Thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội cho thuê: Cần một cơ quan đầu mối cấp quốc gia

Hội thảo diễn ra nhằm mục tiêu nhận định được thực trạng phát triển nhà ở xã hội cho thuê hiện nay; đồng thời, đề xuất những cơ chế quản lý phù hợp, áp dụng cho đại đa số tầng lớp người dân có nhu cầu thực về vấn đề này.

Đổi mới cơ chế quản lý để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội cho thuê

Chương trình có sự tham dự của gần 100 chuyên gia, nhà nghiên cứu khoa học, nhà quản lý, doanh nghiệp trong lĩnh vực xây dựng – bất động sản, công nhân viên và người lao động quan tâm.

Quang cảnh hội nghị.

Phát biểu khai mạc hội nghị, ông Nguyễn Anh Quân – Viện trưởng Viện nghiên cứu giáo dục nghề nghiệp (IVES) cho biết, trong bối cảnh quốc tế, mô hình nhà ở xã hội (NOXH) cho thuê đã được nhiều quốc gia đặt ở vị trí quan trọng hàng đầu trong chiến lược phát triển nhà ở.

Mô hình này bao gồm ba phân khúc chính: NOXH cho thuê, NOXH cho thuê mua và NOXH bán đứt. Các phân khúc này đều hướng đến đối tượng thu nhập thấp, giúp họ có cơ hội tiếp cận nhà ở phù hợp, dù là thông qua thuê, thuê mua, hay mua đứt với hỗ trợ vay vốn.

Ông Nguyễn Anh Quân – Viện trưởng Viện nghiên cứu giáo dục nghề nghiệp phát biểu khai mạc hội nghị.

Tại Việt Nam, với chỉ đạo trực tiếp từ Thủ tướng Chính phủ, Đề án xây dựng 1 triệu căn NOXH giai đoạn 2021-2030 đã được triển khai nhằm đáp ứng nhu cầu bức thiết của các nhóm đối tượng yếu thế. Đồng thời, các cơ quan lập pháp đã hoàn thiện Luật Nhà ở 2023, có hiệu lực từ ngày 1/8/2024, cùng nhiều văn bản pháp luật liên quan, tạo hành lang pháp lý thông thoáng và linh hoạt hơn, hỗ trợ mạnh mẽ cho sự phát triển các khu NOXH trên toàn quốc.

Trong đó, phân khúc NOXH cho thuê đóng vai trò then chốt, đặc biệt tại các đô thị lớn và những khu vực có cụm công nghiệp sử dụng nhiều lao động với thu nhập thấp. Đây là giải pháp tối ưu để giải quyết bài toán nhà ở cho lực lượng lao động, góp phần ổn định đời sống và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Với những chính sách hỗ trợ đồng bộ và sự quan tâm đặc biệt từ các cấp chính quyền, NOXH cho thuê hứa hẹn sẽ trở thành giải pháp hiệu quả, đáp ứng nhu cầu an cư của hàng triệu người dân, đồng thời đóng góp quan trọng vào sự phát triển bền vững của Việt Nam.

Các đại biểu, chuyên gia tham dự hội nghị.

Vướng mắc cả cung và cầu

Đánh giá về tình hình phát triển NOXH cho thuê ở Việt Nam, TS. Trần Thị Hạnh, Phó Viện trưởng IVES cho biết, hiện tại Việt Nam đang thiếu nguồn cung NOXH cho thuê do ngân sách Nhà nước còn hạn chế, các doanh nghiệp, các nhân tư nhân không muốn đầu tư phát triển do lợi nhuận thấp, sợ rủi ro vì đối tượng theo quy định là những người thu nhập thấp.

TS. Trần Thị Hạnh, Phó Viện trưởng IVES phát biểu tại hội nghị.

Bên cạnh đó, thủ tục được miễn sử dụng đất khi triển khai xây dựng NOXH phức tạp, kéo dài; khó vay tín dũng ưu đãi do ngân hàng chưa có cơ sở đủ tin cậy để cấp tín dụng cho chủ đầu tư khi các dự án chậm trễ do vướng mắc về mặt pháp lý, giải phóng mặt bằng; thiếu cơ chế giám sát tiến độ, chất lượng và an toàn của công trình,…

Về phía cầu, vướng mắc do chưa có sự phân nhóm các đối tượng thụ hưởng NOXH dựa trên khả năng tài chính của họ, các điều kiện và ưu đãi hỗ trợ cho riêng từng nhóm. Nhà nước cũng chưa có chính sách hỗ trợ cho người thu nhập thấp thuê nhà.

Các đại biểu, chuyên gia tham dự hội nghị.

Đặc biệt, theo TS. Trần Thị Hạnh, hiện nay đang thiếu công cụ để đảm bảo thông tin minh bạch và dễ dàng tiếp cận để giúp người lao động, người thu nhập thấp được tiếp cận với NOXH cho thuê.

Về khung pháp lý, TS. Hạnh đặt ra vấn đề cần thiết có 1 cơ quan chuyên trách để quản lý NOXH cho thuê.

Đồng quan điểm, TS Nguyễn Đại Lai, thành viên hội đồng chuyên gia Viện IVES cho biết, tại Việt Nam, chính quyền đang đứng về phía người xây nhà thương mại để tạo điều kiện ưu ái cho chủ dầu tư này dành đất để xây NOXH, trái ngược với đa số Chính phủ các nước tiên tiến luôn đứng về phía lợi ích người thụ hưởng NOXH.

Thậm chí, Chính phủ mua NOXH theo quy chế để trao đổi cho đối tượng thụ hưởng thuê mua, hay mua theo giá thấp hơn giá thị trường.

TS Nguyễn Đại Lai, thành viên hội đồng chuyên gia Viện IVES.

TS Nguyễn Đại Lai đề xuất, Nhà nước cần sớm giáo cho Chính phủ thành lập một cơ quan đầu mối cấp quốc gia về việc hình thành cơ chế, quản lý và có công ty chuyên ngành trực tiếp xây dựng NOXH, mà căn bản là mô hình NOXH cho thuê. Cơ chế và quyền lực của cơ quan này phải được dành đủ quyền lực cấp nhà nước để phát triển NOXH.

Sau khi được thành lập, đây phải là cơ quan xây dựng chiến lược và kế hoạch phát triển NOXH tới từng địa phương, cụm công nghiệp tại các tỉnh thành theo thời gian dài hạn, trung hạn và từng năm… Kế hoạch này phải đủ cơ chế và quyền lực để thực thi.

Cơ quan này được quyền đưa ra cơ chế chuyển công năng từ nhà cấp bù cho đối tượng tái định cư đang bỏ hoang thành NOXH và chuyển chon đối tượng hưởng NOXH theo các phương án và hình thức cụ thể…

Viện trưởng IVES Nguyễn Anh Quân nhấn mạnh: “Những ý kiến phân tích, đóng góp của các chuyên gia tại hội thảo này sẽ được chúng tôi kiến nghị với các cấp có thẩm quyền liên quan về các cơ chế đổi mới trong việc quản lý để thúc đẩy phát triển NOXH cho thuê tại Việt Nam”.

Hoàng Chiến