Tình ca hòa khói sóng

Điệu thức, thanh âm ngân lên, ngân với sương quánh sương mỏng, ngân với bình minh, ngân với nắng lạnh… Giai điệu, hồn nhạc biến ảo theo thời khắc khác nhau của đồng hồ sinh học, dào dạt nương lớp sóng hồ rồi phiêu diêu trải phố núi ngàn thông…

Từ thành phố Hồ Chí Minh, Trương Lê Sơn lên Đà Lạt làm khách du lịch, rồi mến, rồi yêu trước sự quyến rũ của không gian nhịp sống lắng nên ở lại để thành công dân phố núi. Lê Sơn lập “chiếu nhạc”, đúng nghĩa âm nhạc đường phố. Quả là “dị”.

Người thưởng thức nghệ thuật chất lượng nhưng miễn phí, được đắm trong không gian âm nhạc thăng hoa và cộng cảm, để phải thốt lên chưa một lần gặp nơi nào ở Việt Nam. Sân khấu hiện hữu giữa trung tâm đô thị nhưng chỉ là dải cỏ dại dọc bờ hồ, background là những cung bậc biến ảo của tạo hóa, trộn hòa trong nhau: Các lớp sương khói, những ánh bình minh, muôn sắc hoa trồng hoa dại, vời vợi thông xanh và phượng tím… Nhạc quyện ngân giao hoan cùng màu nắng lạnh.

Biểu diễn trong sắc màu bình minh

Để có một “bữa tiệc nhạc” bất ngờ, ngẫu hứng mà chỉn chu, luôn mới mà chất lượng, kéo dài suốt hai giờ đồng hồ, từ 5 giờ vào sáng chủ nhật hàng tuần, mọi thứ “bếp núc” như giọng ca, âm thanh, trang điểm phải chuẩn bị nhiều giờ của ngày trước và đỏ đèn set up lúc phố núi đang chìm trong giấc ngủ.

Hồ Xuân Hương là danh thắng quốc gia nằm trong địa phận phường Xuân Hương-Đà Lạt, được ví là “trái tim” phố núi 130 năm nay. Dưới lòng sâu là dòng suối của người K’Ho Lach hơn một lần lắng lớp “phù sa” huyền tích, và giờ đây, mặt hồ đang ngân rung những điệu thức du ca trong sương khói mơ hồ lẫn thực tại.

Hội tụ những đặc sắc, đặc sản ấy trở thành thương hiệu và hữu xạ tự nhiên hương, tụ điểm âm nhạc chẳng có đường biên. Sự ngóng chờ đến chủ nhật trở thành lịch nhắc của nhiều du khách và người dân bản xứ. Khi phố núi chưa thức giấc, mọi người kéo nhau ra hồ Xuân Hương tự kiếm cho mình một chỗ ngồi, hết chỗ thì đứng quanh hoa cỏ. Chẳng mấy chốc kín chỗ. Ô tô, xe máy khách tự xếp, ai đến trước xếp gần, ai đến muộn đậu xa, dọc một làn đường Trần Quốc Toản uốn theo bờ hồ.

Ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng đang chia sẻ với nhạc sĩ Trương Lê Sơn

Mỗi người thưởng thức là một trật tự viên, cùng một tâm thế ấy là công chúng thưởng thức văn hóa-nghệ thuật. Trương Lê Sơn phải thốt lên: “Rất cảm ơn các khán giả sáng nay, mọi sự đều vẫn nằm trong vòng kiểm soát. Có vui, có chân tình, thật gần gũi và ấm áp”.

Có những hôm như đầu tháng 6 vừa rồi ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng lên tham gia, hiệu ứng lớn từ cộng hưởng của khán giả, “chủ sị” Lê Sơn lo vỡ trận. Chứng kiến hôm đó, tôi cảm giác như có con sóng lừng từ lòng hồ dào lên bờ, sóng nhạc từ công chúng thăng hoa cùng ca sĩ. Nhưng không, trật tự, văn hóa.

Khán giả được hòa vào cảm xúc chung trong sáng lạnh

Sau nhịp thở phào là bộc bạch của Trương Lê Sơn, thật ý nhị: “Chẳng ai làm chương trình như tôi: Không muốn đông lắm, vừa đủ ấm để lòng thấy gần. Không ồn ào, chỉ có cảm xúc chân thành, nơi mọi người nghe nhạc với sự tinh tế và trân trọng. Tất cả nhẹ nhàng, tự nhiên, như hơi thở của buổi sáng mát lành, hòa trong khung cảnh hồ Xuân Hương lặng lẽ đẹp”…

Lý gì lại có cái chương trình trái khoáy vầy? Lê Sơn nói, nó diễn ra lúc hầu như con người đang trú lạnh trong nhà, ca sĩ chưa “mở giọng”, ra hồ Xuân Hương đàn hát thì hơi khùng. Tìm lời chia sẻ, tôi đến với hai người sáng lập ra nhóm nhạc có tên “Dalat5am” với sở nguyện “nơi những người bạn cùng cafe sáng, trò chuyện và cùng thưởng thức âm nhạc”, nhạc sĩ Trương Lê Sơn và ca sĩ Lê Gia Hưng.

Trước hết đó là nhu cầu tự thân của nghệ sĩ, nhu cầu được sống trong những chiều kích cảm xúc nhiều cung bậc tinh tế, khởi nguồn trong trường hoài niệm, trong không gian và thời gian biến ảo vô thường, gần gũi thân thiết mà đầy mê hoặc. Nói sách vở là “chân, thiện, mĩ”, nhưng thế mới là cốt cách của thành phố Sáng tạo Âm nhạc UNESCO.

Khán giả được hòa vào cảm xúc chung trong sáng lạnh

Bờ hồ Xuân Hương - Đà Lạt là sự lựa chọn không ở đâu có thể sánh bằng, như lời anh Sơn, “nếu bảo tôi làm ở chỗ khác chắc chắn tôi không làm được”. Bởi thế chính quyền thành phố đã ủng hộ các anh như là dưỡng thêm động lực để tiếng lành đồn xa, cõi mạng lan tỏa rần rần.

Trương Lê Sơn (trái) và Lê Gia Hưng

Ngoài Trương Lê Sơn là nhạc sĩ, ca sĩ, ca sĩ Lê Gia Hưng là người lo mặt kỹ thuật chương trình. Những người bạn đồng hành còn có guitar Châm flamenco, trống Huỳnh Hùng, Piano Bi Bi, lâu lâu có thêm đàn accordion, kèn saxophone của các nghệ sĩ phương xa đến… Càng đặc biệt bởi tính bất chợt ngẫu hứng, trước đó mấy ngày, nhóm tổ chức mời được người nào tham gia cùng thì có chương trình đó.

Hồ Xuân Hương nhìn từ trên cao

Nào Nghệ sĩ ưu tú kèn Hữu Văn từ Hà Nội vào; nào cặp nghệ sĩ chuyên biểu diễn nhạc Trịnh được nhiều người mến mộ là ca sĩ Hoàng Trang và guitar Nguyễn Đông từ TP. Hồ Chí Minh lên; hay “mười ngón tay vàng” guitar Trung Nghĩa từ Mỹ về, dù đã 75 tuổi còn say sưa; nào ca sĩ Mộc San thành công nhiều nhạc phẩm Trịnh Công Sơn, ca sĩ Hương Giang “sầu nữ phòng trà” của đất Sài Gòn hay Nguyễn Đình Tấn Dũng chuyên hát tình ca; nào ca sĩ Trọng Bắc, một người Đà Lạt thường xuyên lưu diễn nhiều nước…

Âm nhạc và hoa và sóng nước

Sân chơi tuyệt không cố định gò bó, tự nhiên như chính thiên nhiên, thế mới quyến rũ và luôn hứng khởi và bất ngờ. Nhưng người tham gia phải là người đam mê âm nhạc, dĩ nhiên phải đủ chiều sâu về nghề, chịu thức dậy rất sớm và đủ cảm nhận/thể hiện được giữa không gian sương gió lành lạnh của đại ngàn và trong backdrop khoáng đạt mà gần gũi và dung dị.

Ca sĩ Lê Gia Hưng nói, chương trình mở nhưng trước hết phải là ca sĩ chuyên nghiệp, những người bạn quen biết nhau trong giới âm nhạc thì chương trình sẽ tốt hơn. “Đà Lạt 5 giờ sáng còn nguyên trinh, chưa có sự tác động ngoại cảnh và yên bình nên mọi người cũng thưởng thức trong yên lặng. Người ta ra đó để không chỉ nghe nhạc mà để tìm cảm xúc, cảm xúc đó phải là ngũ quan.

Âm thanh môi trường rất quan trọng, hơi sương tạo ra âm thanh khác nhau, trời có sương tiếng nó khác, trời không sương tiếng nó khác, và cơ thể mình trong khi thể hiện hay cảm thụ cũng khác khi môi trường thay đổi”, ca sĩ Lê Gia Hưng cảm nhận. Trương Lê Sơn thì nói: “Tôi không rõ tôi và âm nhạc thức giấc để đón bình minh Đà Lạt hay ngược lại. Có lẽ, chúng tôi thức giấc cùng nhau”.

Khách nước ngoài thưởng thức cà phê và âm nhạc của “Dalat5am”

Những nhạc phẩm trình bày là dòng trữ tình, đa số được sáng tác xa xưa với chủ đề tình yêu trong nghĩa rộng lớn, có những ca khúc của nhạc sĩ Trương Lê Sơn như “Đà Lạt phố nhớ” được nhiều người yêu thích. Nhạc phẩm và không gian tạo sự cộng hưởng tối ưu để khơi dậy trong tiềm thức mỗi người về quá vãng, để được hoài niệm, để hơn một lần làm giàu cảm xúc nơi mình.

Sương khói huyền ảo bên hồ

Anh Sơn nói, chương trình không thể chủ động được hoàn toàn vì còn phụ thuộc vào khách mời nhưng sân chơi này cố gắng là một món quà cho du khách và người Đà Lạt, yêu âm nhạc và yêu Đà Lạt. Là khán/thính giả tôi hiểu, bản thân những người thể hiện cũng dâng trào cảm xúc trước không gian vũ trụ không bao giờ lặp lại. Mỗi lần họ diễn như là mỗi lần cuối, có thế mới tận hiến.

Âm nhạc và hoa và sóng nước

Nghệ sĩ và công chúng như được đồng hóa trong sẻ chia cộng cảm, tri âm, cùng hoài niệm trong văn hóa tri ân, cùng lắng với tự ngã.

Thưởng thức với tôi có giảng viên dạy âm nhạc Phí Minh Ngọc, một người gắn bó với Đà Lạt gần 70 năm nay, anh nhận xét: “Chương trình rất chuyên nghiệp, chất lượng từ nội dung đến thể hiện, âm thanh cũng rất hiện đại. Tôi rất trân trọng sự đóng góp và hi sinh của những người làm chương trình này. Đà Lạt càng phong phú về cái đẹ“Dalat5am” trở thành nét văn hóa của Đà Lạt, lần đầu tiên có, không nơi nào giống. “Không gian quá đẹp đi. Một backdrop đặc biệt, tiền tỷ cũng không làm được. Một backdrop đó mỗi khung giờ nó khác, mỗi mùa sương và nắng lại khác… Khung cảnh nó làm cho người ta thay đổi cảm xúc, khó diễn đạt đầy đủ bằng lời được”, anh Trương Lê Sơn bộc bạch.

Đúng như thế, ánh sáng đa sắc của vũ trụ, màu vàng ấm của đèn đường trong từng khoảnh khắc sương dịch chuyển, thấp thoáng trong sương “du thuyền” Thủy Tạ lung linh cổ kính nét kiến trúc.

Không gian càng sâu, khoáng hoạt và lãng mạn, mê dụ bởi thông xanh, bởi liễu đưa gió và bởi những thảm muôn sắc các loài hoa… “Dalat5am” đang tạo cho Đà Lạt một giá trị đặc biệt của thành phố Sáng tạo Âm nhạc, một món quà quý cho du khách.

Ảnh tư liệu

“Lên Đà Lạt săn mây và giờ lên Đà Lạt săn nhạc. Chúng tôi chuẩn bị mọi thứ trong sương, không ai thấy. Rồi nhạc vang lên, sương tan dần, mọi người dừng lại nghe nhạc và nhìn ra chúng tôi như những người bước ra từ giai điệu. Nghĩ tới thôi đã nổi da gà rồi (haaaa)”, Trương Lê Sơn chia sẻ trong cảm xúc đầy đặn như thế. Vâng, Đà Lạt đẹp hơn, lãng mạn hơn, sâu hơn từ những giai điệu ngọt ngào nơi khói sóng…

Nội dung, ảnh: Phan Tĩnh Xuyên, Võ Trang
Trình bày: Ngọc Tú

Phan Tĩnh Xuyên