Thiết lập cơ chế phản ứng chính sách nhanh, hiệu quả

Hệ thống pháp luật đã có bước phát triển mạnh mẽ, ngày càng đồng bộ, dễ tiếp cận

Phát biểu tại Diễn đàn, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nêu rõ, đất nước ta đang bước vào kỷ nguyên mới và đang đứng trước hai mục tiêu trăm năm: đến năm 2030 trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và năm 2045 là nước phát triển có thu nhập cao. Trong nỗ lực thực hiện đạt những mục tiêu này, hoàn thiện, đồng bộ thể chế để kinh tế thị trường định hướng XHCN được xác định là một đột phá chiến lược, đang trở thành nguồn lực nội sinh tạo động lực mới cho phát triển nhanh và bền vững.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi phát biểu tại Diễn đàn. Ảnh: Phạm Thắng

Thời gian qua, Trung ương đã ban hành các nghị quyết chuyên đề quan trọng, đặc biệt là Nghị quyết 21-NQ/TW năm 2008 về tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN, Nghị quyết số 11-NQ/TW về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN, đặt nền tảng lý luận và thực tiễn cho việc hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN. Đại hội Đảng lần thứ XII, XIII đã tiếp tục nâng tầm tư duy thể chế, nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện đồng bộ hệ thống thể chế theo tiêu chuẩn nền kinh tế thị trường hiện đại và hội nhập quốc tế sâu sắc; tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn về xây dựng và thực thi pháp luật, về phát triển đồng bộ, đầy đủ các yếu tố thị trường và về nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Đặc biệt, trong giai đoạn mới, Bộ Chính trị cũng vừa ban hành nhiều nghị quyết chiến lược, nổi bật là Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, theo đó, định vị công tác pháp luật là vị trung tâm kiến tạo phát triển; Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia được xem là công cụ quan trọng hàng đầu để tạo tăng trưởng nhanh, bứt phá và vượt bẫy thu nhập trung bình; Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, khẳng định kinh tế tư nhân là một trong những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế. Bộ Chính trị cũng đang chuẩn bị ban hành nghị quyết về kinh tế nhà nước để làm rõ hơn vai trò chủ đạo của khu vực này trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi phát biểu tại Diễn đàn. Ảnh: Phạm Thắng

Với sự quan tâm đó, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính khẳng định, hệ thống pháp luật đã có bước phát triển mạnh mẽ, ngày càng đồng bộ, minh bạch, dễ tiếp cận, bao quát khá toàn diện các lĩnh vực từ sở hữu, đầu tư, kinh doanh đến khoa học công nghệ và an sinh xã hội. Việc thể chế hóa các chủ trương của Đảng trong nhiệm kỳ qua cũng đã được thực hiện nhanh, đồng bộ, góp phần tháo gỡ nhiều điểm nghẽn và tạo thuận lợi cho phát triển.

Thúc đẩy các lĩnh vực kinh doanh mới

Tuy nhiên, từ góc độ của Ủy ban Kinh tế và Tài chính, Chủ nhiệm Ủy ban Phan Văn Mãi cũng chỉ rõ những hạn chế. Cụ thể, nhiều quy định pháp luật còn chồng chéo, mâu thuẫn, chưa theo kịp thực tiễn; tư duy xây dựng pháp luật ở một số lĩnh vực còn nặng về quản lý; phân cấp, phân quyền chưa đủ mạnh; thủ tục hành chính còn rườm rà; chi phí tuân thủ pháp luật cao; công tác tổ chức thi hành pháp luật vẫn là khâu yếu và phản ứng chính sách còn chậm; khung pháp lý cho các lĩnh vực mới còn thiếu, nguy cơ tụt hậu trong cạnh tranh quốc tế.

“Đây là một thách thức rất lớn đối với chúng ta. Nếu chúng ta không kịp đổi mới và không đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ thì thể chế có thể sẽ trở thành điểm nghẽn thay vì là động lực phát triển trong giai đoạn mới”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính nêu rõ.

Để tiếp tục hoàn thiện pháp luật kinh tế thị trường định hướng XHCN, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhấn mạnh 3 kiến nghị.

Các đại biểu tham dự Diễn đàn. Ảnh: Phạm Thắng

Thứ nhất, đổi mới mạnh mẽ tư duy xây dựng pháp luật. Xây dựng khuôn khổ pháp luật minh bạch, hiện đại, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm. Chuyển mạnh từ quản lý sang kiến tạo, tạo không gian áp dụng pháp luật cho người dân, doanh nghiệp và cả cơ quan thực thi. Thể chế hóa đầy đủ, kịp thời chủ trương của Đảng, đẩy mạnh việc đưa nghị quyết của Đảng vào pháp luật; bảo đảm thống nhất và liên thông giữa luật, nghị định, thông tư, không để độ trễ thể chế cản trở sự phát triển.

Thứ hai, khẩn trương rà soát hệ thống pháp luật; hoàn thiện hệ thống pháp luật cho các lĩnh vực mới của nền kinh tế. Hoàn thành mục tiêu đến năm 2028 hoàn thiện hệ thống pháp luật về đầu tư kinh doanh, đưa môi trường đầu tư của Việt Nam nằm top 3 của ASEAN như Nghị quyết số 66-NQ/TW. Thể chế kinh tế - tài chính phải “đi trước mở đường”, nhất là ở các lĩnh vực mới như: khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, kinh tế số, kinh tế xanh...; tạo khung khổ pháp lý linh hoạt cho phát triển mạnh mẽ về kinh tế tư nhân; thúc đẩy các lĩnh vực kinh doanh mới như: kinh tế đô thị thông minh, kinh tế tầm thấp, kinh tế không gian, kinh doanh xuyên biên giới...

Các đại biểu tham dự Diễn đàn. Ảnh: Phạm Thắng

Trong hoàn thiện hệ thống pháp luật về kinh tế - tài chính, Chủ nhiệm Ủy ban Phan Văn Mãi đề nghị, ưu tiên hoàn thiện pháp luật ở 5 lĩnh vực quan trọng: đất đai, quy hoạch, bất động sản; tài chính ngân hàng, thị trường vốn; doanh nghiệp, đầu tư, cạnh tranh; kinh tế số, dữ liệu, đổi mới sáng tạo; năng lượng, lao động, môi trường và phát triển bền vững.

Thứ ba, đổi mới và nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác thực thi pháp luật. Chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, xóa bỏ cơ chế xin - cho; tăng cường phối hợp giữa cơ quan lập pháp - hành pháp - tư pháp. Thiết lập cơ chế phản ứng chính sách nhanh, hiệu quả; cần nhấn mạnh về không gian áp dụng pháp luật của người dân, doanh nghiệp và cơ quan thực thi cũng như sự đánh giá tuân thủ hay đánh giá chấp hành của các cơ quan chức năng.

Các đại biểu tham dự Diễn đàn. Ảnh: Phạm Thắng

Cùng với đó, cần thiết kế pháp luật và tổ chức thực thi pháp luật bảo đảm an toàn pháp lý cho các chủ thể liên quan, khuyến khích và bảo vệ người dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung, khai phóng nguồn lực cho sự phát triển.

“Đổi mới và hoàn thiện pháp luật về kinh tế thị trường định hướng XHCN không chỉ là nhiệm vụ cấp bách mà còn là điều kiện tiên quyết để Việt Nam phát triển nhanh và bền vững, nâng cao vị thế quốc gia. Khi pháp luật thực sự trở thành động lực phát triển và lợi thế cạnh tranh quốc gia, chúng ta hoàn toàn có thể hiện thực hóa khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc và vững bước tiến vào kỷ nguyên mới”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính tin tưởng.

Minh Trang