cơ chế hướng dẫn doanh nghiệp, nhà đầu tư để xã hội hóa đầu tư cơ sở hạ tầng cung cấp năng lượng xanh cho phương tiện, phục vụ quá trình chuyển đổi xe buýt xanh.

Sở GTVT đã làm việc với Tổng Công ty Điện lực thành phố Hà Nội và Tổng Công ty khí Việt Nam để trao đổi, khảo sát, tính toán nguồn cấp điện làm cơ sở cho lộ trình chuyển đổi năng lượng xanh. Qua các thông tin trao đổi cho thấy, các công ty điện lực cũng có những giải pháp phục vụ trước mắt cho kế hoạch chuyển đổi đến năm 2030.

Đặng Nhật