Tiếp tục nâng cao chất lượng và mở rộng thị trường gạo Việt Nam xuất khẩu

Nhờ những chỉ đạo quyết liệt và kịp thời từ Chính phủ, gạo Việt Nam xuất khẩu đang có dấu hiệu phục hồi tốt và giữ vững vị thế quan trọng trên bản đồ xuất khẩu thế giới

Thời gian gần dây, sản lượng lúa gạo đang trên đà tăng cao, nhiều quốc gia đã thông báo gia tăng sản lượng gạo xuất khẩu, dẫn tới nguồn cung gạo toàn cầu đi lên và tạo áp lực cạnh tranh mạnh mẽ trên thị trường quốc tế. Điều này đòi hỏi các quốc gia cần tập trung vào chất lượng thay vì số lượng để có thể đảm bảo năng lực cạnh tranh của mình và tránh tình trạng dư thừa nguồn cung.

Nhờ những chỉ đạo quyết liệt và kịp thời từ Chính phủ và việc cấp vốn cho doanh nghiệp với lãi suất và thời gian phù hợp của ngân hàng đã tạo thuận lợi cho doanh nghiệp mua lúa cho nông dân, gạo Việt Nam xuất khẩu đang có dấu hiệu phục hồi tốt và giữ vững vị thế quan trọng trên bản đồ xuất khẩu thế giới. Cùng với đó, nhu cầu mua của các thị trường truyền thống như Philippines, Trung Quốc, Malaysia, châu Phi… đang tăng trở lại.

Theo nhận định của Phó Tổng Giám đốc Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV) Dương Đức Quang, giá gạo hiện chưa thể ổn định, trong bối cảnh tình hình thế giới đang có nhiều biến động. Điều này đòi hỏi cần có thêm nhiều giải pháp để ngăn chặn nguy cơ sụt giảm của giá gạo, cũng như mở rộng thị trường xuất khẩu sang các quốc gia tiềm năng như Nhật, Saudi Arabia...

Gạo Việt Nam đang được chú ý hơn tại các thị trường khó tính

Hiện nay, giá gạo nội địa vẫn ở mức cao tại Nhật Bản khiến nước này đang mở rộng tìm kiếm các thị trường xuất khẩu bên ngoài có giá dễ chịu hơn. Trong số các loại gạo được nhập khẩu vào Nhật Bản, gạo Việt Nam đang thu hút sự quan tâm của người tiêu dùng vì được đánh giá chất lượng gần giống với gạo Nhật và giá cả hợp lý. Gạo Japonica là giống gạo chủ đạo ở Nhật Bản, đặc trưng bởi hạt gạo nhỏ, ngắn. Gạo Việt Nam được nhận định có các yếu tố về thẩm mỹ và hương vị giống như các sản phẩm này của Nhật Bản.

Ông Khorow Hassanzadeh, Chủ tịch công ty Spice House, nhà phân phối gạo Việt Nam tại Nhật Bản cho biết: “Nhật Bản là một thị trường “khó tính”, nhưng với kinh nghiệm hơn 30 năm nhập khẩu gạo, tôi cho rằng gạo Việt Nam hoàn toàn có thể chinh phục khu vực tiềm năng này. Chúng tôi sẽ cùng với đơn vị sản xuất quảng bá để người tiêu dùng Nhật Bản biết nhiều hơn đến hạt gạo Việt”.

Theo đại diện Spice House, hiện tại, gạo Japonica được trồng tại Việt Nam có giá 3.240 yen (khoảng 21,80 USD) cho 5 kg, trong khi gạo Nhật nội địa lên tới 4.000 yen (gần 27 USD) cho cùng khối lượng. Dù thuế nhập khẩu tư nhân lên đến 341 yen/kg, gạo Việt Nam vẫn có lợi thế cạnh tranh rõ rệt. Do đó, phía công ty cho biết gần đây họ đang nhận được nhiều yêu cầu hơn về gạo Việt Nam.

Ở một thị trường lớn khác như Saudi Arabia, theo Vụ Phát triển thị trường nước ngoài, Bộ Công Thương, đây là thị trường lớn và là một trong những đối tác quan trọng của Việt Nam tại Trung Đông, với việc quan hệ kinh tế, thương mại giữa hai nước đang tích cực phát triển trong thời gian qua.

Bí thư thứ nhất, phụ trách Thương vụ Việt Nam tại Saudi Arabia Trần Trọng Kim cho biết, thị trường này có nhu cầu nhập khẩu lượng hàng lớn nông sản, rau và quả tươi, trong đó có gạo. Hàng năm, Saudi Arabia nhập khoảng 1,7 triệu tấn gạo, nhưng hiện nay Việt Nam chỉ mới xuất khẩu khoảng 35.000 tấn gạo vào thị trường này mỗi năm, điều này cho thấy tiềm năng lớn của gạo Việt Nam xuất khẩu.

Theo số liệu của Vụ Phát triển thị trường nước ngoài, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa Halal của Việt Nam sang thị trường Trung Đông và Châu Phi ước đạt gần 700 triệu USD, trong đó xuất khẩu sang Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Saudi Arabia, Ai Cập, Nam Phi và Nigeria chiếm tỷ trọng lớn nhất. Trong đó, khoảng 50% lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Đông và châu Phi là các sản phẩm Halal.

Phân khúc gạo chất lượng cao là một điểm sáng đáng chú ý, các giống gạo đặc sản như ST24, ST25 và Jasmine của Việt Nam đã được xuất khẩu ổn định sang các thị trường khó tính như EU, Malaysia và đang duy trì giá trị cao, góp phần nâng tầm thương hiệu gạo Việt Nam trên trường quốc tế.

Chất lượng gạo Việt Nam luôn được kiểm định và ghi nhận tại các Hội thi gạo thế giới, khi từng được vinh danh là gạo ngon nhất thế giới tại Hội nghị lúa gạo quốc tế 2023 tổ chức tại Cebu - Philippines từ ngày 28 đến 30/11/2023. Điều này khẳng định chất lượng cũng như uy tín của gạo Việt trên thị trường quốc tế, chắc chắn sẽ có tác động tích cực đến hình ảnh cũng như việc xuất khẩu gạo của Việt Nam, đặc biệt gạo ở phân khúc chất lượng cao.

Gạo Việt Nam được vinh danh là gạo ngon nhất thế giới tại Hội nghị lúa gạo quốc tế 2023 tổ chức tại Cebu - Philippines từ ngày 28 đến 30/11/2023

Với các điều kiện nêu trên, có thể thấy tiềm năng thị trường còn rất lớn và còn nhiều dư địa để gia tăng lượng xuất khẩu.

Nâng cao chất lượng gạo, thúc đẩy sản xuất theo hướng bền vững

Để gạo Việt Nam có thể tiếp cận đến các thị trường lớn, cần sự nỗ lực và hỗ trợ lẫn nhau của các cơ quan quản lý và các doanh nghiệp trong công tác quy hoạch vùng sản xuất tập trung để ổn định chất lượng, hướng tới các thị trường xuất khẩu để nâng cao chất lượng các yếu tố về thương hiệu, công nghệ, nguồn nhân lực và tính liên kết trong chuỗi giá trị lúa gạo, qua đó khẳng định được thương hiệu, uy tín của lúa gạo Việt Nam.

Để nâng cao hình ảnh, vị thế của gạo Việt Nam, các Bộ, ngành cần hỗ trợ tích cực cho doanh nghiệp, hiệp hội quảng bá hình ảnh lúa gạo Việt Nam để phát triển thị trường trong nước và quốc tế. Ngoài ra, các doanh nghiệp cần quan tâm đến phát triển vùng nguyên liệu để đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng, yêu cầu thị trường.

Gần đây, Bộ Công Thương vừa ban hành văn bản số 1893/BCT-VP về việc Thông báo ý kiến chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ Công Thương về điều hành đảm bảo cân đối cung - cầu lúa gạo trước diễn biến thị trường thế giới và trong nước. Theo đó, để duy trì vị thế của gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế, Bộ Công Thương yêu cầu chú trọng việc nâng cao chất lượng gạo, thúc đẩy sản xuất theo hướng bền vững, ứng dụng công nghệ chế biến và bảo quản hiện đại, mở rộng thị trường xuất khẩu có giá trị cao.

Đồng thời, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành liên quan chủ động làm việc với các đối tác thương mại lớn nhằm mở rộng thị trường xuất khẩu, đảm bảo đầu ra bền vững cho sản phẩm gạo Việt Nam.

Hiện nay, các quốc gia phát triển, đặc biệt là EU, đang áp đặt tiêu chuẩn nghiêm ngặt về môi trường. Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), dự kiến có hiệu lực từ năm 2026, yêu cầu giảm phát thải khí nhà kính trong chuỗi cung ứng, bao gồm cả bao bì. Điều này buộc doanh nghiệp Việt Nam chuyển từ bao bì nhựa truyền thống sang vật liệu phân hủy sinh học hoặc có thể tái chế. Người tiêu dùng tại Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ cũng ưa chuộng sản phẩm “xanh”, với hơn 66% sẵn sàng trả giá cao hơn cho hàng hóa bền vững

Vì vậy, trong bối cảnh các thị trường quốc tế ngày càng ưu tiên yếu tố bền vững, xanh hóa bao bì trở thành xu hướng tất yếu và là cơ hội để ngành gạo Việt Nam nâng cao sức cạnh tranh. Việc sử dụng bao bì thân thiện môi trường không chỉ đáp ứng tiêu chuẩn của các thị trường khó tính mà còn giúp xây dựng hình ảnh thương hiệu hiện đại, trách nhiệm với xã hội.

Tiến Thành