Các nhà kinh tế đang đặt câu hỏi về dữ liệu kinh tế của Nga

Các chuyên gia kinh tế đang bày tỏ hoài nghi về dữ liệu kinh tế gần đây của Nga, khi các con số được công bố không phản ánh rõ nét thực trạng kinh tế hiện tại của quốc gia này. Trong một cuộc họp kinh tế diễn ra hôm thứ Tư, Tổng thống Vladimir Putin khẳng định năm 2024 là một "năm mạnh mẽ" đối với nền kinh tế Nga.

Đồng 1 ruble Nga nổi bật trên nền Điện Kremlin mờ ảo, biểu tượng cho kinh tế quốc gia. Ảnh: OMFIF

Ông dẫn chứng mức thâm hụt ngân sách được kiểm soát ở mức 1,7% và doanh thu ngoài lĩnh vực dầu khí tăng 26%, đạt 25,6 nghìn tỷ ruble, tương đương khoảng 257,9 tỷ USD.

Trước đó một ngày, Bộ Tài chính Nga công bố báo cáo cho biết doanh thu ngân sách trong tháng 12 đạt trên 4 nghìn tỷ ruble (khoảng 40 tỷ USD), tăng 28% so với cùng kỳ năm 2023 và là mức cao nhất kể từ năm 2011. Tuy nhiên, một số chuyên gia bắt đầu tỏ ra nghi ngờ về tính chính xác của các dữ liệu này.

Tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos hôm thứ Tư, bà Elisabeth Svantesson, Bộ trưởng Tài chính Thụy Điển, cho rằng Tổng thống Putin "muốn chúng ta tin rằng kinh tế Nga đang mạnh mẽ" và các lệnh trừng phạt của phương Tây không có hiệu quả. "Nhưng khi xem xét kỹ hơn, điều đó không đúng", bà nhấn mạnh, đồng thời trích dẫn một báo cáo do chính phủ Thụy Điển ủy quyền.

Báo cáo do Viện Kinh tế Chuyển đổi Stockholm công bố vào tháng 9 cho thấy nền kinh tế Nga đang đối mặt với nhiều mất cân đối và chính sách bất nhất, bao gồm việc sử dụng các biện pháp kích thích kinh tế và trợ cấp lớn trong bối cảnh lãi suất ở mức cao kỷ lục. Báo cáo cũng cảnh báo rằng các số liệu chính thức như tăng trưởng GDP và lạm phát đã bị "thao túng để ủng hộ tuyên truyền rằng kinh tế Nga ổn định".

Bà Svantesson còn chỉ ra tình trạng dòng vốn chảy khỏi Nga và dữ liệu vệ tinh ban đêm như những bằng chứng cho thấy kinh tế nước này không mạnh mẽ như tuyên bố.

Các ý kiến trái chiều về dữ liệu Nga

Ông Iikka Korhonen, Trưởng ban nghiên cứu tại Viện Ngân hàng Phần Lan về các nền kinh tế mới nổi, cũng đưa ra nhận định tương tự. Ông cho rằng Nga đã ngừng công bố dữ liệu thương mại nước ngoài và tài khóa, một sự khác biệt rõ rệt so với trước khi xung đột Ukraine leo thang vào năm 2022. "Tất nhiên, Tổng thống Putin sẽ luôn đưa ra những góc nhìn tích cực với các số liệu này", ông nói.

Ông nhận định các dữ liệu công bố có thể chính xác, nhưng chúng thường bỏ qua những thông tin tiêu cực và bối cảnh quan trọng.

Trong một thảo luận trên kênh Telegram MMI - nhóm chuyên gia kinh tế Nga, các thành viên cũng đã phân tích báo cáo tháng 12 của Ngân hàng Trung ương Nga về cán cân thanh toán. Họ nhận định thặng dư tài khóa của Nga trong tháng 12 giảm xuống mức thấp nhất kể từ tháng 8/2020, chỉ đạt khoảng 5,6 tỷ USD.

Ngân hàng Trung ương Nga mô tả mức thặng dư này là "ổn định", nhưng nhóm MMI lại cho rằng con số này không đủ để bù đắp thâm hụt thương mại dịch vụ, trả nợ nước ngoài và đáp ứng nhu cầu ngoại tệ của người dân và doanh nghiệp. Nhóm cũng cảnh báo rằng thặng dư giảm đang tạo áp lực lên đồng ruble, vốn đã rơi xuống mức thấp nhất trong hai năm so với đồng USD vào tháng 11.

Báo cáo chỉ ra điểm bất nhất

Một báo cáo khác của TsMAKP - một viện nghiên cứu liên kết với chính phủ Nga – được công bố hôm thứ Năm cũng chỉ ra những bất nhất và sai sót trong các dữ liệu kinh tế chính thức của Nga.

Theo đó, mặc dù GDP tăng trưởng 3,8-4% trong năm 2024 được đánh giá là khả quan, hoạt động sản xuất thực tế đã chững lại từ quý III/2023, và các con số về đầu tư có dấu hiệu bị thổi phồng.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh, một tổ chức tư vấn tại Washington DC, cũng đặt nghi vấn về báo cáo của Bộ Tài chính Nga, trong đó tuyên bố doanh thu ngân sách đạt mức cao kỷ lục 40 tỷ USD trong tháng 12. Tổ chức này cho rằng số liệu này không tính đến chi tiêu quốc phòng không bền vững, lạm phát cao, thâm hụt ngày càng lớn và việc cạn kiệt quỹ tài sản quốc gia.

Ông Anders Åslund, một nhà kinh tế người Thụy Điển và cựu thành viên Hội đồng Đại Tây Dương, cảnh báo vào đầu tháng này rằng dự trữ tài chính của Nga có thể cạn kiệt trước khi năm 2024 kết thúc.

Quan điểm khác biệt

Tuy nhiên, không phải tất cả đều bi quan về kinh tế Nga. Ông Vasily Astrov, một chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Quốc tế Vienna, thừa nhận rằng tốc độ tăng trưởng GDP của Nga đang chậm lại và lạm phát cao, nhưng ông cho rằng chi tiêu quốc phòng chiếm 6% GDP của Nga có thể duy trì trong "một thời gian khá dài".

Nhà kinh tế Nga lưu vong Vladislav Inozemtsev cũng nhận định hồi tháng 11 rằng nền kinh tế chiến tranh của Nga không có nguy cơ sụp đổ ngay lập tức. Trong khi đó, ông Alexander Kolyandr, nhà phân tích tài chính và học giả cấp cao tại Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu, nói rằng với các yếu tố đặc biệt vẫn giữ nguyên, ông không thấy nguy cơ "sụp đổ" hay "khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng" nào tại Nga.

Mặc dù vậy, Mỹ đã siết chặt các lệnh trừng phạt với Nga vào đầu tháng này. Hôm thứ Tư, cựu Tổng thống Donald Trump đe dọa áp thuế cao và gia tăng các biện pháp trừng phạt nếu Nga không chấm dứt chiến sự.

Ông Anders Olofsgård, Phó Giám đốc Viện Kinh tế Chuyển đổi Stockholm, cho rằng xuất khẩu dầu khí vẫn là động lực quan trọng nhất của kinh tế Nga. Do đó, giá dầu thế giới, mức chiết khấu đối với dầu Nga và khả năng phá vỡ "hạm đội bóng tối" của nước này là những yếu tố then chốt.

Hiện tại, ông Roman Sheremeta, Phó giáo sư kinh tế tại Trường Quản lý Weatherhead, cho rằng Tổng thống Putin cần chứng minh rằng ông có thể tiếp tục duy trì cuộc chiến và rằng nền kinh tế Nga đủ sức hỗ trợ cỗ máy chiến tranh của Kremlin trong 2-3 năm tới. Nếu không, vị thế đàm phán của ông Putin sẽ bị suy giảm đáng kể.

Dũng Phan (Theo Insider)