Ưu ái doanh nghiệp sân sau, thân hữu chưa bao giờ dưới 70%
Tỷ lệ DN cho rằng có sự ưu ái DN sân sau, DN thân hữu chưa bao giờ dưới 70%.
Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa công bố Báo cáo tình hình triển khai các Nghị quyết 02 và 35 của Chính phủ về cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh (ĐTKD), từ góc nhìn của DN.
Nghị quyết 35 đưa ra nguyên tắc cạnh tranh bình đẳng, theo đó không được phân biệt đối xử với các DN dựa trên thành phần kinh tế, đặc biệt là trong việc tiếp cận các nguồn lực, cơ hội kinh doanh.
Khi nhận xét về vấn đề cạnh tranh bình đẳng với các DN có vốn Nhà nước, tỷ lệ DN dân doanh cho rằng, có sự không bình đẳng nhìn chung có xu hướng giảm trong giai đoạn từ 2015 đến 2018. Các cảm nhận nói chung như liệu chính quyền có ưu ái DN Nhà nước, liệu các DN Nhà nước có đặc quyền trong tiếp cận tín dụng, tiếp cận quyền khai thác khoáng sản, làm thủ tục hành chính hay tham gia các gói thầu mua sắm công đều giảm.
Tuy nhiên, vấn đề duy nhất có diễn biến xấu là tình trạng ưu ái, trao đặc quyền cho DN Nhà nước trong việc tiếp cận đất đai. Không chỉ vậy, đất đai cũng là nguồn lực mà có sự phân biệt đối xử rõ ràng nhất khi trao nó cho DN tư nhân hay DN Nhà nước.
Cần tăng cường tiếp cận nguồn lực đất đai cho DN. Ảnh tư liệu
Về vấn đề cạnh tranh bình đẳng giữa các DN dân doanh trong nước và các DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), về tổng thể mức độ phân biệt đối xử cũng có xu hướng giảm qua các năm. Các ưu đãi dành cho các DN FDI như được quan tâm hỗ trợ hơn, làm thủ tục hành chính nhanh chóng và đơn giản hơn, miễn giảm thuế thu nhập DN, được ưu tiên thu hút đầu tư, được ưu tiên giải quyết vấn đề, khó khăn thì đều có chiều hướng giảm trong 4 năm qua.
Tuy nhiên, lại một lần nữa, tiếp cận đất đai là vấn đề có cảm nhận sự bất bình đẳng lớn nhất giữa DN FDI và DN dân doanh lại không được cải thiện đáng kể.
Đáng quan tâm, VCCI cho hay, có một sự chuyển biến nhẹ trong tình trạng ưu đãi DN lớn hơn so với DN nhỏ. Đối với vấn đề ưu đãi DN thân hữu thì có sự giảm điểm mạnh hơn, từ 77% năm 2015 xuống còn 70% trong năm 2018.
Tuy nhiên, nếu so sánh giữa các sự phân biệt đối xử thì tình trạng ưu ái DN Nhà nước, ưu ái DN FDI không nghiêm trọng bằng việc ưu ái các DN thân hữu. Trong 4 năm khảo sát, cao nhất cũng chỉ có 41% DN cho rằng có sự ưu ái DN Nhà nước, hay cao nhất chỉ có 49% DN cho rằng có sự ưu ái các DN FDI, thì tỷ lệ DN cho rằng có sự ưu ái DN sân sau, DN thân hữu chưa bao giờ dưới 70%.
“Đây là vấn đề khá nghiêm trọng và cần có nghiên cứu những giải pháp căn cơ hơn, bởi lẽ việc nhận biết và ngăn chặn những đặc quyền dành cho DN thân hữu khó khăn hơn rất nhiều”, VCCI khuyến nghị.
Báo cáo tại hội nghị Thủ tướng với DN mới đây, Bộ trưởng KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng cho hay, sự phân biệt đối xử giữa khu vực tư nhân và khu vực DN Nhà nước, DN có vốn đầu tư nước ngoài vẫn khá phổ biến, đặc biệt là trong thực thi.
Theo Bộ trưởng KH&ĐT, cách thức quản lý Nhà nước ở các Bộ, ngành và địa phương có sự thay đổi, cải cách nhưng chưa đồng đều, còn chậm. Thiếu các thông tin quy hoạch dài hạn, thông tin mang tính chiến lược và định hướng của quốc gia để giúp DN có cơ sở xây dựng các kế hoạch đầu tư kinh doanh dài hạn và bền vững.
Bên cạnh đó, các DN tiếp tục có các phản ánh, kiến nghị liên quan tới thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư kinh doanh, sự mâu thuẫn, không rõ ràng giữa các quy định pháp lý. Vẫn còn nhiều DN phản ánh chưa tiếp cận với các chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước... do không có thông tin hoặc thông tin không đầy đủ, các thủ tục còn phức tạp, nhiều tầng nấc, mất nhiều thời gian, chi phí bỏ ra để theo đuổi thậm chí còn lớn hơn tổng số tiền được nhận hỗ trợ.
Để tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, Chính phủ đã hoàn thiện và trình Quốc hội dự thảo Luật DN (sửa đổi) và Luật Đầu tư (sửa đổi) để cho ý kiến trước khi thông qua vào năm 2020, với một trong những nội dung quy định được sửa đổi là nhằm bảo vệ quyền của nhà đầu tư.
Đồng thời, giải pháp được đặt ra trong thời gian tới là tiếp tục đẩy mạnh cải cách môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia: hoàn thiện cơ chế chính sách và đồng bộ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật; rà soát cắt giảm tối đa các thủ tục hành chính; nghiêm túc thực hiện công bố công khai, minh bạch, có sự so sánh trước và sau khi cắt giảm, hướng dẫn cụ thể quy trình, thủ tục thực hiện.
Tăng cường khả năng tiếp cận cơ sở hạ tầng và các nguồn lực cho các DN, đặc biệt là DN nhỏ và vừa. Trong đó: tập trung nguồn lực đầu tư kết cấu hạ tầng (điện, đường, bến bãi, khu cụm công nghiệp xanh...); tăng cường tiếp cận tín dụng, đất đai, thông tin về khoa học công nghệ, sở hữu trí tuệ…
Về trả lời kiến nghị của DN: Theo báo cáo của VCCI, trong năm 2019, mặc dù nhận được số kiến nghị khá lớn nhưng Bộ Kế hoạch và đầu tư; Bộ Tài chính trả lời kiến nghị DN kịp thời, trong đó Bộ Kế hoạch và đầu tư là Bộ trả lời khá nhanh và số lượng kiến nghị quá hạn trả lời ít so với tổng số kiến nghị đã nhận được.
Một số Bộ, ngành trả lời kiến nghị chậm như: Bộ Y tế; Bộ Tài nguyên và môi trường; UBND TP HCM… Qua theo dõi của VCCI, từ 1-1-2019 đến hết 31-10-2019, còn 158 kiến nghị của DN, hiệp hội DN chưa được các Bộ, ngành, địa phương trả lời. Lượng kiến nghị tồn đọng chưa trả lời tính đến hết tháng 10-2019 là 133 kiến nghị.
