Vĩnh Long bảo tồn và phát huy tiếng Khmer

Ông Kiên Sê Rây, giáo viên dạy tiếng Khmer tại chùa ở ấp Bàu Sơn, xã Châu Thành, Vĩnh Long. (Nguồn: Báo Vĩnh Long)

Chú trọng dạy chữ Khmer cho trẻ em dân tộc thiểu số

Trong năm học 2024 - 2025, tỉnh Vĩnh Long có 125 trường học dạy tiếng Khmer cho gần 36.000 học sinh, trong đó, cấp Tiểu học có 80 trường, Trung học cơ sở 41 trường và Trung học phổ thông 4 trường. Tỉnh có gần 3.000 sinh viên, học sinh dân tộc Khmer theo học ở các bậc học: đại học, cao đẳng, trung cấp; duy trì trên 70.000 học sinh Khmer ở các bậc học mẫu giáo, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông.

Bình quân mỗi năm học, toàn tỉnh có trên 100 cơ sở giáo dục phổ thông tổ chức dạy chữ Khmer với hơn 800 lớp và 19.000 học sinh học. Bên cạnh dạy chữ Khmer tại các trường học, các chùa Phật giáo Nam tông Khmer còn tổ chức hơn 900 lớp bổ túc văn hóa tiếng Khmer miễn phí tại các điểm chùa; có trên 800 sư sãi, Achar (người có uy tín trong vùng đồng bào Khmer), người có uy tín trong đồng bào Khmer, thông thạo tiếng Khmer giảng dạy, thu hút hơn 20.000 học sinh theo học. Đặc biệt, các cơ sở tôn giáo có tổ chức lớp học bổ túc văn hóa tiếng Khmer được hỗ trợ sửa chữa bàn ghế cũ, bảng, mua sắm, bổ sung bàn ghế để đáp ứng nhu cầu học tập.

Tại một số trường tiểu học, trung học cơ sở trên địa bàn tỉnh, tiếng Khmer đã đưa vào giảng dạy song song với các môn học khác giúp cho học sinh là con, em đồng bào dân tộc Khmer hình thành và phát triển kỹ năng sử dụng chữ Khmer, mở rộng hiểu biết về văn hóa dân tộc của mình, bồi dưỡng tinh thần đoàn kết dân tộc và ý thức công dân Việt Nam, góp phần giữ gìn và phát huy tiếng nói, chữ viết của đồng bào dân tộc.

Tỉnh Vĩnh Long sau sáp nhập hiện có 156 chùa Khmer và điều đặc biệt là ngôi chùa trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long không chỉ là nơi sinh hoạt tôn giáo của cộng đồng người Khmer, mà còn là trung tâm văn hóa, giáo dục và lưu giữ bản sắc dân tộc.

Theo Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Vĩnh Long Thạch Thị Thu Hà, hằng năm vào dịp hè, các chùa đều tổ chức lớp dạy chữ Khmer, thu hút đông đảo học sinh tham gia. Các lớp học do các vị sư và Achar thông thạo tiếng Khmer đảm nhiệm giảng dạy. Đây là sân chơi bổ ích giúp các em hình thành, phát triển kỹ năng sử dụng tiếng mẹ đẻ và nâng cao nhận thức văn hóa dân tộc.

Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Vĩnh Long tham mưu UBND tỉnh ban hành chính sách hỗ trợ cho người trực tiếp giảng dạy tiếng Khmer tại các chùa, nhằm ghi nhận và động viên sự đóng góp của các vị sư, Achar trong bảo tồn tiếng nói, chữ viết và văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số. Đồng thời, tỉnh cũng tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy chữ Khmer. Hằng năm, tỉnh duy trì các lớp học tiếng Khmer trong các chùa để nâng cao khả năng nói, viết và ngữ pháp của con em người Khmer.

Lớp học tiếng Khmer tại chùa ở ấp Bàu Sơn, xã Châu Thành, Vĩnh Long. (Nguồn: Thanh Niên)

Gìn giữ văn hóa, truyền thống của dân tộc

Ngay sau năm học chính vừa kết thúc, các nhà chùa Nam Tông Khmer đã mở lớp dạy chữ Khmer để đón các em đến học, bình quân mỗi lớp học sẽ có từ 15 đến 25 em, các em học liên tục trong dịp hè. Những lớp học chữ Khmer tại chùa được chính quyền địa phương và các phụ huynh rất ủng hộ, hoàn toàn tin tưởng gửi gắm con em mình.

Xã Cầu Kè, tỉnh Vĩnh Long là một xã có đông đồng bào dân tộc Khmer sinh sống nên nhu cầu học chữ Khmer của các con em đồng bào Khmer rất được quan tâm. Vào mỗi dịp hè, các lớp học chữ Khmer tại đây thu hút rất đông con em đồng bào dân tộc trên địa bàn xã theo học.

Theo chia sẻ của Sư cả Thạch Lệ, Trụ trì Chùa Tà Ốt, xã Châu Điền, huyện Cầu Kè, tỉnh Trà Vinh trước sáp nhập (nay xã Cầu Kè, tỉnh Vĩnh Long), từ đầu năm 2025 đến nay, chùa đã mở 22 lớp, mỗi lớp có từ 20 em trở lên và 3 lớp sơ cấp Paly. Việc dạy chữ Khmer cho đồng bào dân tộc mình là nghĩa vụ của người học trước truyền lại cho người học sau, là truyền thống lâu đời của dân tộc Khmer.

Và theo truyền thống của người Khmer, chùa như là ngôi nhà thứ hai của họ, bởi mọi sinh hoạt văn hóa, truyền thống đều tập trung về chùa, mục đích mở lớp học là nhằm tạo điều kiện cho con, em người Khmer biết tiếng mẹ đẻ của mình, qua đó hiểu rõ về cội nguồn và gìn giữ văn hóa truyền thống của dân tộc.

"Mùa hè được đến chùa học chữ cùng với các bạn trong xóm, em cảm thấy rất vui. Đây là kỳ nghỉ Hè thứ 3 em tham gia lớp học tiếng Khmer tại chùa. Em mong muốn lan tỏa tinh thần học chữ Khmer đến cộng đồng. Các sư dạy rất nhiệt tình, dễ hiểu và luôn tạo cảm giác thoải mái, vui vẻ. Em sẽ tiếp tục học cho đến khi có thể giao tiếp, đọc viết thành thạo tiếng Khmer. Đến chùa, ngoài việc được dạy đọc, viết chữ Khmer, em và các bạn còn được các sư truyền dạy phong tục tập quán, văn hóa truyền thống của dân tộc mình", em Thạch Thị Chanh Thi, học sinh lớp 2 chữ Khmer, chia sẻ.

Chị Kiên Thị Phanh Tha, phụ huynh có con theo học chữ Khmer cho biết: "Sau thời gian học ở chùa, con tôi đã biết nhiều hơn chữ Khmer. Bên cạnh đó các Sư cũng dạy lễ nghi và các phong tục truyền thống. Gia đình rất biết ơn các sư".

Điều đặc biệt, lớp học hè này hoàn toàn miễn phí. Các sư sãi đảm nhận vai trò thầy giáo. Không quản ngại giữa nắng hè oi ả, thiết bị học tập chưa đáp ứng đầy đủ, phòng học không hiện đại, các sư sãi vẫn cần mẫn giảng dạy từng con chữ. Ngoài việc dạy tiếng nói, chữ viết, các chùa còn giáo dục đạo đức, nhân cách sống, lòng hiếu thảo và nghi thức giao tiếp, ứng xử… Nhờ vậy, tinh thần học tập và ý thức của đồng bào Khmer trong việc tham gia giữ gìn chữ viết, bản sắc truyền thống dân tộc ngày càng nâng cao như một cách "truyền lửa" văn hóa từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Việc dạy chữ Khmer dịp hè ở các chùa Phật giáo Nam tông từ trước đến nay đã trở thành truyền thống và góp phần quan trọng vào việc giảng dạy, học tập chữ Khmer cho con, em đồng bào dân tộc Khmer góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống trong cộng đồng người Khmer. Đây cũng là hoạt động thiết thực hưởng ứng chủ trương của Đảng và Nhà nước về công tác bảo tồn tiếng nói, chữ viết của các dân tộc thiểu số. Những lớp học hè như vậy không chỉ dạy đọc viết chữ, tiếng nói, mà còn truyền đạt phong tục, đạo lí làm người theo truyền thống Phật giáo Nam Tông Khmer.

Chia sẻ về lớp học chữ Khmer trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long, Hòa thượng Thạch Sok Xane, Trưởng Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Vĩnh Long cho biết, phong trào dạy chữ Khmer dịp hè trong các điểm chùa trên địa bàn tỉnh luôn được sự ủng hộ, khuyến khích từ chính quyền địa phương và bà con phật tử.

Việc dạy chữ Khmer dịp hè ở các chùa Phật giáo Nam tông từ trước đến nay đã trở thành truyền thống và góp phần quan trọng vào việc giảng dạy, học tập chữ Khmer cho con, em đồng bào dân tộc Khmer. Ngoài việc dạy tiếng nói, chữ viết, nhà chùa còn giáo dục về đạo đức, nhân cách sống, về sự hiếu thảo và các nghi thức giao tiếp, ứng xử.

Nhờ tinh thần học tập và ý thức của con em phật tử trong việc tham gia học chữ Khmer đã góp phần quan trọng trong việc giữ gìn, bảo tồn và phát huy ngôn ngữ, chữ viết của dân tộc ngày càng phát triển. Qua đó, giúp các em từng bước tiếp thu đường lối, chủ trương của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Ðồng bào đều xem việc học tập tiếng nói, chữ viết của dân tộc mình là nhu cầu, nguyện vọng thiết thực, góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc của mình.

Nhiều em học sinh người dân tộc Khmer tham gia lớp học hè miễn phí để học thêm về ngôn ngữ "mẹ đẻ". (Nguồn: Thanh Niên)

Phạm Hơn