Tuyệt đối không ăn cá nóc

Cá nóc mú - nguyên nhân của nhiều vụ ngộ độc

Ăn nhiều lần không đồng nghĩa là an toàn

Từ đầu năm 2025 đến nay, Bệnh viện Đa khoa Bình Thuận đã tiếp nhận 2 vụ ngộ độc cá nóc. Trong đó, 1 vụ xảy ra tại khu vực Tuy Phong, 1 vụ tại phường Phú Thủy. Cụ thể, ngày 17/10, bệnh viện tiếp nhận 6 trường hợp nghi ngộ độc cá nóc từ xã Phan Rí Cửa, trong đó có 2 người rơi vào tình trạng nguy kịch, phải hồi sức tích cực. Người nhà của ông LVT và chị TTN cho biết: “Gia đình thường xuyên ăn cá nóc mú khi đánh bắt được”.

Bác sĩ Ngô Văn Ba - Trưởng Khoa Hồi sức Tích cực - Chống độc (Bệnh viện Đa khoa Bình Thuận) cho biết: Bệnh nhân N nhập viện trong tình trạng giãn đồng tử, mê sâu, không tự thở được; các chỉ số hô hấp hoàn toàn phụ thuộc vào máy thở. Thời gian ngưng tim ngoại viện chưa được xác định, tiên lượng ban đầu rất xấu. Chị N duy trì trạng thái hôn mê suốt 24 giờ. Tuy nhiên, nhờ nỗ lực tối đa của ê-kíp khoa cùng sức khỏe và tuổi trẻ của bệnh nhân, sau 24 giờ hôn mê, chị N tỉnh lại và xuất viện an toàn vào ngày 20/10/2025. Độc tố cá nóc vẫn chưa được hiểu hết về cơ chế tác động và mức độ nguy hiểm. Trường hợp của chị N là hiếm gặp, nhưng cũng là lời cảnh báo.

Trước đó, tháng 8/2025, Khoa Hồi sức Tích cực Chống độc cũng cứu sống vợ chồng bà TTH, ở phường Phú Thủy sau khi ăn món cá nóc gạo um bún. Bà H chia sẻ: “Tôi từng ăn cá nóc gạo nhiều lần, không sao cả. Nhưng lần này thì hai vợ chồng đều bị ngộ độc, may mà được cứu sống.” Vụ ngộ độc cá nóc mít hồi tháng 1/2025 cũng tại khu vực Tuy Phong khiến 5 người nhập viện và 1 người không qua khỏi cũng là hồi chuông cảnh báo.

Cách đây vài năm, có một người ăn cá nóc mú um. Sau bữa ăn, người này giữ lại bộ trứng cá nóc mú, bảo quản trong hầm đá trên ghe đánh bắt và luộc ăn vào hôm sau. Sau khi ăn, người này xuất hiện tím tái, được đưa đi cấp cứu nhưng không qua khỏi. Điều này cho thấy, ngay cả những người đã từng ăn cá nóc nhiều lần vẫn có thể bị ngộ độc nghiêm trọng do độc tố cá nóc không thể đoán trước.

Thói quen nguy hiểm đến tính mạng

Một số ngư dân vùng ven biển Lâm Đồng cho biết, cá nóc xuất hiện nhiều từ khoảng ngày 8 âm lịch trở đi. Dòng chảy ven bờ mang theo nhiều sinh vật phù du, nguồn thức ăn dồi dào. Vì vậy, cá nóc kéo đàn vào khu vực rạn cát, san hô nông để sinh sản. Cá này cũng dễ mắc lưới, vào bờ cùng các loại cá khác. Dù biết cá nóc có độc, ngư dân vẫn giữ thói quen ăn các loại cá nóc như: cá nóc mú, cá nóc mít, cá nóc gạo, cá nóc trương phi hay cá nóc da trơn. Chỉ cần làm sạch, loại bỏ gan, trứng, mật, da… rồi chế biến món cá nóc um. Quan niệm này đã tồn tại lâu đời, truyền miệng trong ngư dân và nhiều gia đình ven biển “Cá nóc ngon, không ăn là sự hoang phí”.

Nhiều trường hợp đã ăn cá nóc nhiều lần mà không gặp sự cố. Vì vậy, tâm lý chủ quan hình thành. Người dân ỷ lại vào kinh nghiệm cá nhân, tin rằng nếu chế biến cá đúng cách thì sẽ an toàn. Thực tế, độc tố cá nóc rất khó lường. Không ai có thể chắc chắn lần ăn tiếp theo sẽ an toàn. Kinh nghiệm không thể bảo đảm an toàn. Chỉ một sai lầm nhỏ khi chế biến cá nóc cũng có thể khiến hậu quả không thể cứu vãn. Ngoài truyền thống và tâm lý chủ quan, điều kiện mưu sinh khó khăn cũng khiến cá nóc được tận dụng làm thực phẩm. Điều này giúp giảm chi phí và tận dụng nguồn hải sản sẵn có.

Cá nóc nhím được rao bán trên mạng xã hội

Đáng chú ý, hiện nay trên mạng xã hội còn xuất hiện nhiều bài đăng rao bán thịt cá nóc nhím. Giá từ 130.000 đồng/kg, quảng cáo “ăn được như cá thường”. Việc buôn bán, trao đổi tràn lan này càng làm tăng nguy cơ ngộ độc. Không ai có thể kiểm chứng độ an toàn của những sản phẩm này. Sự kết hợp giữa truyền thống, kinh nghiệm cá nhân, điều kiện sinh kế và thói quen tiêu dùng đã khiến việc ăn cá nóc vẫn tồn tại, dù ẩn chứa nhiều hiểm nguy khó lường.

Loại bỏ cá nóc khỏi bàn ăn

Để phòng ngừa các vụ ngộ độc thực phẩm do độc tố cá nóc có thể tiếp tục xảy ra trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, Sở Y tế đề nghị các cơ quan, đơn vị liên quan phối hợp triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết, tăng cường tuyên truyền, phổ biến kiến thức về an toàn thực phẩm, giúp người dân hiểu rõ nguy cơ ngộ độc do độc tố tự nhiên trong cá nóc. Từ đó, nâng cao ý thức tự giác, không đánh bắt, thu gom, vận chuyển, mua bán, chế biến hoặc tiêu dùng cá nóc dưới bất kỳ hình thức nào.

Cùng với đó, các cơ sở kinh doanh hải sản cần được yêu cầu ký cam kết không mua bán, chế biến, tiêu thụ cá nóc. Các địa phương nên phát động phong trào quần chúng tham gia phát hiện, tố giác hành vi đánh bắt, thu mua, chế biến, buôn bán cá nóc làm thực phẩm. Các đơn vị chuyên môn trực thuộc phải tăng cường kiểm tra, giám sát tại cảng cá, chợ và các điểm kinh doanh hải sản, kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm...

0,5 mg độc tố cá nóc làm tử vong người ăn

Theo các bác sĩ, cá nóc chứa tetrodotoxin, độc tố mạnh gấp 275 lần xyanua, chỉ cần 0,5 mg cũng gây tử vong cho người ăn cá nóc. Độc tố tập trung ở nội tạng, da, thịt cá, không bị phá hủy độc tố khi nấu chín. Cá nóc dẫu luộc, hấp, nướng hay chiên, um vẫn có thể gây ngộ độc khi ăn.

Ngoài cá nóc, độc tố tetrodotoxin còn có trong bạch tuộc chấm xanh, một số loài ốc biển và con so. Khi ăn những loại này, độc tố tác động nhanh lên hệ thần kinh, tim mạch, gây tê bì, liệt cơ, rối loạn nhịp tim, tụt huyết áp và tử vong do ngừng thở. Hiện chưa có thuốc giải độc đặc hiệu độc tố tetrodotoxin.

Trang Hiếu .