UAV tàu mẹ Jiutian: cấu hình, chiến thuật, điểm yếu

Trung Quốc giới thiệu UAV hạng nặng Jiutian (Cửu Thiên) sau chuyến bay nhiệm vụ đầu tiên tại tỉnh Thiểm Tây ngày 11.12, nhấn mạnh cách tiếp cận “tàu mẹ” phóng bầy đàn drone. Nền tảng này kết hợp khả năng mang tải lớn, tấn công đa tầng và triển khai nhanh UAV cỡ nhỏ, tạo sức ép đáng kể lên các hệ thống phòng không. Tuy nhiên, thiết kế không tàng hình và kích thước lớn khiến Jiutian dễ bị phát hiện, đòi hỏi cách dùng phù hợp về chiến thuật.

Tổng quan cấu hình “tàu sân bay trên không”

Jiutian được ví như một “tàu sân bay trên không” nhờ khoang bụng mô-đun chứa số lượng lớn UAV/đạn tuần kích và 8 giá treo dưới cánh cho vũ khí dẫn đường. Nền tảng này ưu tiên mang tải và hỏa lực thay vì tàng hình, hướng tới tác chiến bầy đàn, áp đảo bằng số lượng và đa hướng tấn công.

UAV Jiutian cùng những vũ khí mang dưới cánh - Ảnh: Zhihu

Thiết kế và thông số kỹ thuật

Jiutian dùng cánh thẳng, đuôi chữ H, cửa hút khí trên lưng, tối ưu ổn định ở tốc độ thấp và tăng không gian cho khoang mô-đun cỡ lớn. Cấu hình này gợi nhớ máy bay cường kích A-10 về triết lý “bền bỉ, chậm mà chắc” trong tiếp cận mục tiêu và thả/phóng phương tiện nhỏ.

Kích thước của Jiutian lớn tương đương máy bay chiến đấu có người lái - Ảnh: Zhihu

Mô-đun “tổ ong” và hỏa lực đa tầng

Khoang bụng dạng mô-đun của Jiutian có thể mang hơn 100 UAV cỡ nhỏ/đạn tuần kích, cho phép triển khai bầy đàn từ trên không ngay sát khu vực tác chiến. Bên cạnh đó, 8 giá treo dưới cánh cho phép mang bom dẫn đường 1.000 kg, tên lửa chống hạm, đối đất và cả tên lửa không đối không. Cụm cảm biến quang-điện ở mũi hỗ trợ phát hiện, bám bắt mục tiêu và dẫn đường vũ khí.

Mô-đun dạng “tổ ong” của Cửu Thiên cho phép mang và phóng từ trên không hàng loạt UAV cỡ nhỏ và đạn tuần kích - Ảnh: Zhihu

Chiến thuật: bầy đàn áp đảo, tấn công đa hướng

Tổ hợp bầy đàn tạo nhiều lớp đe dọa: trinh sát rộng, gây nhiễu, kích hoạt radar đối phương lộ diện, tiến công cảm tử vào mục tiêu giá trị cao. Với tầm bay hơn 7.000 km, trần bay 15.000 m và thời gian hoạt động 12 giờ, Jiutian có thể duy trì hiện diện trên khu vực rộng, bao phủ chuỗi đảo thứ nhất và hỗ trợ các đòn tấn công bão hòa từ xa.

So sánh định hướng với Mỹ

So với các chương trình của Mỹ như Gremlins, LongShot (DARPA) chú trọng công nghệ cao và thu hồi drone, định hướng của Trung Quốc với Jiutian là “số lượng lớn - giá rẻ - không quay về”. Mục tiêu là bào mòn cơ số tên lửa phòng không đắt tiền của đối phương bằng các UAV/đạn lảng vảng tiêu tốn thấp, đồng thời đánh trúng mục tiêu giá trị cao khi có cơ hội.

Hậu cần và công nghiệp: hợp nhất quân - dân sự

Dự án huy động Công nghệ Không người lái Thiểm Tây, AVIC, Đại học Bách khoa Tây Bắc và Xi’an Chida, thể hiện mô hình hợp nhất quân - dân sự. Khoang chứa có thể chuyển đổi từ chở hàng sang cấu hình chiến đấu trong khoảng hai giờ, tăng tính linh hoạt chuyển trạng thái giữa thời bình và thời chiến.

Hạn chế và điều kiện sử dụng

Kích thước lớn, thiết kế không tàng hình khiến Jiutian có diện tích phản xạ radar lớn, dễ bị phát hiện và bị tiêm kích đối phương khống chế nếu không có bảo vệ. Tốc độ cận âm, khả năng cơ động hạn chế càng đòi hỏi khai thác theo kiểu đứng ngoài vùng nguy hiểm, phóng bầy đàn từ xa hoặc hoạt động trong khu vực kiểm soát tốt bầu trời.

Phụ thuộc vào liên kết vệ tinh và điều khiển từ xa khiến hệ thống nhạy với tác chiến điện tử: gây nhiễu, cắt đứt hoặc đánh lừa tín hiệu có thể làm suy giảm hiệu quả nhiệm vụ. Vì vậy, hiệu quả của Jiutian gắn chặt với ưu thế tác chiến điện tử, bảo vệ tầm xa và phối hợp hiệp đồng lực lượng.

UAV hạng nặng Jiutian của Trung Quốc hoạt động như một “tàu mẹ” trên không, có thể phóng các bầy drone cỡ nhỏ đồng thời mang theo lượng lớn vũ khí dẫn đường phục vụ nhiệm vụ tấn công và trinh sát tầm xa - Ảnh: CCTV

Đánh giá tác động

Sau chuyến bay ngày 11.12 và màn ra mắt tại triển lãm hàng không Chu Hải vào tháng 12 năm ngoái, Jiutian cho thấy bước tiến trong làm chủ công nghệ bầy đàn quy mô lớn. Nền tảng này bổ sung mắt xích quan trọng cho mô hình tấn công đa lớp, đa miền mà Trung Quốc theo đuổi, đồng thời đặt ra bài toán phòng thủ mới cho Mỹ và các đồng minh tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

CTVX