Bảo vệ bản quyền tác giả trong hoạt động thương mại điện tử

Toàn cảnh Hội nghị-Hội thảo.

Đó là lý do Hội nghị - Hội thảo “Tuyên truyền, phổ biến các nội dung cơ bản của Hiệp ước về Quyền tác giả của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (Hiệp ước WCT), Hiệp ước về Cuộc biểu diễn và Bản ghi âm của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (Hiệp ước WPPT) và thực thi pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan cho các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian, doanh nghiệp khai thác, sử dụng” đã được Cục Bản quyền tác giả (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức ngày 6/12/2024 tại Hà Nội.

Với chủ đề “Bản quyền trong hoạt động thương mại điện tử và hội nhập quốc tế”, Hội thảo góp phần tạo diễn đàn để các cán bộ quản lý, thực thi quyền tác giả, quyền liên quan, các tổ chức đại diện tập thể quyền tác giả, quyền liên quan, các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian, các đơn vị sản xuất, khai thác, sử dụng nội dung số trao đổi, thảo luận góp ý cho việc thực thi bản quyền trên không gian mạng, đặc biệt là nhận diện các hành vi vi phạm nói chung, trên các sàn thương mại điện tử nói riêng, từ đó đề xuất giải pháp phối hợp xử lý.

Xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan trong hoạt động thương mại điện tử

Phát biểu tại Hội thảo, bà Phạm Thị Kim Oanh, Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho biết: Trong môi trường thương mại điện tử, việc bảo vệ bản quyền trở nên phức tạp hơn bao giờ hết. Các tác phẩm nghệ thuật, phần mềm, bài viết, hình ảnh, video và các sản phẩm trí tuệ khác dễ dàng bị sao chép, phân phối mà không có sự kiểm soát đầy đủ. Những hành vi xâm phạm bản quyền, như việc tải lên, sao chép và phát tán trái phép các sản phẩm trí tuệ, đang gây thiệt hại lớn cho các chủ sở hữu bản quyền và làm suy yếu nền kinh tế sáng tạo.

Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả Phạm Thị Kim Oanh phát biểu.

Thời gian qua, các quốc gia, trong đó có Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc xây dựng và hoàn thiện các quy định pháp lý liên quan đến bảo vệ bản quyền trong thương mại điện tử. Một trong những bước tiến quan trọng là việc áp dụng các điều khoản trong các hiệp định quốc tế về quyền tác giả, quyền liên quan.

Việt Nam đã tham gia 8 trên 9 Điều ước quốc tế đa phương về quyền tác giả, quyền liên quan; đàm phán, ký kết 2 Hiệp định song phương và 14 Hiệp định kinh tế, thương mại tự do song phương, đa phương với các quốc gia, khu vực kinh tế khác nhau trên thế giới có nội dung về quyền tác giả, quyền liên quan, trong đó phải kể đến 2 Hiệp ước của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới WIPO về bản quyền trên internet, đó là việc tham gia WCT năm 2021 và WPPT năm 2022; đó là CPTPP, EVFTA, RCEP,…

Các thỏa thuận này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của các tác giả và nhà sáng tạo mà còn tạo ra một hành lang pháp lý vững chắc để xử lý các vi phạm. Nhưng khi các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân tham gia vào thương mại điện tử xuyên biên giới, họ không chỉ phải đối mặt với các quy định pháp luật của quốc gia mình mà còn phải tuân thủ các tiêu chuẩn và cam kết quốc tế.

Theo Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả, chúng ta phải thừa nhận rằng vẫn còn nhiều thách thức trong việc thực thi và bảo vệ bản quyền trong thương mại điện tử, đặc biệt là khi đối diện với những vi phạm không giới hạn về địa lý và thời gian.

Các hành vi xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan phổ biến là: Vi phạm bản quyền sản phẩm số (nhạc, phim, sách, phần mềm…); Tải và phân phối trái phép các sản phẩm trên nền tảng số; Chia sẻ vi phạm trên các sàn thương mại điện tử… Bên cạnh đó là tình trạng vi phạm bản quyền về thương hiệu và logo; sử dụng hình ảnh, clip của người khác để quảng cáo, giới thiệu sản phẩm, hàng hóa của mình…

Các đối tượng quyền tác giả, quyền liên quan thường bị xâm phạm trong thương mại điện tử là các xuất bản phẩm như sách, báo, tạp chí, các tác phẩm điện ảnh, truyền hình, bản ghi âm, ghi hình âm nhạc, tác phẩm mỹ thuật ứng dụng, game online…

Bảo vệ bản quyền trong môi trường thương mại điện tử và hội nhập quốc tế không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn là yếu tố quyết định đến sự phát triển bền vững của nền kinh tế số và thương mại điện tử.

Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả Phạm Thị Kim Oanh

Do đó, việc nhận diện những hành vi xâm phạm bản quyền trên các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới, cũng như việc xử lý các vi phạm trên không gian mạng là vô cùng quan trọng, đòi hỏi sự phối hợp và hợp tác mạnh mẽ giữa các quốc gia, các tổ chức quốc tế và các nền tảng trực tuyến.

“Bảo vệ bản quyền trong môi trường thương mại điện tử và hội nhập quốc tế không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn là yếu tố quyết định đến sự phát triển bền vững của nền kinh tế số và thương mại điện tử. Để đạt được mục tiêu này, chúng ta cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, các doanh nghiệp, các tổ chức và các quốc gia trên toàn thế giới” – bà Phạm Thị Kim Oanh nhấn mạnh.

Hoàn thiện hành lang pháp lý để bảo vệ bản quyền trong hoạt động thương mại điện tử

Tham dự Hội thảo, các đại biểu đã lắng nghe nhiều chuyên đề do các chuyên gia trình bày, xoay quanh các nội dung về: Tổng quan pháp luật Việt Nam, các điều ước quốc tế về quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường số, nội dung cơ bản của Hiệp ước WCT, Hiệp ước WPPT; Tổng quan về sàn thương mại điện tử và hàng hóa bản quyền; khai thác, sử dụng nội dung số và áp dụng các biện pháp công nghệ trong bảo vệ quyền tác giả, quyền liên quan trên trên môi trường số; xử lý hàng hóa xâm phạm bản quyền trên các sàn thương mại điện tử.

Các đại biểu tham dự tọa đàm bàn về cơ chế phối hợp, giải pháp tháo gỡ vướng mắc trong xử lý xâm phạm bản quyền trên môi trường số.

Trên cơ sở đó, Hội thảo diễn ra với phiên tọa đàm về cơ chế phối hợp và giải pháp tháo gỡ vướng mắc trong xử lý xâm phạm bản quyền trên môi trường số; trao đổi kinh nghiệm của một số quốc gia về áp dụng các biện pháp công nghệ trong bảo vệ quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường số, qua đó đưa ra các đề xuất, giải pháp tại Việt Nam, các kiến nghị, giải pháp về khai thác và thực thi quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường số.

Theo ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và Phát triển truyền thông, giải pháp tổng thể để bảo vệ bản quyền trong hoạt động thương mại điện tử là cần nâng cao nhận thức và xây dựng văn hóa ứng xử văn minh về bản quyền thông qua đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật bản quyền, hướng dẫn sử dụng công cụ bảo vệ bản quyền và minh bạch hóa quy trình xử lý tranh chấp từ các nền tảng trung gian. Đồng thời, cần ứng dụng công nghệ AI và blockchain trong quản lý bản quyền trên cơ sở phát triển và cải tiến các hệ thống tự động nhận diện nội dung vi phạm, xây dựng hệ thống lưu trữ và xác thực quyền sở hữu trí tuệ bằng blockchain.

Ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và Phát triển truyền thông trình bày chuyên đề tại Hội thảo-Hội nghị.

Đồng quan điểm, Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả Phạm Thị Kim Oanh cho rằng: Cần có một hệ thống quản lý bản quyền toàn diện, kết hợp giữa các chính sách pháp lý, công nghệ, và sự hợp tác quốc tế. Cơ quan có thẩm quyền cần tăng cường các biện pháp giám sát và xử lý vi phạm, đồng thời các nền tảng thương mại điện tử cũng cần phải áp dụng các công cụ và công nghệ hiện đại để giám sát và ngăn chặn hành vi xâm phạm. Các hệ thống nhận dạng nội dung, theo dõi bản quyền tự động và công cụ nhận diện hình ảnh là những giải pháp công nghệ hữu ích giúp phát hiện và ngừng các hành vi xâm phạm ngay từ khi chúng xuất hiện.

Trao đổi kỹ hơn về giải pháp cụ thể đối với các sàn thương mại điện tử, Luật sư Dương Việt Đức-Công ty Luật TNHH IPMAX nhấn mạnh: Bên cạnh hoàn thiện pháp luật, quy định cụ thể hơn về trách nhiệm của sàn thương mại điện tử trong ngăn chặn, xử lý hành vi xâm phạm nhãn hiệu trên sàn thương mại điện tử, các sàn thương mại điện tử cũng nên xây dựng quy trình hợp lý và hiệu quả hơn để phản hồi kịp thời các khiếu nại vi phạm, đặt ra các mốc thời gian xử lý rõ ràng và cập nhật thường xuyên cho chủ thể quyền về tình trạng xử lý khiếu nại.

Ông Đức khẳng định, bảo vệ bản quyền trong hoạt động thương mại điện tử cần sự kết hợp của các biện pháp pháp lý, các chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng và tiến bộ công nghệ. Bằng cách hợp tác cùng nhau, Nhà nước, cơ quan thực thi, chủ sở hữu trí tuệ, sàn thương mại điện tử và người tiêu dùng có thể tạo ra một mặt trận thống nhất chống lại các hành vi xâm phạm bản quyền thời gian tới.

TRANG ANH