Tăng tốc giải ngân đầu tư công để giữ nhịp tăng trưởng

Bà Phí Hương Nga, Trưởng ban Thống kê công nghiệp và xây dựng (Cục Thống kê, Bộ Tài chính).

Tiến độ giải ngân vốn đầu tư công 9 tháng đầu năm đạt 55,7% kế hoạch. Bà đánh giá thế nào về kết quả này trong bối cảnh bộ máy đang sắp xếp lại tổ chức hành chính?

Vốn đầu tư toàn xã hội 9 tháng năm 2025 tăng 11,6% (cùng kỳ năm 2024 tăng 7%), trong đó, vốn đầu tư của khu vực nhà nước tăng 19,6%. Riêng vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước, mặc dù mới đạt 55,7% kế hoạch, nhưng tăng gần 28%, cao hơn nhiều lần so với mức tăng 2,5% của cùng kỳ năm 2024. Đáng lưu ý, mặc dù thực hiện sáp nhập các tỉnh, thành phố, xã, phường và bỏ cấp huyện, nhưng vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước do địa phương quản lý tăng 32,4%; riêng vốn cấp tỉnh quản lý tăng 37,8% so với cùng kỳ năm 2024.

Trong bối cảnh hết sức đặc biệt như năm nay, có thể nói, kết quả giải ngân vốn đầu tư công đạt được từ đầu năm đến nay là rất tích cực. Kết quả này cho thấy, với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, cùng sự nỗ lực của các bộ, ngành và địa phương ngay từ đầu năm trong việc kịp thời tháo gỡ nhiều vướng mắc, khó khăn, dòng vốn đầu tư công đã dần được khơi thông, trở thành động lực quan trọng đóng góp vào tăng trưởng kinh tế 9 tháng năm 2025.

Đầu tư công được xem là một trong 3 động lực tăng trưởng của nền kinh tế. Theo bà, động lực này đang phát huy ra sao trong bối cảnh hiện nay?

Vốn đầu tư công được đẩy nhanh, tạo nhu cầu cho các ngành sản xuất vật liệu xây dựng, cơ khí, thiết bị... Vốn đầu tư công chiếm gần 30% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, là “sức hút” vốn từ khu vực tư nhân và đầu tư nước ngoài. Nhờ nguồn vốn đầu tư công tăng mạnh, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục đổ vào các dự án chế biến, chế tạo, đặc biệt trong lĩnh vực điện tử, linh kiện và công nghiệp phụ trợ, bổ sung năng lực sản xuất mới và thúc đẩy chuyển giao công nghệ.

Có thể nói, tốc độ tăng trưởng GDP 8,23% trong quý III và 7,85% trong 9 tháng đầu năm có sự đóng góp rất quan trọng của vốn đầu tư công.

Đẩy nhanh tiến độ giải ngân đầu tư công, phấn đấu hoàn thành mục tiêu 100% kế hoạch chính là chìa khóa để kích thích khu vực xây dựng, công nghiệp vật liệu và dịch vụ liên quan. Các bộ, ngành, địa phương cần ưu tiên tháo gỡ triệt để vướng mắc về giải phóng mặt bằng, thủ tục đầu tư, lựa chọn nhà thầu, bảo đảm dự án triển khai đúng tiến độ. Ngoài ra, cần tăng tốc phê duyệt và xúc tiến các dự án FDI, đặc biệt trong các lĩnh vực chế biến, chế tạo công nghệ cao như sản xuất chip, linh kiện điện tử, năng lượng tái tạo. Việc này không chỉ góp phần nâng cao năng lực sản xuất trong nước, mà còn tạo đà cho tăng trưởng xuất khẩu bền vững từ năm 2026 trở đi.

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ luôn quyết liệt chỉ đạo đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công. Theo bà, điều gì giúp kết quả năm nay có nhiều chuyển biến tích cực hơn so với các năm trước?

Năm 2025 là năm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2025. Chính phủ xác định đầu tư công là một trong 3 động lực quan trọng nhất để thúc đẩy tổng cầu, là yếu tố dẫn dắt, lan tỏa, thu hút đầu tư của khu vực tư nhân và vốn đầu tư nước ngoài, kích hoạt các nguồn lực xã hội, hướng đến hỗ trợ tăng trưởng kinh tế năm 2025 trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều bất ổn, kinh tế trong nước còn nhiều khó khăn, thách thức.

Từ đầu năm đến nay, nhiều văn bản chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ đã được ban hành sớm, nhằm giải phóng nguồn vốn này, trong đó phải kể đến Công điện 16/CĐ-TTg ngày 18/2/2025, đôn đốc các bộ, ngành, địa phương đẩy nhanh phân bổ và thực hiện giải ngân vốn đầu tư; Quyết định 523/QĐ-TTg, ngày 6/3/2025 về thành lập các tổ công tác kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy mạnh thực hiện và giải ngân vốn hàng năm; đặc biệt là Công điện 32/CĐ-TTg ngày 5/4/2025 về việc đôn đốc, đẩy mạnh thực hiện giải ngân vốn đầu tư, phấn đấu hoàn thành 100% kế hoạch đầu tư công năm 2025.

Để hoàn thành giải ngân 100% vốn đầu tư công, khối lượng còn lại không nhỏ, thưa bà?

Bên cạnh những thuận lợi, vẫn tồn tại một số khó khăn, bất cập chưa thể khắc phục triệt để như giải phóng mặt bằng bị kéo dài; công tác chuẩn bị dự án, lựa chọn nhà thầu, hoàn thiện thủ tục đầu tư, năng lực thẩm định, kiểm tra, giám sát, thi công còn hạn chế; giá vật tư tăng cao; một số nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư còn chậm do vướng thủ tục về đất đai, điều chỉnh quy hoạch chi tiết.

Trong năm 2025, giá cả một số vật tư, nhiên liệu, vật liệu liên tục tăng cao; tình trạng khan hiếm nguồn cung một số loại vật liệu xây dựng, đặc biệt là cát xây dựng, ảnh hưởng đến tiến độ công trình.

Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo kịp thời xử lý những khó khăn, vướng mắc này, trong đó có việc chuyển giao nhiệm vụ chủ đầu tư dự án, dự án chuyển tiếp giữa các cấp. Để việc sắp xếp lại tổ chức chính quyền địa phương hai cấp không ảnh hưởng đến đầu tư công, Thủ tướng chỉ đạo ổn định nhân sự, sắp xếp, bố trí cán bộ có đủ năng lực chuyên môn đáp ứng yêu cầu trong công tác quản lý, triển khai dự án đầu tư tại địa phương; kiên quyết không để ảnh hưởng đến công tác giải phóng mặt bằng và tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.

Thưa bà, để hoàn thành kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công năm 2025, cần tập trung vào những giải pháp trọng tâm nào?

Để giải ngân nốt kế hoạch vốn còn lại, ngày 21/9/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện 169/CĐ-TTg về nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công năm 2025, coi kết quả giải ngân có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, cùng chung sức thúc đẩy tăng trưởng kinh tế năm 2025 đạt mục tiêu trên 8%.

Công điện nêu rõ, việc giải ngân chậm có nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân chủ quan là chủ yếu, vì cùng một môi trường pháp lý nhưng có nơi giải ngân tốt, có nơi chưa tốt. Những nơi chưa tốt do kỷ luật, kỷ cương hành chính chưa nghiêm; sự lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện ở một số bộ, cơ quan, địa phương còn thiếu quyết liệt, sâu sát, thiếu quyết tâm chính trị, sợ trách nhiệm; vai trò người đứng đầu chưa được phát huy. Việc triển khai thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng có lúc, có nơi chưa nghiêm túc, kịp thời; thiếu quyết liệt trong việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Bên cạnh đó, công tác đền bù, giải phóng mặt bằng, tái định cư ở một số địa phương còn chậm, chưa quyết liệt; công tác tuyên truyền, giải thích cho người dân còn hạn chế; việc thiếu nguồn cung nguyên vật liệu chưa được khắc phục quyết liệt, hiệu quả. Năng lực của một số chủ đầu tư, ban quản lý dự án, nhà thầu còn hạn chế...

Trong những tháng cuối năm 2025, xác định thúc đẩy đầu tư công là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu, là căn cứ quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của tổ chức, cá nhân. Trong lãnh đạo, chỉ đạo phải có quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, “làm việc nào ra việc đó, làm việc nào dứt việc đó”, phân công phải bảo đảm “6 rõ”: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian, rõ kết quả.

Mạnh Bôn