Trung Quốc: Thuế bất động sản, bán tài sản là cách để khắc phục khủng hoảng tài chính

Giao thông trong giờ cao điểm buổi tối tại khu thương mại trung tâm (CBD) ở Bắc Kinh, Trung Quốc. Ảnh: Reuters

Các nhà đầu tư đang ngày càng lo lắng về đống nợ khổng lồ mà Goldman Sachs Group Inc. ước tính trong tuần này đã lên tới 23 nghìn tỷ USD - tương đương 126% GDP - nếu tính cả các khoản vay ngoài ngân sách của chính quyền địa phương tại Trung Quốc. Hạn chế rủi ro nợ chính quyền địa phương cũng được Chủ tịch Tập Cận Bình nhấn mạnh là thách thức chính mà các cơ quan nhà nước phải giải quyết trong năm nay.

Gần đây, vấn đề này đã trở thành chủ đề thảo luận tại một số diễn đàn kinh doanh nổi tiếng ở Trung Quốc, với việc các cố vấn chính phủ và nhà kinh tế đưa ra các biện pháp khắc phục để hạn chế nợ và đưa tài chính công trở lại nền tảng vững chắc hơn. Dưới đây là một số gợi ý chi tiết hơn của họ.

Thuế bất động sản

Lou Jiwei - cựu Bộ trưởng Tài chính khuyến nghị áp thuế bất động sản để giúp tăng doanh thu, lập luận rằng chính quyền địa phương “thực sự không có nhiều nguồn thu nhập từ thuế khác để bổ sung” vào danh mục đầu tư hiện tại của họ.

Để thúc đẩy tăng trưởng vào năm 2022, Trung Quốc đã cắt giảm phí và giảm thuế cho các doanh nghiệp tư nhân bị ảnh hưởng nặng nề bởi các biện pháp phong tỏa và hạn chế nghiêm ngặt do Covid-19.

Theo Bộ Tài chính Trung Quốc, vào năm 2022, tổng số tiền cắt giảm thuế và phí, hoàn thuế và trả chậm là 4,2 nghìn tỷ nhân dân tệ. Con số đó bao gồm 2,4 nghìn tỷ nhân dân tệ tiền giảm thuế VAT, lớn nhất trong những năm gần đây.

"Trung Quốc sẽ cắt giảm một số loại thuế cho các công ty nhỏ và doanh nghiệp tư nhân, đồng thời kéo dài các chính sách hỗ trợ đó cho đến cuối năm 2024", Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường cho biết vào tháng 3.

Trung Quốc đã nói về việc áp dụng thuế bất động sản trên toàn quốc để kiểm soát giá cả tăng vọt trong hơn một thập kỷ nhưng tiến độ rất chậm. Một cuộc thí điểm đã bắt đầu ở Thượng Hải và Trùng Khánh vào năm 2011, đến năm 2021 quốc hội mới cho phép mở rộng chương trình này ra nhiều thành phố hơn - mặc dù điều đó vẫn chưa được thực hiện, do sự sụt giảm lịch sử của thị trường bất động sản của quốc gia này khiến những kế hoạch đó bị đình trệ.

Tại một hội nghị vào tháng 1, ông Lou Jiwei cho biết thuế bất động sản sẽ là một nguồn thu nhập bền vững cho chính quyền địa phương và gợi ý rằng, nó có thể giúp chính quyền loại bỏ sự phụ thuộc vào doanh thu từ thị trường bất động sản. Ông bày tỏ quan điểm tương tự trong một bài báo đăng trực tuyến vào tháng 3 trên tạp chí Comparative Studies.

“Thuế tài sản phù hợp nhất để trở thành thuế địa phương. Thí điểm nên được tiến hành càng sớm càng tốt sau khi tăng trưởng kinh tế bình thường hóa” - Lou Jiwei viết.

Cơ cấu lại bộ máy chính quyền

Li Yang, cựu cố vấn của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, gợi ý cắt giảm các cấp chính quyền như một phần của “cải cách thể chế”.

“Những cải cách như vậy sẽ liên quan đến việc cắt giảm việc làm dư thừa, điều chỉnh các chức năng của chính phủ và chắc chắn sẽ đối mặt với những thách thức” - Li, người hiện là Chủ tịch của Viện Tài chính và Phát triển Quốc gia, một tổ chức tư vấn của chính phủ, cho biết bên lề Diễn đàn Phát triển Trung Quốc vào tháng 3 vừa qua.

Trung Quốc hiện có 5 cấp hành chính với chính quyền trung ương đứng đầu, tiếp theo là 31 tỉnh, hàng trăm thành phố, hàng nghìn huyện và hàng chục nghìn thị trấn ở cuối.

Tinh giản bộ máy chính quyền không phải là chưa từng diễn ra tại quốc gia này. Trong một chiến dịch được khởi xướng vào những năm 1990, Trung Quốc đã giảm gần 10.000 thị trấn thông qua việc sáp nhập, sa thải hơn 86.000 nhân viên.

Phát triển khu dân cư ở Thượng Hải. Ảnh: Bloomberg

Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia, cơ quan hoạch định kinh tế hàng đầu của đất nước, vào năm 2006 đã đề xuất nâng vị thế kiểm soát ngân sách của các quận lên thành phố và đặt ngân sách thị trấn dưới sự quản lý của các quận - một cuộc đại tu về cơ bản sẽ cắt giảm năm cấp quản lý ngân sách xuống còn ba.

Trung Quốc có tổng cộng 7,19 triệu công chức vào cuối năm 2016, với khoảng 200.000 người được bổ sung chỉ riêng trong năm đó, theo số liệu được Bộ Nhân sự và An sinh xã hội công bố vào thời điểm đó. Từ đó đến nay, con số này đã không được cập nhật mới. Nếu tính cả những người làm việc cho các tổ chức phi lợi nhuận như trường học, bệnh viện và viện nghiên cứu, số lượng nhân viên trong bảng lương của chính phủ có thể lớn gấp nhiều lần.

Bán tài sản sở hữu nhà nước

Chính phủ cũng có thể bán tài sản thuộc sở hữu nhà nước để trả nợ, Li Yang nói. “Tỷ trọng tài sản của chính phủ trong nền kinh tế đang tăng lên” - ông nói trong một bài phát biểu tại Diễn đàn Phát triển Trung Quốc. Theo đó, vấn đề nợ có thể được giải quyết nếu thực hiện việc hoán đổi nợ lấy tài sản.

Khoản đầu tư cơ sở hạ tầng lớn nhất của Trung Quốc - có thể được coi là giá trị của tài sản - đã đạt tổng cộng 184 nghìn tỷ nhân dân tệ (27 nghìn tỷ USD) kể từ năm 2001, nhà phân tích Zhao Xuxiang của Orient Securities Co. ước tính trong một báo cáo vào tháng 1/2023.

Năm ngoái, Bắc Kinh đã kêu gọi các cơ quan chính phủ đẩy nhanh cái gọi là “hồi sinh tài sản” trong lĩnh vực năng lượng sạch, giao thông vận tải, nhà cho thuê và các lĩnh vực khác. Khuyến khích niêm yết các sản phẩm ủy thác đầu tư bất động sản dựa trên cơ sở hạ tầng, như một cách giúp hạn chế rủi ro nợ chính quyền địa phương và mở rộng nguồn tài trợ cho các cơ sở công cộng trong tương lai.

Các khoản trợ cấp

Trong khi nguồn thu có xu hướng tập trung ở chính quyền cấp cao hơn, trách nhiệm chi tiêu thường do chính quyền cấp thấp hơn, đặc biệt là các quận, huyện chịu trách nhiệm. Do đó, các quận và thị trấn phụ thuộc rất nhiều vào các khoản trợ cấp ngân sách từ cấp cao hơn.

Các khoản trợ cấp của Bắc Kinh đến các cấp địa phương để chi trả cho giáo dục, chăm sóc sức khỏe và các khoản chi tiêu chung khác dự kiến sẽ đạt 10 nghìn tỷ nhân dân tệ vào năm 2023. Con số này tương đương với 86% nguồn thu mà chính quyền địa phương dự kiến sẽ thu được từ thuế và phí trong năm nay, tăng từ mức 66% vào năm 2015.

Hỗ trợ tài chính sẽ phải tiếp tục và tiếp tục tăng trước khi các cải cách dài hạn nhằm tăng nguồn thu của chính quyền địa phương được thực hiện thông qua các biện pháp như thuế bất động sản và thay đổi hệ thống chia sẻ thuế giữa trung ương và địa phương.

“Nhiều khoản trợ cấp hơn từ trung ương đến địa phương - không chỉ nguồn thu mà còn cả các khoản tiền huy động được thông qua vay mượn - là lối thoát duy nhất trong ngắn hạn” - Ding Shuang, nhà kinh tế trưởng khu vực Trung Quốc Đại lục và Bắc Á của Standard Chartered Plc, cho biết.

Sự phục hồi của nền kinh tế sẽ được củng cố hơn nữa

Theo Reuters, ngày 6/4/2023, cơ quan quản lý thuế Trung Quốc cho biết sự phục hồi của nền kinh tế nước này sẽ được củng cố hơn nữa và nguồn thu từ thuế trong quý II có thể sẽ tăng nhanh hơn, nhưng nền kinh tế vẫn phải đối mặt với nhiều bất ổn cả trong và ngoài nước.

Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã tăng trưởng 3% trong năm ngoái, mức thấp nhất trong gần nửa thế kỷ. Bắc Kinh đã đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế khiêm tốn khoảng 5% trong năm nay.

Wang Daoshu, một quan chức tại văn phòng quản lý thuế nhà nước cho biết trong một cuộc họp báo, các thực thể kinh doanh có khả năng được cắt giảm phí và thuế với tổng trị giá hơn 1,8 nghìn tỷ nhân dân tệ (261,62 tỷ USD) trong năm nay.

(1 USD = 6,8803 Nhân dân tệ Trung Quốc)

Hoàng Lê (theo Bloomberg)