Tưởng niệm 581 năm ngày mất của danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi

Buổi lễ nhằm thể hiện sự trân trọng lịch sử, ôn lại truyền thống yêu nước, ý chí độc lập tự cường, lòng tự hào dân tộc và giáo dục đạo lý uống nước nhớ nguồn, tưởng nhớ và tôn vinh các bậc tiền nhân có công lao trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước.

Các đại biểu, nhân dân và du khách thập phương dự lễ, sáng 30/9.

Diễn văn do ông Nguyễn Minh Hùng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương, Trưởng Ban tổ chức Lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc năm 2023 trình bày tại lễ tưởng niệm đã ôn lại thân thế, sự nghiệp của anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương Nguyễn Minh Hùng đọc diễn văn tại buổi lễ.

Danh nhân Nguyễn Trãi hiệu là Ức Trai, sinh năm 1380 tại kinh thành Thăng Long. Thân phụ ông là Nguyễn Phi Khanh, nguyên quán ở làng Chi Ngại (nay thuộc phường Cộng Hòa, thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương), sau dời đến làng Ngọc Ổi (nay thuộc xã Nhị Khê, huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội); thân mẫu là Trần Thị Thái, con gái của quan Tư đồ Trần Nguyên Đán.

Tuổi thơ Nguyễn Trãi sống với ông ngoại ở Thăng Long và Côn Sơn. Khi ông ngoại qua đời, ông về ở với cha tại Nhị Khê. Được ông ngoại và cha trực tiếp dạy dỗ, rèn luyện, Nguyễn Trãi sớm nổi tiếng tài đức và chí lớn, năm 1400 đỗ Thái học sinh, năm sau ra nhận chức Ngự sử đài chánh trưởng dưới triều Hồ.

Đọc văn tế tưởng niệm 581 năm ngày mất của anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi.

Từ năm 1407, đất nước ta dưới ách đô hộ của giặc Minh, chúng đã gây nên những thảm khốc tột cùng. Căm phẫn quân thù, sục sôi tinh thần yêu nước, ông quyết nuôi ý chí cứu nước, cứu dân. Ông đến Lam Sơn tụ nghĩa, dâng Bình Ngô sách, dốc tâm huyết, một lòng thành giúp Bình Định vương Lê Lợi và trở thành linh hồn của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược nhà Minh, giải phóng đất nước ở thế kỷ 15.

Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương Trần Đức Thắng và các đại biểu dâng hương.

Kháng chiến thắng lợi, Nguyễn Trãi đã viết Bình Ngô Đại cáo - một bản Tuyên ngôn độc lập bất hủ, áng thiên cổ hùng văn tổng kết tài tình cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc.

Bàn về Nguyễn Trãi, cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã viết: “Nguyễn Trãi, người anh hùng dân tộc, văn võ song toàn, văn là chính trị, cứu nước, cứu dân, nội trị, ngoại giao mở nền thái bình muôn thuở, rửa nỗi hẹn ngàn thu; võ là quân sự, chiến lược và chiến thuật, yếu đánh mạnh, ít địch nhiều… thắng hung tàn bằng đại nghĩa; văn và võ đều là vũ khí, mạnh như vũ bão, sắc như gươm dao”.

Đất nước hòa bình, với ước vọng tham gia “Duy tân đất nước, xây dựng nền thái bình muôn thuở…” và tư tưởng “Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân”, ông tiếp tục hoạt động chính trị, văn hóa, xã hội dưới triều Lê và đã có công lớn trong việc tạo ra nền tảng kinh tế xã hội, sự hòa hợp giữa “Nước và Dân” - nguồn lực xây dựng đất nước Đại Việt vững mạnh đương thời.

Nhân dân và du khách thập phương dâng hương.

Đã từ lâu, trong tâm thức đồng bào cả nước, khi nói về Côn Sơn là nhớ về Nguyễn Trãi, nhớ về vầng Sao Khuê lấp lánh trong lịch sử dân tộc Việt Nam.

Với Côn Sơn - mảnh đất đã gắn bó với ông những năm tháng tuổi thơ và cũng là nơi ông náu mình “ngẫm nay, suy trước, xét cùng mọi lẽ hưng vong” để sau này viết lên Bình Ngô sách, vạch ra đường lối đánh giặc cứu nước giải phóng dân tộc. Dưới thời vua Lê Thái Tông, ông đã được vua giao trông coi đạo Đông - Bắc. Côn Sơn cũng là nơi ông dựng nhà, mài mực viết lên nhiều tác phẩm có giá trị sử học, văn học, triết học, quân sự, ngoại giao và trở thành những di sản quý báu cho hậu thế.

Tiêu biểu trong đó là “Côn Sơn ca”, cho đến bây giờ vẫn chưa có tao nhân, mặc khách nào viết về Côn Sơn hay hơn thế. Côn Sơn - nơi ông đã chọn về trí sĩ, được giao trông coi chùa Tư Phúc, ông đã góp sức tu bổ, mở rộng quy mô đưa ngôi chùa trở thành danh lam thắng cảnh. Khi đi xa, Côn Sơn đã trở thành hoài niệm trong tâm hồn ông. Hồn của Côn Sơn - Khí của đất tổ quê cha đã là một trong những mạch ngầm tạo nên Nguyễn Trãi - Một vầng Sao Khuê không chỉ tỏa sáng ở bầu trời Việt Nam mà đã tỏa sáng cả năm châu.

Một tiết mục văn nghệ tại lễ tưởng niệm.

“Vào dịp kỷ niệm 600 năm ngày sinh của ông (1380 - 1980), tên tuổi ông đã vượt ra khỏi biên giới quốc gia, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO) đã ghi nhận và suy tôn ông là Danh nhân văn hóa thế giới. Ông là kết tinh tâm hồn và trí tuệ của dân tộc được nhân loại trân trọng”, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương cho biết.

Đông đảo người dân và du khách về tham quan, chiêm bái khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc, sáng 30/9.

Từ lâu, đền Nguyễn Trãi - Ức Trai linh từ đã trở thành điểm hẹn của những lớp người khắc sâu đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” tôn vinh thành kính Ức Trai. Nơi đây, mỗi độ xuân về, thu đến, lại có hàng chục vạn lượt du khách về tham quan, chiêm bái, để được đắm mình trong không gian linh thiêng, thanh khiết, để được tưởng nhớ, tri ân các bậc tiền nhân lỗi lạc đã góp phần làm nên một dáng hình đất nước Việt Nam như ngày hôm nay.

Do vậy, việc phát huy các giá trị di sản văn hóa đặc sắc, nổi bật toàn cầu của khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc, tư tưởng và những giá trị trường tồn của anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi là thành phần quan trọng của hồ sơ quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc mà 3 tỉnh Quảng Ninh, Bắc Giang và Hải Dương đang trình UNESCO vinh danh là Di sản thế giới.

Phùng Nguyện