Xung đột Nga-Ukraine làm lộ 'gót chân Achilles' của ngành công nghiệp vũ khí phương Tây
Ukraine đang thúc giục phương Tây từ bỏ sự ám ảnh lâu nay về vũ khí đắt tiền, cao cấp chuyển sang vũ khí sản xuất hàng loạt giá rẻ để đối phó trong cuộc xung đột với Nga.
Binh sĩ Ukraine sử dụng pháo tự hành Caesar trong xung đột với Nga. (Nguồn: Reuters)
Trong một cuộc phỏng vấn mới đây, Tổng giám đốc điều hành của Hiệp hội Công nghiệp Quốc phòng Ukraine (đại diện cho khoảng 100 công ty Ukraine) Serhiy Goncharov cho rằng việc phương Tây lâu nay tập trung vào việc triển khai một số lượng hạn chế các hệ thống vũ khí tối tân có thể là một bất lợi nghiêm trọng trong một cuộc xung đột kéo dài.
Số lượng hơn chất lượng
Theo ông Serhiy Goncharov, những hệ thống vũ khí tối tân rất tốt, nhưng số lượng lớn mới là thứ cần thiết trong xung đột. Xung đột ở Ukraine đã chứng minh rằng một số ít vũ khí siêu chính xác và đắt tiền không cần thiết bằng nguồn cung lớn hỏa lực hiệu quả.
Ông Serhiy Goncharov lấy ví dụ các loại vũ khí đắt tiền như đạn dẫn đường M982 Excalibur của quân đội Mỹ (có giá 100.000 USD/quả) "không hiệu quả" khi đối phương có hệ thống tác chiến điện tử và loại đạn pháo truyền thống rẻ hơn 30 lần với nguồn cung khổng lồ.
Tổng giám đốc điều hành của Hiệp hội Công nghiệp Quốc phòng Ukraine dẫn chứng M107, một loại pháo tự hành lần đầu tiên được Mỹ đưa vào sử dụng vào những năm 1960, như một ví dụ về hỏa lực giá rẻ nhưng lại hiệu quả với số lượng lớn.
"Thay vì 10 khẩu pháo Archers của Thụy Điển, một trong những hệ thống pháo binh tốt nhất thế giới, thì chúng tôi cần 200 khẩu pháo giá rẻ như Bohdana", ông Serhiy Goncharov ám chỉ đến hệ thống pháo Archer do BAE Systems sản xuất được Thụy Điển tặng cho Ukraine.
Điều này cho thấy tỷ lệ hao mòn đáng kể và nhu cầu liên tục về đạn dược, trang thiết bị vũ khí trong một cuộc xung đột kéo dài, đặc biệt là khi không có bất kỳ bảo đảm nào về việc vũ khí cao cấp sẽ là vũ khí thay đổi cuộc chơi.
Đặc biệt, đối thủ của Ukraine là Nga, một trong những lực lượng quân đội hùng mạnh nhất thế giới với lực lượng binh sĩ và vũ khí áp đảo, có khả năng và nguồn lực phục hồi trước tổn thất.
Trong khi đó, Kiev đang phải vật lộn với tình trạng thiếu vũ khí và đạn dược, cũng như thiếu hụt nhân lực. Hiện Ukraine đang chuyển sang sử dụng máy bay không người lái nhỏ, giá rẻ như một giải pháp thay thế, duy trì.
Tuy nhiên, Nga cũng tích cực sử dụng các hệ thống không người lái, khiến cuộc xung đột ngày càng trở nên phức tạp và đòi hỏi khả năng sản xuất vũ khí, trang thiết bị với số lượng lớn.
NATO đang thức tỉnh
Cảnh báo của phía Ukraine từng được các quan chức và doanh nghiệp quốc phòng phương Tây khác lặp lại nhiều lần trong bối cảnh chi tiêu quốc phòng ở châu Âu gia tăng nhanh chóng.
Cựu Bộ trưởng Ngoại giao Lithuania Gabrielius Landsbergis nhận định, chiến tranh hiện đại là chiến tranh về số lượng.
Ông Gabrielius Landsbergis cho rằng trong khi phương Tây chủ yếu tập trung vào vũ khí mới và đắt tiền, mất nhiều thời gian để sản xuất, thì các đối thủ của họ lại tích lũy những vũ khí có giá thành phải chăng hơn, có thể tiêu hao và sản xuất nhanh chóng. Dường như phương Tây đang đi nhầm hướng khi chuẩn bị cho một loại chiến tranh khác so với những gì họ sẽ phải đối mặt trong tương lai.
Đồng quan điểm, Bộ trưởng Quốc phòng Đan Mạch Troels Lund Poulsen cũng đánh giá, một trong những bài học từ Ukraine là phương Tây cần nhiều vũ khí giá rẻ hơn, nhiều hơn để đối phó với các mối đe dọa.
Đầu năm nay, Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Mark Rutte bày tỏ quan điểm rằng liên minh này quá chậm chạp trong việc phát triển vũ khí. Theo ông, NATO nỗ lực hướng tới sự hoàn hảo "nhưng không nhất thiết phải hoàn hảo".
Tổng thư ký NATO cũng cho rằng vấn đề không phải là loại bỏ hoàn toàn vũ khí đắt tiền mà là tìm ra sự cân bằng nhằm "đạt được tốc độ và chất lượng cần thiết trong sự kết hợp phù hợp".
Trong khi đó, ông Michael O'Hanlon, Giám đốc nghiên cứu thuộc Chương trình chính sách đối ngoại tại Viện Brookings lưu ý rằng phương Tây cần phải thay đổi cách tiếp cận nhưng không có nghĩa là cần phải từ bỏ hoàn toàn việc phát triển các hệ thống tiên tiến.
"Những thứ đó sẽ không bớt quan trọng chỉ vì chúng ta nhận ra rằng những thứ khác cũng quan trọng", ông Michael O'Hanlon nói.
Vài tháng trước, Thứ trưởng Quốc phòng Anh Luke Pollard đã cảnh báo về việc phương Tây cần phải thay đổi cách mua vũ khí. Theo ông Luke Pollard, xung đột ở Ukraine đã cho NATO thấy "cách chúng ta điều hành quân đội, cách chúng ta điều hành quốc phòng đã lỗi thời".
Quan chức Anh cho rằng quân đội NATO mất nhiều thời gian để trang bị và mua sắm những thiết bị vũ khí cao cấp, đắt tiền: "Chúng ta sẽ mất 5-10 năm để chế tạo và xây dựng lực lượng vận hành những vũ khí đó".
Từ góc độ doanh nghiệp quốc phòng, ông Kuldar Väärsi, Tổng giám đốc điều hành Milrem Robotics, công ty sản xuất phương tiện mặt đất không người lái tại Estonia, đánh giá: "Chúng ta cần học hỏi từ Ukraine và chúng ta cần thực tế hơn về loại thiết bị mà chúng ta mua". Theo ông, 100 thiết bị đơn giản còn tốt hơn là chỉ có 10 thiết bị tinh vi.
"Ngành công nghiệp quốc phòng phải sản xuất theo nhu cầu của khách hàng. Nếu khách hàng chỉ mua số lượng ít mặt hàng tinh vi, thì ngành công nghiệp chỉ cần tuân theo điều đó", ông Kuldar Väärsi nói.
Rõ ràng, nhu cầu của chiến tranh hiện đại đã thay đổi, xu hướng chỉ tập trung vào vũ khí tinh vi, đắt tiền của NATO đang gặp phải thách thức lớn trong bối cảnh hiện nay.
Xung đột ở Ukraine đã gửi đi thông điệp mạnh mẽ rằng: muốn bảo đảm an ninh trong một thế giới đầy biến động, phương Tây cần thay đổi tư duy sản xuất và trang bị vũ khí, ưu tiên số lượng và khả năng sản xuất hàng loạt hơn là chỉ chạy theo công nghệ cao.
