Ukraine cảnh báo Nga chuẩn bị đưa Oreshnik tới Belarus

Cơ quan Tình báo Hải ngoại Ukraine cảnh báo Nga đang chuẩn bị triển khai hệ thống bệ phóng tên lửa đạn đạo tầm trung Oreshnik tại Belarus, theo tờ Kyiv Post. Moskva chưa đưa ra phản hồi chính thức về thông tin này.

Tên lửa đạn đạo tầm trung Oreshnik của Nga. Ảnh: Defense News

Theo phía Ukraine, kế hoạch triển khai nhằm “gây áp lực” lên các nước châu Âu và NATO, đồng thời giúp các hệ thống này “được bảo vệ” trước nguy cơ bị Ukraine tấn công. Đây là đánh giá từ tình báo Ukraine, chưa có xác nhận độc lập trong nguồn được cung cấp.

Những gì Ukraine nói đã quan sát được tại Belarus

Oleg Ivashchenko, người đứng đầu Cơ quan Tình báo Hải ngoại Ukraine, cho biết tình báo Ukraine đã quan sát các hoạt động chuẩn bị trên lãnh thổ Belarus. Ông nói các hạng mục gồm xây dựng cơ sở quân sự cho bệ phóng, hệ thống giám sát và hạ tầng thông tin liên lạc.

“Chúng tôi thấy các hoạt động chuẩn bị cho việc triển khai tên lửa đạn đạo tầm trung Oreshnik trên lãnh thổ Belarus”, ông Ivashchenko nói với hãng tin Ukrinform. Ông cho biết các biện pháp này “vẫn chưa hoàn thành”.

Mốc thời gian: thỏa thuận Nga–Belarus và phát biểu của các lãnh đạo

Nội dung triển khai Oreshnik tới Belarus từng được công khai trước đó. Tháng 12/2024, Nga và Belarus ký một thỏa thuận an ninh mới, trong đó có nội dung về khả năng triển khai các hệ thống tên lửa Oreshnik tới Belarus.

Tổng thống Nga Putin nói các tên lửa này có thể được chuyển đến Belarus vào nửa cuối năm 2025. Trong khi đó, theo bài viết, hồi tháng 10 năm nay, nhà lãnh đạo Belarus Alexander Lukashenko nói hệ thống tên lửa của Nga sẽ được đưa vào biên chế chiến đấu trong tháng 12.

Khía cạnh triển khai: hạ tầng, mức độ sẵn sàng và chỉ huy

Trong đánh giá của ông Ivashchenko, Nga có thể đặt bệ phóng tên lửa ở Belarus, nhưng nếu thiếu đầy đủ cơ sở hạ tầng thì hệ thống “chỉ đóng vai trò như một mô hình thử nghiệm”. Nhấn mạnh này cho thấy yếu tố hạ tầng (cơ sở bệ phóng, giám sát, liên lạc) được coi là điều kiện để chuyển từ hiện diện vật lý sang trạng thái trực chiến.

Ông Ivashchenko cũng nói rằng ngay cả khi tên lửa được triển khai, Belarus sẽ không có quyền kiểm soát việc sử dụng; Oreshnik sẽ vẫn nằm dưới sự chỉ huy của Lực lượng Tên lửa Chiến lược của Nga. Nếu mô tả này chính xác, cấu trúc chỉ huy như vậy có thể ảnh hưởng trực tiếp đến cách hệ thống được tích hợp vào mạng lưới kiểm soát–chỉ huy của Nga, thay vì nằm trong chuỗi chỉ huy quốc gia của Belarus.

Một lập luận kỹ thuật khác được ông Ivashchenko nêu ra là việc triển khai tại Belarus có thể giúp Nga rút ngắn thời gian bay của tên lửa so với các vụ phóng từ bãi phóng Kapustin Yar. Nguồn không cung cấp con số thời gian bay, nhưng việc thay đổi vị trí bệ phóng thường được xem là yếu tố then chốt trong bài toán “thời gian cảnh báo” và “thời gian phản ứng” của phòng thủ tên lửa.

Oreshnik: thông tin đã công bố và mức độ xác nhận

Bài viết dẫn Kyiv Post cho biết lần sử dụng đầu tiên và duy nhất “được xác nhận” cho đến nay của tên lửa Oreshnik là cuộc tấn công vào thành phố Dnipro ngày 21/11.

Ngoài tình tiết trên, các mô tả về tính năng trong nguồn gồm cả nhận định của “các nhà phân tích phương Tây” và phát biểu của Tổng thống Nga Putin. Để tránh trộn lẫn mức độ chắc chắn, có thể tóm lược các chi tiết theo dạng gắn nguồn như sau:

Các tuyên bố liên quan bệ phóng tại Kapustin Yar

Nguồn cũng nhắc một tuyên bố từ phía Ukraine về hoạt động chống bệ phóng Oreshnik. Vào tháng 10, người đứng đầu Cơ quan An ninh Ukraine, Vasyl Maliuk, nói SBU cùng tình báo quân sự đã phá hủy một trong ba bệ phóng tên lửa Oreshnik của Nga tại Kapustin Yar vào năm 2023. Ông cho biết chiến dịch được xếp tuyệt mật và kết quả chỉ được một số ít tổng thống nước ngoài biết đến.

Điểm cần theo dõi

Mức độ hoàn thiện hạ tầng tại Belarus: theo ông Ivashchenko, các hạng mục bệ phóng, giám sát và liên lạc chưa hoàn thành.
Khung thời gian: Putin nêu “nửa cuối năm 2025”, trong khi Lukashenko nói về việc đưa vào biên chế chiến đấu trong tháng 12 theo bài viết.
Cơ chế chỉ huy: phía Ukraine nói hệ thống nếu triển khai vẫn do Lực lượng Tên lửa Chiến lược của Nga chỉ huy, Belarus không kiểm soát việc sử dụng.

Với các dữ kiện trong nguồn hiện có, trọng tâm kỹ thuật của câu chuyện nằm ở việc chuẩn bị hạ tầng triển khai và cách bố trí bệ phóng có thể ảnh hưởng đến thời gian bay so với phóng từ Kapustin Yar. Các thông số như tầm bắn, cấu hình đầu đạn và nhận định về khả năng đánh chặn được nêu kèm mức độ “được cho là” hoặc là phát biểu của lãnh đạo, cần được đối chiếu khi có xác nhận độc lập hoặc thông tin chính thức bổ sung.

CTVX