Tiền lương đủ sống là nền tảng cho tăng trưởng bền vững

Mức lương đủ sống để đảm bảo mức sống thỏa đáng cho người lao động. Ảnh minh họa: ILO.

Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), Châu Á – Thái Bình Dương hiện có lực lượng lao động lớn nhất thế giới và đang giữ vai trò động lực kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, trong bối cảnh chi phí sinh hoạt ngày càng tăng, nhiều người lao động trong khu vực, đặc biệt là lao động di cư, phụ nữ và lao động phi chính thức, vẫn chưa có được mức thu nhập đủ để đáp ứng nhu cầu tối thiểu cho bản thân và gia đình.

TIỀN LƯƠNG TĂNG KHÔNG ĐỒNG NGHĨA VỚI VIỆC ĐẢM BẢO MỨC SỐNG THỎA ĐÁNG

Đây là những thách thức chung đối với các quốc gia trong khu vực trong tiến trình hướng tới việc làm thỏa đáng và phát triển bền vững. Vì vậy, Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) nhấn mạnh tầm quan trọng và kêu gọi các quốc gia trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương trong việc thúc đẩy lương đủ sống.

Bà Kaori Nakamura - Osaka, Phó Tổng Giám đốc ILO, kiêm Giám đốc Văn phòng Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, cho biết trong những năm gần đây, khu vực Châu Á - Thái Bình Dương đã thể hiện khả năng hồi phục đáng chú ý, với mức tiền lương thực tế (tiền lương sau điều chỉnh theo lạm phát) tiếp tục tăng, ngay cả khi xu hướng này sụt giảm ở nhiều nơi khác trên thế giới.

Tuy nhiên, thực trạng tiền lương tại mỗi quốc gia rất khác nhau. Khu vực Châu Á – Thái Bình Dương hiện vẫn có 1,3 tỷ lao động dễ bị tổn thương, bao gồm phụ nữ, lao động di cư, người khuyết tật và lao động phi chính thức. Họ đang phải vật lộn với mức lương thấp, điều kiện làm việc kém và chi phí sinh hoạt ngày càng tăng.

“Tiền lương trung bình tăng không đồng nghĩa với việc sức mua của người lao động tăng theo, và ngay cả nếu sức mua được cải thiện, mức tăng đó có thể vẫn chưa đủ để đảm bảo mức sống thỏa đáng”, bà Kaori Nakamura-Osaka chia sẻ.

Bà Kaori Nakamura-Osaka phân tích, lương tối thiểu - “lương sàn” bắt buộc theo pháp luật, được thiết kế để bảo vệ người lao động khỏi tình trạng lương quá thấp. Lương tối thiểu được điều chỉnh theo thời gian, nhưng không có nghĩa là đương nhiên đảm bảo mức sống tối thiểu, hay mang lại thù lao đáp ứng được nhu cầu của người lao động và gia đình.

Đây chính là nơi khái niệm lương đủ sống thay đổi được tình hình: tập trung vào việc liệu người lao động có đủ thu nhập để đảm bảo mức sống thỏa đáng cho bản thân và gia đình hay không. Nguyên tắc này được ghi nhận trong Hiến chương ILO và phù hợp với tinh thần của Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền.

Lương đủ sống có thể đạt được thông qua các quá trình xác lập tiền lương bao trùm, dựa trên đối thoại xã hội giữa Chính phủ, người sử dụng lao động và người lao động, cùng với thương lượng tập thể, đồng thời giải quyết các nguyên nhân gốc rễ của tình trạng lương thấp.

5 ƯU TIÊN ĐỂ XÁC LẬP MỨC LƯƠNG ĐỦ SỐNG

Phó Tổng Giám đốc ILO, kiêm Giám đốc Văn phòng Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương cũng dẫn cứng, Báo cáo Tiền lương toàn cầu 2024 - 2025 của ILO đã nêu bật những thách thức kéo dài về tăng trưởng tiền lương và bất bình đẳng tiền lương.

Bà Kaori Nakamura-Osaka, Phó Tổng Giám đốc ILO, kiêm Giám đốc Văn phòng Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Ảnh: ILO.

Từ đầu thế kỷ 21 đến nay, bất bình đẳng tiền lương đã thu hẹp ở đa số các quốc gia, song điều này không diễn ra đồng đều, và tình trạng bất bình đẳng vẫn ở mức đáng lo ngại. Hơn 90% lao động thu nhập thấp làm việc trong khu vực phi chính thức. Phụ nữ và lao động di cư tiếp tục tập trung nhiều trong nhóm lao động được trả lương thấp.

Trước thực tế này, vào tháng 3/2024, ILO đã có bước đi lịch sử khi Hội đồng Quản trị thông qua thỏa thuận về lương đủ sống. Một tháng sau đó, ILO chính thức khởi động chương trình toàn cầu đầu tiên về lương đủ sống, tập trung vào hai mục tiêu chính: Hỗ trợ xây dựng các ước tính đáng tin cậy về mức lương đủ sống và một “trung tâm dữ liệu tiền lương”; và thúc đẩy việc hiện thực hóa mức lương đủ sống bằng cách củng cố hệ thống thiết lập tiền lương.

Bà Kaori Nakamura-Osaka nhấn mạnh, giờ đây đến lượt khu vực Châu Á – Thái Bình Dương tiên phong dẫn dắt. Để đạt được tiến bộ thực sự, khu vực này cần tập trung vào 5 ưu tiên.

Trước hết, củng cố các thể chế xác lập tiền lương để đảm bảo đối thoại ba bên thực chất giữa Chính phủ, người sử dụng lao động và người lao động, đồng thời thúc đẩy thương lượng tập thể. Thứ hai, đảm bảo sự cân bằng giữa công bằng và bền vững, nghĩa là tiền lương đáp ứng nhu cầu của người lao động và gia đình trong khi vẫn phản ánh thực tiễn kinh tế.

Thứ ba, khai thác hiệu quả dữ liệu để đưa ra các quyết định sáng suốt và hiệu quả. Thứ tư, liên kết các sáng kiến về lương đủ sống sao cho các nỗ lực của khu vực tư nhân và xã hội dân sự, gắn với các nguyên tắc ILO và khuôn khổ quốc gia.

Thứ năm, giải quyết bất bình đẳng và nguyên nhân gốc rễ của lương thấp bằng cách giảm tình trạng phi chính thức, thúc đẩy việc làm thỏa đáng, nâng cao năng suất, đồng thời đảm bảo mọi người lao động đều được hưởng một phần công bằng từ thành quả phát triển kinh tế.

Đại diện ILO cũng cho rằng, với lực lượng lao động khổng lồ và vai trò động lực kinh tế toàn cầu, Châu Á - Thái Bình Dương có cơ hội chứng minh rằng mức lương đủ sống không chỉ là khát vọng, mà hoàn toàn khả thi thông qua một cách tiếp cận có hệ thống, dựa trên đối thoại xã hội.

“Nếu thành công, tác động sẽ vượt xa khỏi khu vực. Châu Á - Thái Bình Dương sẽ trở thành tấm gương toàn cầu, cho thấy lương đủ sống chính là nền tảng của tăng trưởng bền vững, việc làm thỏa đáng, giảm nghèo và bất bình đẳng. Đồng thời, bảo đảm công bằng xã hội và nhân phẩm cho mọi người lao động”, bà Kaori Nakamura-Osaka nhấn mạnh.

Ngày 23/9/2025, ILO và Chính phủ Sri Lanka sẽ đồng tổ chức Đối thoại Khu vực về Lương đủ sống lần đầu tiên trong khuôn khổ Liên minh Toàn cầu vì Công bằng Xã hội. Chính phủ, các tổ chức của người sử dụng lao động và người lao động, khu vực tư nhân và các đối tác quốc tế sẽ tụ họp tại Colombo để trao đổi ý tưởng và định hình giải pháp.

Đoàn Việt Nam dự kiến có sự tham dự của đại diện Bộ Nội Vụ Việt Nam và Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam VCCI).

Một điểm nhấn quan trọng tại sự kiện này là việc công bố Kho dữ liệu số Châu Á – Thái Bình Dương về Lương tối thiểu – nền tảng trực tuyến tiên phong tổng hợp dữ liệu chính thức về lương tối thiểu và các chỉ số liên quan, hỗ trợ đối thoại xã hội dựa trên bằng chứng, minh bạch và thống nhất hơn trong việc xác lập mức lương thỏa đáng và cân bằng.

Thu Hằng