Báo chí cách mạng Việt Nam đồng hành với sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và dân tộc

Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các đại biểu tại Đại hội lần thứ II Hội Nhà báo Việt Nam, ngày 16/4/1959. Ảnh: Tư liệu

Trong thời kỳ đầu tiên, Báo Thanh Niên có 88 số do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trực tiếp chỉ đạo biên tập, in, phát hành và Người cũng là cây bút chủ lực. Tháng 4/1927, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc rời Quảng Châu, Báo Thanh Niên do Tổng bộ Hội Thanh niên chỉ đạo. Trong quá trình hoạt động, Báo Thanh Niên đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tuyên truyền hoạt động tư tưởng của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, góp phần truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin, hướng dẫn, cổ vũ các thành viên của Hội sau khi được huấn luyện về nước chủ động thúc đẩy phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân và phong trào yêu nước; góp phần tích cực về mặt chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức dẫn đến sự ra đời của các tổ chức cộng sản vào cuối năm 1929 và thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam vào mùa Xuân năm 1930.

Sau Báo Thanh Niên, Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập nhiều tờ báo cách mạng như: Công Nông (1926), Lính Kách mệnh (1927), Thân Ái (1928), Đỏ (1929), Việt Nam Độc lập (1941), Cứu Quốc (1942)... Những tờ báo này có tác động to lớn trong việc kêu gọi nhân dân Việt Nam hăng hái tham gia cách mạng, góp phần quan trọng vào thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam).

Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, thực hiện lời chỉ dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, báo chí cách mạng đã phát huy sứ mệnh đấu tranh chống các luận điệu xuyên tạc, phá hoại của kẻ thù, phục vụ tích cực nhiệm vụ bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tiếp đó, báo chí cách mạng đã trở thành vũ khí sắc bén, đồng hành với dân tộc trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945-1954) và cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954-1975).

Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã chủ trương thành lập tổ chức của những người làm báo. Người đã giao cho nhà báo Xuân Thủy, Chủ nhiệm báo Cứu Quốc đứng ra tổ chức, điều hành công việc tổ chức thành lập Hội Những người viết báo Việt Nam. Ngày 21/4/1950, đại biểu từ các cơ quan báo chí như: Sự thật, Cứu Quốc, Độc lập, Lao động, Vệ quốc quân, Văn nghệ, Phụ nữ, Tiền phong, Việt Nam Thông tấn xã, Đài Tiếng nói Việt Nam... đã cùng tham dự Đại hội thành lập Hội Những người viết báo Việt Nam. Đây được xem là Đại hội lần thứ I của Hội Nhà báo Việt Nam. Tại Đại hội lần thứ II (tháng 4/1959), Hội Những người viết báo Việt Nam được đổi tên thành Hội Nhà báo Việt Nam và xác định đường lối, nhiệm vụ của những người viết báo trong giai đoạn mới.

Trong buổi nói chuyện với các nhà báo tại Đại hội lần thứ II Hội Nhà báo Việt Nam (ngày 16/4/1959), Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Báo chí của ta thì cần phải phục vụ nhân dân lao động, phục vụ chủ nghĩa xã hội, phục vụ cho đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà, cho hòa bình thế giới. Chính vì thế cho nên tất cả những người làm báo (người viết, người in, người sửa bài, người phát hành, v.v.) phải có lập trường chính trị vững chắc. Chính trị phải làm chủ. Đường lối chính trị đúng thì những việc khác mới đúng được". Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: "Báo chí ta không phải để cho một số ít người xem, mà để phục vụ nhân dân, để tuyên truyền giải thích đường lối, chính sách của Đảng và Chính phủ, cho nên phải có tính chất quần chúng và tinh thần chiến đấu”.

Tại Đại hội lần thứ III Hội Nhà báo Việt Nam (9/1962), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ” và nhấn mạnh: “Nhiệm vụ của báo chí là phục vụ nhân dân, phục vụ cách mạng”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: "Để làm tròn nhiệm vụ vẻ vang của mình, cán bộ báo chí cần phải tu dưỡng đạo đức cách mạng, cố gắng trau dồi tư tưởng, nghiệp vụ và văn hóa; chú trọng học tập chính trị để nắm vững chủ trương, chính sách của Đảng và Chính phủ; đi sâu vào thực tế, đi sâu vào quần chúng lao động”.

Thực hiện lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nền báo chí cách mạng Việt Nam đã không ngừng phát triển và trưởng thành. Sau khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất (ngày 30/4/1975), báo chí cách mạng Việt Nam đã phục vụ công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, làm nên những trang sử vẻ vang, đầy tự hào.

Trong công cuộc đổi mới đất nước (từ năm 1986), báo chí cách mạng Việt Nam đã không ngừng khẳng định vai trò là lực lượng tiên phong trên mặt trận tư tưởng, văn hóa. Báo chí đã tích cực cổ vũ tinh thần đổi mới, khuyến khích tư duy sáng tạo, biểu dương những nhân tố mới, mô hình mới, lan tỏa tinh thần thi đua lao động sáng tạo tới mọi tầng lớp nhân dân. Không chỉ là phương tiện truyền thông, báo chí còn là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân; giữa chủ trương, chính sách với thực tiễn đời sống; phát huy vai trò dẫn dắt, định hướng dư luận, xây dựng sự đồng thuận xã hội.

Với cách tiếp cận khách quan, nhiều chiều, báo chí đã phản ánh trung thực, sinh động đời sống xã hội trên mọi miền đất nước; kịp thời nêu bật những vấn đề bức thiết về giảm nghèo, môi trường, giáo dục, y tế, an sinh, xã hội, cải cách hành chính, phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; đóng vai trò giám sát và phản biện xã hội, phát hiện những điểm nghẽn trong quản lý, tổ chức thực hiện chính sách, đưa ra các kiến nghị xác đáng, giúp Đảng, Nhà nước kịp thời điều chỉnh, hoàn thiện thể chế, pháp luật.

Hiện nay, báo chí cách mạng Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ cả về số lượng, chất lượng, chương trình, nội dung ấn phẩm, bước đầu đã làm chủ công nghệ truyền thông hiện đại. Nhiều cơ quan báo chí đã phát triển thành cơ quan báo chí đa phương tiện ngang tầm khu vực và thế giới, đội ngũ những người làm báo ngày càng lớn mạnh, vững vàng về bản lĩnh chính trị, giỏi về nghiệp vụ, gương mẫu về đạo đức nghề nghiệp và thực hiện tốt chức trách xã hội.

Ngày 20/1/2025, tại lễ trao Giải báo chí toàn quốc về xây dựng Đảng mang tên “Búa liềm vàng” lần thứ IX năm 2024 được tổ chức tại Nhà hát Hồ Gươm (Hà Nội), Tổng Bí thư Tô Lâm đã đến dự và phát biểu chỉ đạo. Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: Kỷ nguyên mới cũng đặt ra yêu cầu nhiệm vụ mới, cao hơn đối với báo chí cách mạng, đòi hỏi báo chí cũng phải phát triển tương xứng, vươn mình cùng dân tộc, xứng tầm nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại.

Văn Toàn