Tiêu chuẩn nước thải ao nuôi quá cao gây khó ngành cá tra

Tiêu chuẩn nước xả thải ao nuôi cá tra Việt Nam đề xuất cao hơn tiêu chuẩn nuôi thủy sản của Mỹ. Ảnh: Trung Chánh

Nội dung trên được nêu ra tại hội thảo “Giải pháp tăng cường và thực thi chính sách pháp luật về quản lý môi trường nuôi, chế biến thủy sản và kiểm soát khai thác thủy sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định” diễn ra vào tuần rồi ở TP Cần Thơ.

Đã khó…

Bà Đặng Thị Hương, đại diện Công ty cổ phần thủy sản Vĩnh Hoàn, cho biết hiện Bộ Tài Nguyên và Môi trường chưa có quy định riêng cho nước thải nuôi thủy sản nên tất cả các đánh giá tác động môi trường dự án nuôi cá tra của đơn vị này được yêu cầu áp dụng theo QCVN 40:2011/BTNMT, tức quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp, được ban hành kèm theo thông tư 47/2011/TT-BTNMT để kiểm soát nước thải trước khi thải ra môi trường tiếp nhận.

Theo bà Hương, việc ao nuôi cá tra phải đáp ứng tiêu chuẩn quy định tại QCVN 40:2011 đang tạo áp lực rất lớn đối với người nuôi về việc xử lý nước thải đối hoạt động nuôi cá tra. Bởi, các đối tượng áp dụng của quy chuẩn này là cơ sở sản xuất công nghiệp; cơ sở sản xuất, dịch vụ công nghiệp hoặc nhà máy xử lý nước thải tập trung có đấu nối nước thải của cơ sở công nghiệp.

Trong khi đó, hầu hết các vùng nuôi cá tra thương phẩm hiện nay đều xử lý nước thải theo phương án lắng lọc sinh học trong ao lắng thải đảm bảo phù hợp với tiêu chuẩn quy định. “Thông thường người nuôi dành ít nhất 30% diện tích ao nuôi để xử lý nước thải và chứa bùn”, bà Hương cho biết

Trao đổi với KTSG Online, một doanh nghiệp xuất khẩu cá tra có vùng nuôi cá thương phẩm cho rằng, để đáp ứng quy định tại QCVN 40:2011, bắt buộc doanh nghiệp phải đầu tư rất lớn. “Trong khi đó, doanh nghiệp có nhiều ao nuôi ở những địa điểm khác nhau, cho nên việc đầu tư là không khả thi, ngoài khả năng của doanh nghiệp”, vị này nhận định.

… nay còn khó hơn

Bộ Tài nguyên và Môi trường đang dự thảo quy chuẩn QCVN 40:2021/BTNMT để thay thế QCVN 40:2011. Nhưng theo dự thảo quy chuẩn mới này, một số chỉ tiêu còn cao hơn cả quy chuẩn hiện đang được áp dụng.

Cụ thể, chỉ tiêu BOD5 đối với nước thải cột A của dự thảo QCVN 40:2021 quy định là 25 mg/lít, trong khi QCVN 40:2011 hiện hành là 30 mg/lít; TSS là 30 mg/lít so với 50 mg/lít; tổng dầu, mỡ khoáng là 1 mg/lít so với 4 mg/lít; tổng coliforms của dự thảo QCVN 40:2021 là 1000 MPN/100ml so với 3000 MPN/100ml của QCVN 40:2011.

Theo bà Hương, nếu so với QCVN 02-20:2014/BNNPTNT, tức quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về cơ sở nuôi cá tra trong ao được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành quy định về điều kiện đảm bảo vệ sinh thú y, bảo vệ môi trường và an toàn thực phẩm, thì dự thảo mới của Bộ Tài nguyên và Môi trường (QCVN 40:2021) còn cao hơn rất nhiều.

Theo đó, đối với nước xả thải ở cột A, chỉ tiêu BOD5 của QCVN 02-20:2014 là 50 mg/lít, trong khi QCVN 40:2021 là 25 mg/lít; COD là 150 mg/lít so với 60 mg/lít; TSS là 100 mg/lít so với 30 mg/lít; amoni không quy định trong khi QCVN 40:2021 quy định là 5 mg/lít…

Theo Quyết định 1802/QĐ-BNN-QLCL ngày 22-5-2020 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc ban hành “Chương trình kiểm soát an toàn thực phẩm cá và sản phẩm cá bộ Siluriformes (cá da trơn, bao gồm cá tra) sang thị trường Mỹ”, thì QCVN 02-20:2014 là một trong những cơ sở được áp dụng để kiểm soát và đã được Mỹ công nhận tương đương.

Với một bộ quy chuẩn đã áp dụng và được thị trường phát triển như Mỹ công nhận như QCVN 02-20:2014, thì có lẽ đây cũng là bộ quy chuẩn tốt, nhưng nó đã bị thay thế bởi QCVN 40:2011 với những đòi hỏi cao hơn. Vậy, câu hỏi được đặt ra liệu có cần thiết quy định ở mức cao hơn nữa ở dự thảo QCVN 40:2021 hay không?

Thậm chí, với dự thảo QCVN 40:2021, những chỉ tiêu quy định đối với nước xả thải ở cột A còn cao hơn cả bộ tiêu chuẩn thực hành nuôi trồng thủy sản tốt nhất (BAP) được phát triển bởi Liên minh nuôi trồng thủy sản toàn cầu (GAA) để giải quyết trách nhiệm về môi trường và xã hội, phúc lợi động vật, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.

Cụ thể, dự thảo QCVN 40:2021 quy định chỉ tiêu BOD5 là 25 mg/lít, trong khi BAP là 50 mg/lít; chỉ tiêu COD của QCVN 40:2021 là 60 mg/lít, trong khi BAP không quy định; TSS của QCVN 40:2021 là 30 mg/lít trong khi BAP là 50 mg/lít; tổng nitơ của QCVN 40:2021 là 20 mg/lít trong khi BAP không quy định; các chỉ số khác như tổng phốt pho; tổng dầu, mỡ động thực vật; sunfua; tổng coliforms của QCVN 40:2021 đều cao hơn so với quy định của BAP.

Theo bà Hương, phần lớn các vùng nuôi đã hình thành và khai thác từ nhiều năm nay ở ven các nhánh sông lớn, cho nên, việc điều chỉnh xây dựng phần cứng để phù hợp với quy định sẽ rất tốn kém. “Chúng ta không đánh đổi môi trường để lấy kinh tế, nhưng cần xem xét mức quy định phù hợp hơn”, bà nói.

Ông Nguyễn Hoài Nam, Phó tổng thư ký Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), cho biết 70% nguyên liệu thủy sản phục vụ chế biến xuất khẩu là từ khu vực nuôi, trong khi đó, nhu cầu mở rộng các vùng nuôi thủy sản tập trung, bao gồm cả sản xuất giống ngày càng tăng cao.

Chính vì vậy, việc đưa ra quy định tiêu chuẩn nước xả thải đối với hoạt động nuôi thủy sản như nêu trên, theo ông Nam, là thách thức lớn, không cần thiết trong xử lý nước thải nông nghiệp nói chung và thủy sản nói riêng. “Điều này, làm giảm tính cạnh tranh của nông, thủy sản Việt Nam”, ông Nam nói. Ông kiến nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường cần xem xét có một quy chuẩn riêng và phù hợp cho nuôi thủy sản.

Trung Chánh