Tăng khả năng chống chịu, tạo dựng tương lai bền vững cho cộng đồng ven biển

Dự án do Quỹ Khí hậu xanh (GCF), Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP) và Cục Quản lý đê điều và phòng, chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) phối hợp thực hiện tại 7 tỉnh ven biển gồm: Nam Định, Thanh Hóa, Quảng Bình, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Cà Mau. Mục tiêu chính là bảo vệ và hỗ trợ các cộng đồng dễ bị tổn thương thông qua các giải pháp tích hợp như xây dựng nhà an toàn, phục hồi rừng ngập mặn và tăng cường hệ thống thông tin rủi ro thiên tai.

Gần 5.000 ngôi nhà an toàn được xây tặng đã mang lại nơi ở vững chắc cho hơn 25.000 người dân tại các khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng của bão lũ. Ảnh: H. Giang

Yên tâm sống trong nhà chống chịu bão lũ

Nằm trong rốn lũ của tỉnh Quảng Bình, bà Trần Thị Hiền, xã Tân Ninh, huyện Quảng Ninh luôn lo lắng mỗi khi mưa bão, nước lũ dâng cao, bởi ngôi nhà nhỏ của bà đã xuống cấp. Theo lời bà kể, mỗi khi nghe dự báo có bão hoặc lụt, bà thường chủ động tới nhà người thân ở nhờ để đảm bảo an toàn. Từ năm 2022, sau khi được trao tặng ngôi nhà chống lũ, bà không còn phải vất vả đi sơ tán nữa. “Tôi rất mừng vì không phải lo chạy bão, lụt nữa, đồ đạc trong nhà cũng không lo bị ướt và hư hỏng” - bà Hiền chia sẻ.

Cũng nhờ có nhà an toàn mà bà Nguyễn Thị Huyên, xã Bình Thuận, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi yên tâm vượt qua nhiều đợt thiên tai. Ngôi nhà của bà đã trụ vững qua nhiều cơn bão với sức gió rất mạnh như bão số 9 năm 2020, tàn phá nặng nề cơ sở hạ tầng của các tỉnh miền Trung. Bão dữ đi qua, nhiều gia đình bị thiệt hại nghiêm trọng, nhưng nhà của bà Huyên hầu như không bị hư hỏng. Theo lời chia sẻ của bà, năm 2019, ngôi nhà cũ đã bị bão đánh tả tơi. Năm 2020, bà được chính quyền hỗ trợ xây dựng nhà mới có sàn chống lũ cao 2m. “Nhờ ngôi nhà này, trong cơn bão số 9, gia đình tôi được an toàn, trong khi những gia đình khác phải di dời đi chỗ khác” - bà Huyên cho biết.

Là một trong số những người được tặng nhà an toàn chống chịu bão lũ, bà Hoàng Thị Thoàn ở xã Phong Chương, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế đã được sống phần đời còn lại trong sự yên tâm. Trước khi được tặng nhà chống lũ, bà sống trong căn nhà Tình thương đã xuống cấp nặng. Mỗi lúc gió bão, mưa lớn, bà đều nơm nớp lo sợ. Chính quyền địa phương phải lo lắng đưa bà đi tránh trú ở nơi an toàn. Cuối năm 2019, bà được dự án xây tặng căn nhà ở chống chịu bão lụt. Với căn nhà này, bà Thoàn đã an toàn vượt qua những đợt thiên tai khốc liệt nhất, điển hình là đợt lũ lụt lịch sử năm 2020. Hồi đó, mưa lũ gây ngập trên diện rộng, nhà bà bị ngập nước 1,4m. Nhờ có sàn tránh lũ cao hơn 2m, bà Thoàn đã được an toàn trong 10 ngày nước ngập mênh mông.

Được nhận nhà hồi giữa tháng 8/2024, chị Nguyễn Thị Hết, xã Khánh Lâm, huyện U Minh, tỉnh Cà Mau xúc động chia sẻ: “Hoàn cảnh gia đình tôi rất khó khăn, việc lo ăn hàng ngày đã rất vất vả, vì thế, tôi không có tiền tích lũy để xây nhà kiên cố. Được sự hỗ trợ của dự án, của chính quyền, giấc mơ về ngôi nhà vững chắc để gia đình tôi có thể an cư lạc nghiệp đã trở thành hiện thực. Từ giờ, tôi có thể an tâm lao động, phát triển kinh tế gia đình. Tôi sẽ cố gắng làm lụng, tích lũy, vươn lên thoát nghèo”.

Chị Nguyễn Thị Hết chia sẻ niềm vui trong ngày được nhận nhà an toàn. Ảnh: H. Giang

Ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau cho biết, người dân các xã ven biển của tỉnh hàng năm vẫn phải chống chọi, ứng phó với mưa bão, triều cường và các điều kiện khắc nghiệt của biến đổi khí hậu. Sự hỗ trợ từ Dự án “Tăng cường khả năng chống chịu với những tác động của biến đổi khí hậu cho các cộng đồng dễ bị tổn thương ven biển Việt Nam” đã giúp số lượng khá lớn hộ nghèo của tỉnh có nhà ở an toàn.

Sau 7 năm triển khai dự án, đến nay, gần 5.000 ngôi nhà an toàn có khả năng chống chịu bão lũ đã được xây dựng tại 7 tỉnh ven biển, mang lại nơi ở vững chắc cho hơn 25.000 người dân tại các khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng của bão lũ. Những căn nhà trên đảm bảo 3 cứng (nền cứng, khung cứng, mái cứng), có sàn tránh lụt cao hơn mức ngập lụt cao nhất ở khu vực đó từ 1,5m trở lên, tính từ nền nhà. Những ngôi nhà này không chỉ bảo vệ tính mạng và tài sản của người dân, mà còn trở thành hình mẫu được lồng ghép vào Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững.

Xây dựng tương lai bền vững

Cùng với xây dựng nhà ở an toàn chống chịu bão lũ, Dự án “Tăng cường khả năng chống chịu với những tác động của biến đổi khí hậu cho các cộng đồng dễ bị tổn thương ven biển Việt Nam” đã tái sinh 4.028ha rừng ngập mặn, đóng vai trò như những "lá chắn tự nhiên" bảo vệ cộng đồng trước triều cường và bão biển, đồng thời, hấp thụ hơn 1,1 triệu tấn CO2, góp phần tích cực vào cam kết của Việt Nam trong giảm phát thải khí nhà kính. Bên cạnh đó, dự án còn hỗ trợ phát triển các mô hình sinh kế bền vững như nuôi tôm sú, nuôi cua tại Cà Mau, nuôi ong lấy mật tại Thanh Hóa, giúp người dân tăng thu nhập, đồng thời, khuyến khích việc bảo vệ rừng ngập mặn. Tận dụng lợi thế rừng sú vẹt ven biển có nguồn hoa dồi dào, mô hình nuôi ong lấy mật gắn với tiêu thụ sản phẩm đã được triển khai tại một số xã, trong đó có xã Đa Lộc (huyện Hậu Lộc) mang lại lợi ích thiết thực. Ông Vũ Tấn Sửu, một hộ dân tại xã Đa Lộc chia sẻ rằng, nhờ mô hình nuôi ong lấy mật được hỗ trợ từ dự án, gia đình ông không chỉ có sinh kế ổn định hơn, mà còn hiểu rõ tầm quan trọng của việc bảo vệ rừng ngập mặn.

Trong lĩnh vực quản lý rủi ro thiên tai, dự án đã thiết lập hệ thống cảnh báo sớm tại 24 xã có nguy cơ cao và tổ chức đào tạo cho hơn 62.000 cán bộ và người dân, trong đó, gần 50% là phụ nữ. Những chương trình này đã góp phần nâng cao năng lực và nhận thức của cộng đồng trong ứng phó với thiên tai, giúp giảm thiểu thiệt hại trong các tình huống khẩn cấp.

Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện UNDP tại Việt Nam nhấn mạnh: "Nhà ở là tài sản quý giá nhất của chúng ta, vì vậy, việc xây dựng nhà an toàn là nền tảng cho khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu của các hộ gia đình sống ở vùng ven biển Việt Nam. UNDP cam kết hỗ trợ xây dựng và tái thiết nhà ở cho các hộ gia đình dễ bị tổn thương trước biến đổi khí hậu, đặc biệt là hộ nghèo, hộ do phụ nữ làm chủ và người cao tuổi".

Xuân Hương