TikTok tràn lan thông tin sai lệch về sức khỏe tâm thần

Nhiều video TikTok về sức khỏe tâm thần thu hút hàng triệu lượt xem dù chứa thông tin sai lệch hoặc gây hiểu lầm

Trong bối cảnh người trẻ ngày càng tìm kiếm sự hỗ trợ tinh thần qua mạng xã hội, TikTok, nền tảng video ngắn phổ biến toàn cầu, lại trở thành nơi lan truyền nhiều lời khuyên thiếu cơ sở y khoa.

Điều này được thể hiện rõ trong một cuộc phân tích 100 video hàng đầu mang hashtag #mentalhealthtips, cho thấy hơn một nửa trong số đó chứa thông tin sai lệch hoặc gây hiểu lầm.

Sự thật bị bóp méo qua định dạng 30 giây

Những đoạn video ngắn chỉ vài chục giây, lại cố gắng khái quát các vấn đề tâm thần phức tạp như lo âu, trầm cảm hay rối loạn nhân cách.

Các mẹo "cấp tốc" như ăn cam trong lúc tắm để giảm lo âu, dùng thực phẩm chức năng chưa được kiểm chứng như nghệ tây hay magie glycinate, hoặc hướng dẫn chữa lành sang chấn trong vòng một giờ... được nhiều TikToker lan truyền rầm rộ, nhưng bị các chuyên gia cảnh báo là thiếu cơ sở và có thể gây hại.

Tiến sĩ David Okai, bác sĩ thần kinh tại King's College London, cho rằng nhiều video đánh tráo khái niệm, dùng lẫn lộn các từ như “hạnh phúc”, “lo âu”, “rối loạn” khiến người xem hiểu sai về bản chất bệnh lý. Ngoài ra, các lời khuyên thường chỉ phản ánh kinh nghiệm cá nhân, không thể áp dụng đại trà.

“Truyền thông xã hội yêu cầu sự ngắn gọn, nhưng điều này đồng nghĩa với việc làm lu mờ những thực tế phức tạp của trị liệu lâm sàng,” ông nói.

Những lời khuyên không được kiểm chứng

Cuộc điều tra cho thấy TikTok không chỉ là nơi chia sẻ cá nhân mà đang trở thành “sân khấu” cho những lời khuyên tâm lý chưa được kiểm chứng. Bác sĩ Dan Poulter, cựu Bộ trưởng Y tế Anh, cảnh báo rằng nhiều video đã “bệnh lý hóa” cảm xúc thông thường, khiến người xem lầm tưởng mình mắc bệnh tâm thần nghiêm trọng.

“Điều này không chỉ gây hoang mang cho người dùng dễ bị tổn thương, mà còn vô tình làm nhẹ đi nỗi đau thật sự của những người thực sự mắc rối loạn tâm thần,” ông nói.

Nhà tâm lý học Amber Johnston cũng chỉ ra rằng các video thường khái quát quá mức về chấn thương tâm lý và PTSD (rối loạn căng thẳng sau sang chấn), khiến người xem hiểu lầm rằng mọi trường hợp đều có thể được giải thích bằng một video 30 giây.

Thuật toán khuếch đại thông tin sai lệch

Một điểm đáng chú ý là vai trò của thuật toán. Bà Chi Onwurah, Chủ tịch Ủy ban Công nghệ số thuộc Quốc hội Anh, cho biết hệ thống gợi ý nội dung của TikTok có thể khuếch đại thông tin sai lệch. Bà đặt câu hỏi về tính hiệu quả của Đạo luật An toàn Trực tuyến (OSA) khi không kiểm soát được các nội dung sai lệch ngày càng lan rộng.

“Chúng tôi đang điều tra xem liệu các nền tảng như TikTok có thật sự chịu trách nhiệm với thuật toán đề xuất nội dung sai lệch và có hại hay không,” bà nói. “Rõ ràng OSA cần được điều chỉnh mạnh tay hơn.”

Trước các chỉ trích, người phát ngôn của TikTok cho biết nền tảng này có cơ chế gỡ bỏ nội dung nếu phát hiện gây hại hoặc ngăn người dùng tìm kiếm hỗ trợ y tế.

“Chúng tôi hợp tác với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh (NHS) để phổ biến thông tin đáng tin cậy. 98% nội dung sai lệch bị xóa trước khi có báo cáo từ người dùng”, đại diện TikTok nói.

Tuy nhiên, họ cũng bảo vệ quyền chia sẻ trải nghiệm cá nhân trên nền tảng: “TikTok là nơi hàng triệu người chia sẻ hành trình sức khỏe tâm thần thực tế của họ.”

Trước làn sóng lan truyền nội dung thiếu kiểm chứng, nhiều nghị sĩ Anh lên tiếng kêu gọi chính phủ hành động. Chủ tịch Ủy ban Y tế và Chăm sóc xã hội Anh Paulette Hamilton cho rằng những “mẹo” trên mạng xã hội không thể thay thế cho lời khuyên từ chuyên gia.

Giáo sư Bernadka Dubicka, chuyên gia về an toàn trực tuyến, khẳng định: “Chẩn đoán bệnh tâm thần cần đánh giá toàn diện từ các bác sĩ có chuyên môn, không thể đến từ một video TikTok.”

N.THANH