Áp lực 'kép' trong công tác dân số ở Nghệ An

Đề nghị sửa đổi hướng dẫn số 05 -HD/TW

Trước đó, tại phiên họp ngày 14/2, Bộ Chính trị xem xét đề nghị của Ủy ban Kiểm tra Trung ương về việc rà soát các quy định của Đảng liên quan đến việc xử lý vi phạm chính sách dân số. Tiếp đó, Bộ Chính trị giao Ủy ban Kiểm tra Trung ương tham mưu, sửa đổi việc xử lý vi phạm chính sách dân số và chủ động sửa đổi hướng dẫn số 05 -HD/TW ngày 22/11/2022 của Ủy ban Kiểm tra Trung ương, theo hướng không xử lý kỷ luật trường hợp sinh con thứ ba trở lên, đồng bộ với việc sửa đổi các quy định của pháp luật, không hồi tố các trường hợp đã xử lý.

Thông tin này công bố nhận được sự quan tâm của nhiều người dân, đặc biệt là đối tượng Đảng viên, người lao động đang làm việc tại các cơ quan nhà nước, các ban, ngành, chính quyền địa phương.

Nghệ An là tỉnh có quy mô dân số lớn thứ tư cả nước và có tiềm năng sinh đẻ cao. Trung bình, cứ mỗi phụ nữ bước ra khỏi độ tuổi sinh đẻ thì có 2,5 người khác bước vào.

Chị Nguyễn Thị Lan (phường Quán Bàu, TP Vinh), công tác trong ngành Y tế cho biết, vợ chồng chị có hai con gái và từng chịu áp lực từ gia đình, dòng họ. Vì là Đảng viên, công tác trong ngành y, cả hai từng quyết định không sinh thêm con để nêu gương. Tuy nhiên, tới đây nếu sửa đổi hướng dẫn số 05 -HD/TW, chị cho rằng không chỉ riêng bản thân mình mà nhiều gia đình khác cũng sẽ cân nhắc. "Nếu có điều kiện về kinh tế và các điều kiện khác, tôi nghĩ rằng đây là một nguyện vọng chính đáng", chị Lan chia sẻ.

Nhiều năm làm công tác quản lý, ông Phan Xuân Lợi, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Thị Minh Khai (huyện Hưng Nguyên) cho biết, từng xử lý giáo viên là Đảng viên vi phạm chính sách dân số. Do tỷ lệ giáo viên nữ cao và nhiều người trong độ tuổi sinh đẻ, một số trường hợp sinh con thứ ba do áp lực gia đình, truyền thống.

Trước đây, việc xử lý vi phạm tuân theo quy định và được thực hiện nghiêm túc. Tuy nhiên, hiện nay khi tỷ suất sinh giảm ở một số tỉnh, chính sách dân số cần điều chỉnh, việc không xử lý trường hợp sinh con thứ ba là phù hợp.

Những khó khăn, thách thức ở nơi có mức sinh cao

Năm 2024, dù đã có nhiều nỗ lực, tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên ở huyện Hưng Nguyên vẫn trên 22%, trong đó hơn 15 trường hợp là Đảng viên, bao gồm giáo viên, cán bộ xã, thôn xóm và nhân viên y tế.

Trước đây, Đảng viên vi phạm chính sách dân số bị xử lý theo Quy định số 69 về kỷ luật tổ chức Đảng. Trong khi đó, cán bộ, công chức, viên chức không phải Đảng viên bị xử lý theo Nghị định số 112/2020/NĐ-CP, hiện nay là Nghị định 71.

Tuyên truyền chính sách dân số tại Nghệ An.

Chia sẻ thêm về điều này, bà Cao Thị Nhung, Trưởng phòng Truyền thông Dân số - Trung tâm Y tế huyện Hưng Nguyên cho biết, những năm gần đây, các chế tài xử lý vi phạm chính sách dân số đã dần được nới lỏng và không còn quá khắt khe. Điều này dẫn đến tỷ lệ sinh con thứ ba ở huyện Hưng Nguyên vẫn cao.

Khi các quy định nới lỏng, việc vận động người dân hạn chế sinh con thứ ba sẽ gặp nhiều khó khăn. Hiện nay, có nhiều ý kiến trái chiều về vấn đề này, bao gồm cả phản đối lẫn ủng hộ. Do đó, việc tuyên truyền giảm sinh con thứ ba một cách cứng nhắc sẽ không còn phù hợp. "Giảm sinh vẫn là nhiệm vụ quan trọng, đặc biệt ở những vùng đặc thù. Để đạt hiệu quả, cần kết hợp tuyên truyền với nâng cao chất lượng dân số, giúp người dân hiểu rõ hoàn cảnh và độ tuổi phù hợp để sinh con, đảm bảo trẻ được chăm sóc, nuôi dưỡng đầy đủ để phát triển toàn diện", Trưởng phòng Truyền thông Dân số - Trung tâm Y tế huyện Hưng Nguyên nói.

Tính đến thời điểm hiện tại, Nghệ An là tỉnh có quy mô dân số lớn thứ tư cả nước và có tiềm năng sinh đẻ cao. Trung bình, cứ mỗi phụ nữ bước ra khỏi độ tuổi sinh đẻ thì có 2,5 người khác bước vào.

Mặc dù tỷ suất sinh ơ Nghệ An có xu hướng giảm, nhưng vẫn ở mức cao. Tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên vẫn duy trì ở mức cao, chiếm hơn 28% trong năm 2024. Cụ thể, trong tổng số hơn 42.000 trẻ sinh ra trong năm vừa qua, có hơn 11.000 trẻ là con thứ ba trở lên.

Cá biệt, ở một số khu vực như vùng sâu, vùng xa, vùng ven biển, bãi ngang, vùng đông dân cư và những khu vực có đông giáo dân, tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên cao hơn đáng kể so với mặt bằng chung của tỉnh.

Trong khi mức sinh chung của cả nước đang có xu hướng giảm dưới mức sinh thay thế, thì Nghệ An vẫn nằm trong nhóm 10 tỉnh có mức sinh cao nhất cả nước.

Thực tế tại Nghệ An cho thấy, công tác dân số ở tỉnh có những đặc thù riêng so với cả nước. Trong khi mức sinh chung của cả nước đang có xu hướng giảm dưới mức sinh thay thế, thì Nghệ An vẫn nằm trong nhóm 10 tỉnh có mức sinh cao nhất cả nước. Trung bình, một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ tại Nghệ An có 2,76 con, cao hơn đáng kể so với mức trung bình toàn quốc là 2,1 con.

Nếu mức sinh giảm quá thấp và kéo dài, điều này sẽ tác động trực tiếp và sâu sắc đến quy mô cũng như cơ cấu dân số, dẫn đến nhiều hệ lụy như thiếu hụt lao động, già hóa dân số nhanh chóng, suy giảm quy mô dân số... ảnh hưởng lớn đến sự phát triển bền vững của đất nước. Tuy nhiên, với một tỉnh có quy mô dân số lớn và mức sinh vẫn cao như Nghệ An, nếu không có các biện pháp giảm sinh hợp lý, sẽ dẫn đến những hệ lụy khác như ảnh hưởng đến chất lượng dân số, gây áp lực lên hệ thống giáo dục, an sinh xã hội và thị trường việc làm.

Trong bối cảnh mới, ông Hoàng Đình Tùng (nguyên Chi cục trưởng Chi cục Dân số, Sở Y tế Nghệ An) cho rằng, việc thực hiện Nghị quyết 21 về công tác dân số trong tình hình mới tại Nghệ An gắn liền với hai nhiệm vụ quan trọng là giảm sinh và nâng cao chất lượng dân số. Vì vậy, dù trong bất kỳ điều kiện nào, công tác dân số cần được triển khai hiệu quả.

Trong đó, công tác truyền thông, giáo dục đóng vai trò trọng tâm nhằm vận động mỗi cặp vợ chồng đảm bảo quyền và trách nhiệm trong việc sinh con và nuôi dạy con tốt. Đồng thời, cần phát huy tinh thần tự giác, tự nguyện cũng như sự giám sát của cộng đồng dân cư, khuyến khích cán bộ, đảng viên nêu gương trong việc xây dựng gia đình, làng, bản, đơn vị văn hóa. "Nghệ An tiếp tục chủ động điều chỉnh tốc độ tăng dân số, kiểm soát tỷ số giới tính khi sinh, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm tận dụng lợi thế của cơ cấu "dân số vàng" và ứng phó hiệu quả với tình trạng già hóa dân số trong tương lai", ông Tùng chia sẻ.

Gia Minh