Tự tháo dỡ ngôi nhà tạm xây trên đất của mình được không?

Ảnh minh họa

Câu hỏi

Gia đình tôi mua một mảnh đất để đầu tư kiếm lời. Do đợt khủng hoảng kinh tế không bán được nên cứ để đó. Giờ gia đình tôi có nhu cầu bán, đến xem xét hiện trạng đất thì phát hiện có người xây nhà tạm trên đất của gia đình tôi. Vậy gia đình tôi có được phép tự tháo dỡ ngôi nhà đó không?

Trả lời

Dưới góc độ pháp lý, nếu gia đình bạn phát hiện người khác xây dựng nhà trái phép trên đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp của mình, việc xử lý tình huống này cần tuân thủ đúng trình tự và thủ tục theo quy định của pháp luật. Theo Điều 11 Luật Đất đai 2024, hành vi "lấn, chiếm đất đai" là hành vi bị nghiêm cấm. Tuy nhiên, bạn không có quyền tự ý cưỡng chế hay tháo dỡ công trình trên đất của mình, vì pháp luật không trao cho cá nhân quyền này. Nếu bạn tự ý tháo dỡ, bạn có thể bị coi là có hành vi "hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản" theo Điều 178 Bộ Luật hình sự 2015, dẫn đến rủi ro pháp lý nghiêm trọng.

Trong trường hợp này, việc gia đình bạn mua đất để đầu tư rồi để đó, không quản lý thường xuyên, có thể đã tạo điều kiện để người khác lấn chiếm và xây dựng trái phép. Tuy nhiên, điều đó không làm mất đi quyền sử dụng hợp pháp của bạn. Theo Khoản 5 Điều 26 Luật Đất đai 2024, người sử dụng đất được Nhà nước bảo hộ khi người khác xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp về đất đai của mình. Gia đình bạn có thể làm đơn gửi chính quyền địa phương (UBND cấp xã, phường) yêu cầu giải quyết hành vi lấn chiếm theo Điều 235 Luật Đất đai 2024. Nếu người lấn chiếm không tự nguyện tháo dỡ, bạn có thể khởi kiện ra Tòa án để yêu cầu họ trả lại đất và buộc tháo dỡ công trình vi phạm theo trình tự tố tụng và thi hành án.

Mặc dù có thể chứng minh rõ ràng về hành vi nhảy dù, xây dựng nhà trái pháp luật của người khác, nhưng tất cả các hành vi pháp lý, cưỡng chế, thi hành án cũng phải tuân thủ đầy đủ trình tự, thủ tục, thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Hay nói cách khác bạn không thể, cũng không có thẩm quyền, pháp luật cũng không cho phép bạn được tự ý tổ chức cưỡng chế, tháo dỡ tài sản của người khác. Hành vi tự ý tháo dỡ tài sản rất có thể còn bị quy kết hủy hoại tài sản của người khác bất hợp pháp. Trước khi có bản án theo quy định pháp luật xác định đó là phần đất của gia đình bạn và buộc bên lấn chiếm hoàn trả đất, tháo dỡ công trình sai phạm thì bạn không nên tự ý phá dỡ ngôi nhà đó để tránh vi phạm quy định pháp luật.

Luật sư Mai Anh Hiếu - Văn phòng Luật sư Kết Nối, Hà Nội

Câu hỏi bạn đọc xin gửi về địa chỉ: Báo Kinh tế & Đô thị, số 21 Huỳnh Thúc Kháng, quận Đống Đa, Hà Nội; Email: bandoc@ktdt.com.vn

Phương Nguyên