Anh hùng Lao động Vũ Hữu Lê, người đưa máy 4.0 về với bản làng

Sáng 27/12, tại Hà Nội, Hội đồng Thi đua – Khen thưởng Trung ương tổ chức Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI với sự tham dự của 2.223 đại biểu. Trong số 17 cá nhân được trao danh hiệu cao quý Anh hùng Lao động, có ông Vũ Hữu Lê, Giám đốc Công ty TNHH Cơ khí và Xây lắp Hồng Hà (Lào Cai), người được nông dân gọi bằng cái tên mộc mạc: “Nhà sáng chế của nông dân”.

"Nhà sáng chế của nông dân" Vũ Hữu Lê chia sẻ tại Đại hội. Ảnh: Như Ý.

Ở tuổi ngoài 90, ông Vũ Hữu Lê vẫn giữ dáng vẻ minh mẫn, chậm rãi nhưng rõ ràng trong từng lời nói. Nhắc đến hành trình gắn bó với máy móc và nông nghiệp, ông chỉ cười hiền: “Tôi thích chế tạo máy. Làm được cho nông dân, nuôi được công nhân, nộp được thuế thì càng làm càng thấy vui”.

Sinh ra và lớn lên tại một vùng quê nghèo của tỉnh Phú Thọ, ông Lê từng là người nông dân đúng nghĩa, quen với cày bừa, ruộng đồng. Năm 19 tuổi, ông tham gia lớp học xây dựng cầu đường phục vụ kháng chiến. Hòa bình lập lại, ông chuyển sang làm kinh tế, rồi được cử đi học tại Liên Xô, tốt nghiệp với bằng đỏ.

Trở về nước, ông được giao làm Giám đốc một nhà máy cơ khí của tỉnh, nơi có khoảng 600 công nhân. Suốt 18 năm trên cương vị quản lý, ông tích lũy kinh nghiệm thực tiễn, đồng thời không rời xa niềm đam mê với máy móc. Đến khi đủ điều kiện nghỉ hưu, ông quyết định xin nghỉ sớm 4 năm.

Nhiều người cho rằng đó là quyết định mạo hiểm. Nhưng với ông Lê, đó là khởi đầu cho một chặng đường khác: đi buôn sắt vụn, tự tay thiết kế và chế tạo máy móc phục vụ nông dân. “Xuất thân từ nông dân, tôi hiểu bà con cần gì, thiếu gì. Máy móc phải rẻ, bền, dễ dùng thì nông dân mới tiếp cận được”, ông chia sẻ.

Một trong những dấu mốc đầu tiên là việc chế tạo máy vò chè. Thời điểm đó, máy nhập ngoại có giá 300–400 triệu đồng, trong khi giá vàng chỉ khoảng 100 nghìn đồng một chỉ. Ông Lê tự nghiên cứu, cải tiến và cho ra đời máy vò chè với giá bán khoảng 30 triệu đồng. Chỉ trong một năm, ông bán được 500 chiếc, với mức lợi nhuận chỉ 3–5%. “Làm máy không phải để giàu nhanh, mà để bà con đỡ vất vả”, ông nói.

Năm 1990, sau khi nghỉ hưu, ông chính thức thành lập xưởng cơ khí, tiền thân của Công ty TNHH Cơ khí và Xây lắp Hồng Hà. Từ đây, những sản phẩm cơ khí mang dấu ấn “làm cho nông dân” bắt đầu lan tỏa khắp các vùng sản xuất nông nghiệp.

Điểm chung của các sản phẩm do kỹ sư Vũ Hữu Lê chế tạo là phù hợp với điều kiện sản xuất của nông dân, từ hộ gia đình đến các cơ sở sản xuất quy mô vừa và lớn. Giá bán chỉ bằng 30–40% so với máy nhập ngoại, nhưng vẫn đảm bảo công suất và độ bền.

Đến nay, cùng với 21 công nhân, ông Lê đã nghiên cứu, chế tạo hơn 10 chủng loại máy phục vụ nông nghiệp và đời sống. Hàng nghìn sản phẩm mang thương hiệu Hồng Hà đã có mặt tại nhiều tỉnh, góp phần giúp nông dân giảm sức lao động, tăng năng suất và nâng cao hiệu quả kinh tế.

Nhiều sản phẩm do kỹ sư Lê tạo ra được Cục Sở hữu trí tuệ cấp bằng độc quyền sáng chế. Ảnh: TTXVN.

Nhiều sản phẩm của ông được Cục Sở hữu trí tuệ cấp bằng độc quyền sáng chế, trở thành sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu. Có thể kể đến: máy khuấy hồ bột dong chín, máy ép sợi miến bán tự động, hệ thống chưng cất tinh dầu quế, lò sấy thép hình trụ nằm ngang với giàn sấy di động, máy vò chè xanh có mâm và xi lanh quay ngược chiều nhau.

Năm 2022, ông Lê tiếp tục nghiên cứu và đưa ra thị trường máy vò chè đa năng, có công suất 220kg mỗi lần vò, sử dụng cho cả chè xanh và chè đen. Sản phẩm không làm chè bị vón cục, dập nát, năng suất tăng 3,5 lần so với các loại máy cũ. Đến nay, hơn 1.000 máy đã được bán ra và sử dụng hiệu quả tại các vùng trồng chè như Lào Cai, Phú Thọ, Tuyên Quang, Lai Châu, Lâm Đồng.

Với cây quế, ông chế tạo nồi chưng cất tinh dầu, bán gần 400 nồi tại các tỉnh Lào Cai, Nghệ An, Thanh Hóa. Tỷ lệ thu tinh dầu đạt từ 0,4–0,6 lít trên 100kg cành lá, hàm lượng tinh dầu trên 80%. Năm 2024, ông tiếp tục hoàn thiện máy chặt cành quế theo hành trình và máy cắt liên hoàn phân đoạn quế sáo, công suất 3–3,5 tấn mỗi ngày, cao gấp 6 lần so với phương pháp thủ công.

Không dừng lại ở đó, kỹ sư Vũ Hữu Lê còn chế tạo hàng loạt máy móc phục vụ các lĩnh vực khác của nông nghiệp: máy nghiền và rửa củ dong riềng, lò sấy miến dong, hệ thống lọc bột dong sạch, máy ép miến bán thủ công theo phương pháp đùn ép; máy băm gỗ, máy nghiền ván bóc; máy băm sắn lát, hệ thống sấy sắn; máy đóng bịch nấm tự động 4.000 bịch mỗi ca, nồi hấp bịch nấm tự sinh hơi; máy vê viên, ép phân dúi, máy thái quả và giàn khay trượt nuôi tằm.

Trong suốt 20 năm xây dựng và phát triển, Công ty TNHH Cơ khí và Xây lắp Hồng Hà cùng cá nhân ông Vũ Hữu Lê đã tham gia 10 hội thi sáng tạo kỹ thuật của tỉnh Lào Cai và đều đạt giải cao. Những thành tích đó không chỉ là sự ghi nhận cho nỗ lực sáng tạo không ngừng, mà còn phản ánh hiệu quả thực tiễn của các sáng chế khi đi vào đời sống sản xuất.

Danh hiệu Anh hùng Lao động được trao tại Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI là sự ghi nhận xứng đáng cho những cống hiến của ông Vũ Hữu Lê,

Mai Loan