Bốn trụ cột, một tương lai

TS Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban KH, CN&MT của Quốc hội: Trao tay “ngọn cờ tiên phong”

Thế giới đang bước vào kỷ nguyên số, nơi khoa học công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo (ĐMST) và chuyển đổi số (CĐS) trở thành nền tảng sống còn của thịnh vượng quốc gia. Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 với những đột phá về trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, internet vạn vật... đang định hình đời sống, ai nắm bắt sẽ tiến lên, ai chậm chân sẽ tụt lại.

Trong bối cảnh đó, Nghị quyết 57 ra đời như lời hiệu triệu khẩn cấp, khẳng định phát triển KHCN, ĐMST, CĐS là “đột phá quan trọng hàng đầu, động lực chính” để đưa đất nước bứt phá, tránh nguy cơ tụt hậu. Quyết sách này nhằm “đi tắt, đón đầu” xu thế toàn cầu, tạo xung lực mới đưa Việt Nam vươn lên.

Nghị quyết nhấn mạnh thông điệp: Hành động cấp thiết để KHCN, ĐMST và CĐS trở thành động lực bứt phá cho phát triển đất nước. Đây không phải khẩu hiệu suông, mà là lời kêu gọi hành động quyết liệt từ mỗi chúng ta – bắt đầu ngay hôm nay.

Quyết tâm chính trị cao nhất thể hiện rõ khi Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển KHCN, ĐMST, CĐS quốc gia được thành lập do Tổng Bí thư làm trưởng ban, bằng chứng hùng hồn về cam kết ở cấp cao nhất. Khi người đứng đầu Đảng và Nhà nước trực tiếp chỉ đạo, các cấp các ngành càng phải khẩn trương biến định hướng của nghị quyết thành kết quả cụ thể.

Để Nghị quyết 57 nhanh chóng đi vào cuộc sống, chúng ta cần những đột phá về thể chế, chính sách.

Để thể chế thật sự “kiến tạo phát triển”, cần mạnh dạn rà soát, bãi bỏ những quy định lỗi thời đang kìm hãm đổi mới. Quy định cứng nhắc về tuổi nghỉ hưu của nhà khoa học đang khiến nhiều chuyên gia phải rời vị trí quá sớm dù vẫn còn khả năng cống hiến.

Cần bãi bỏ giới hạn này, cho phép sử dụng nhân tài dựa trên năng lực thực tế thay vì tuổi đời. Đồng thời, sớm thực thi các chính sách đặc biệt thu hút nhân tài trong và ngoài nước với đãi ngộ xứng đáng.

Nhiều doanh nghiệp tư nhân đề nghị được đầu tư làm đường sắt tốc độ cao. Ảnh: AI

Cùng với đó, cần thí điểm mạnh mẽ cơ chế sandbox (thử nghiệm có kiểm soát) cho các công nghệ mới để giải phóng sức sáng tạo. Chính phủ cần sớm trình Quốc hội khung pháp lý cho sandbox trong các lĩnh vực ưu tiên, bảo đảm “vướng đâu gỡ đó” – kịp thời điều chỉnh các mô hình, sản phẩm mới. Nhà nước vừa tạo hành lang thông thoáng cho cái mới, vừa giám sát chặt để bảo vệ lợi ích cộng đồng…

Lần đầu tiên, Bộ Chính trị ban hành một nghị quyết chuyên đề về KHCN, ĐMST, CĐS – thể hiện cam kết ở cấp cao nhất, thắp lên niềm tin và khát vọng mới cho toàn dân tộc. Các mục tiêu đặt ra đầy táo bạo: đến năm 2045, Việt Nam thuộc nhóm 30 quốc gia dẫn đầu về ĐMST, CĐS, với kinh tế số chiếm 50% GDP. Tầm nhìn đó cho thấy chúng ta không tự bằng lòng hiện tại, mà đang nghĩ lớn, quyết vươn tầm thế giới.

Chặng đường từ nghị quyết đến hiện thực còn nhiều chông gai, nhưng niềm tin vào sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và vào trí tuệ, bản lĩnh của người Việt Nam là nguồn sức mạnh nội sinh. Nghị quyết 57 đã khơi dậy tinh thần “tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc” – cội nguồn của mọi sáng tạo.

Nghị quyết 57 đã trao vào tay chúng ta “ngọn cờ tiên phong”; giờ đây trách nhiệm của toàn xã hội là biến nghị quyết ấy thành những kết quả đo đếm được, để KHCN trở thành động lực đưa Việt Nam bứt phá.

GS.TS Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội: Kỳ vọng vào làn sóng khởi nghiệp

Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, cùng với Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng, thi hành pháp luật, thực chất là hai trụ cột cấu thành một hệ sinh thái thể chế phát triển, có tính tương hỗ rất cao.

Nghị quyết 68 nhấn mạnh việc: “Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nhân, doanh nghiệp; cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; thúc đẩy quyền kinh doanh, quyền bình đẳng trong tiếp cận nguồn lực và cơ hội”.

Tuy nhiên, nếu không có một hệ thống pháp luật chuyên nghiệp, minh bạch, thống nhất và ổn định như Nghị quyết 66 đặt ra, thì các mục tiêu của Nghị quyết 68 sẽ khó thành hiện thực.

Chúng ta có thể nhìn thấy mối liên kết này qua ba điểm. Đầu tiên, việc hoàn thiện luật là tiền đề để phát triển doanh nghiệp. Ví dụ như Luật Đất đai, Luật Đầu tư, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Đấu thầu nếu được sửa đổi đồng bộ sẽ giúp doanh nghiệp tư nhân tiếp cận đất đai, vốn, dự án công một cách minh bạch, tránh tình trạng xin – cho. Thi hành pháp luật hiệu quả là điều kiện để bảo vệ doanh nghiệp, đặc biệt là trong việc giải quyết tranh chấp hợp đồng, thi hành án, bảo vệ tài sản hợp pháp.

Chống hình sự hóa – tăng tính tự do kinh doanh, điều này giúp tạo không gian pháp lý cho doanh nghiệp tư nhân phát triển theo đúng cơ chế thị trường, tránh bị cản trở bởi thủ tục hành chính hay sự chồng chéo trong quy định.

Theo Báo cáo Môi trường Kinh doanh năm 2024 của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam đang xếp hạng 70/190 quốc gia. Nếu thực thi hiệu quả Nghị quyết 66 và 68, chúng ta có thể kỳ vọng cải thiện lên top 50 trong 3 năm tới.

Trong kỷ nguyên mới, việc triển khai đồng bộ các giải pháp đặt ra trong Nghị quyết 68 và các nghị quyết khác của Bộ Chính trị là điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa khát vọng “phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”, mà doanh nghiệp tư nhân là một trụ cột không thể thay thế.

Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế Liên đoàn VCCI: Tháo gỡ những rào cản để vươn lên mạnh mẽ

Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 66 là một bước đi có ý nghĩa chiến lược, sâu sắc và kịp thời trong bối cảnh đất nước ta đang bước vào giai đoạn phát triển mới - giai đoạn của chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, hội nhập quốc tế sâu rộng và cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt.

Bối cảnh đó đòi hỏi chúng ta không chỉ tiếp tục hoàn thiện thể chế, mà còn phải đổi mới mạnh mẽ cả tư duy, cách làm trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Việc nghị quyết xác định công tác xây dựng và thi hành pháp luật là “đột phá của đột phá” cho thấy nhận thức rất rõ ràng và đúng đắn của Đảng ta về vai trò nền tảng, then chốt của pháp luật trong toàn bộ tiến trình phát triển đất nước.

Cộng đồng doanh nghiệp – những chủ thể trực tiếp chịu tác động của hệ thống pháp luật, đánh giá rất cao tinh thần của Nghị quyết 66. Một hệ thống pháp luật ổn định, minh bạch, khả thi, có tính dự báo cao sẽ là yếu tố quyết định đến môi trường đầu tư, kinh doanh.

Ngược lại, nếu pháp luật chồng chéo, mâu thuẫn, thay đổi bất ngờ, thiếu thực thi nhất quán thì sẽ làm gia tăng chi phí tuân thủ, tạo ra rủi ro pháp lý và cản trở sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Chúng tôi đặc biệt đồng tình với việc nghị quyết nhấn mạnh vai trò của khâu thi hành pháp luật – một điểm yếu lâu nay trong hệ thống quản trị quốc gia. Pháp luật dù tốt đến đâu mà không được thực thi nghiêm túc, đồng bộ thì cũng không thể phát huy hiệu quả. Do đó, việc đổi mới toàn diện từ khâu xây dựng đến thi hành pháp luật là hết sức cần thiết.

Một điểm rất nổi bật nữa là nghị quyết khẳng định rõ quan điểm lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, là chủ thể trong quá trình xây dựng và thực thi pháp luật. Đây là một bước tiến lớn trong tư duy quản lý nhà nước, thể hiện rõ tinh thần “Nhân dân làm chủ” trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Về phía cộng đồng doanh nghiệp, khi thể chế được cải thiện theo hướng minh bạch, ổn định, cởi mở và thúc đẩy sáng tạo, chắc chắn sẽ có một dòng chảy rất lớn của nguồn lực được khơi thông: Từ trí tuệ, tài chính, công nghệ cho đến mô hình kinh doanh mới. Đây chính là cơ hội để doanh nghiệp Việt vươn lên mạnh mẽ, nâng cao năng lực cạnh tranh và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

TS Nguyễn Viết Chức, Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa – Giáo dục Quốc hội: Hòa cùng sức mạnh thời đại

Công tác đối ngoại ở thời kỳ nào cũng rất quan trọng. Ngay cả trong thời kỳ kháng chiến trước đây, chúng ta cũng đẩy mạnh công tác đối ngoại. Như thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, dù kẻ thù là Đế quốc Mỹ, nhưng nhân dân Mỹ - những người yêu chuộng hòa bình - vẫn là bạn của chúng ta.

Hiện nay, nước ta đang trong thời kỳ hội nhập sâu rộng vào nền chính trị thế giới, nền kinh tế toàn cầu, nền văn minh nhân loại, thì công tác đối ngoại càng đóng vai trò quan trọng.

Trong bối cảnh mới, Nghị quyết 59 của Bộ Chính trị đã nắm bắt được dòng chảy của sức mạnh thời đại và “nâng tầm” hội nhập quốc tế, quán triệt những quan điểm mang tính cách mạng, tính đột phá, tính dân tộc, tính khoa học, tính thời đại cao.

Nghị quyết xác định hội nhập là động lực chiến lược để Việt Nam vững bước vào kỷ nguyên mới. Công tác đối ngoại có vị trí rất quan trọng, là “cầu nối” chúng ta với thế giới.

Trong quan hệ quốc tế, Việt Nam luôn kiên trì nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ; là bạn bè tốt, là đối tác tin cậy của các nước và là thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, đóng góp tích cực vào nỗ lực chung, hướng đến một tương lai tốt đẹp hơn cho khu vực và thế giới.

Thời gian qua, chúng ta đón tiếp rất nhiều nguyên thủ các nước đến thăm, làm việc. Việt Nam có câu “đất lành chim đậu”. Rõ ràng, họ đến Việt Nam để kết nối, để nâng tầm mối quan hệ, nâng cao tiềm năng hợp tác; khẳng định, đất nước ta trở thành một điểm đến rất hứa hẹn, rất tốt đẹp.

Thông qua các mối quan hệ đó, Việt Nam tiếp tục khẳng định đường lối đối ngoại của mình, và luôn được các quốc gia trong cộng đồng quốc tế hoan nghênh, ủng hộ; tạo ra nhiều cơ hội hợp tác, phát triển. Thế giới hiện nay là thế giới kết nối, hợp tác, khoa học công nghệ biến đổi từng ngày, từng giờ.

Trong thế giới hiện nay, không ai có khả năng làm được tất cả, mà phải phối hợp, hợp tác với nhau. Muốn đi xa, phát triển bền vững thì phải đi cùng nhau, phải cùng bước với nhân loại, không thể đi một mình.

Luân Dũng - Trường Phong - Trần Hoàng