Tăng cường công tác quản lý và tổ chức lễ hội mùa Xuân
Theo thống kê sơ bộ của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Sở VH, TT và DL), toàn tỉnh có trên 240 lễ hội truyền thống, trong đó có hơn 100 lễ hội được tổ chức vào dịp đầu Xuân (từ tháng Giêng đến tháng 3 âm lịch). Nhiều lễ hội được tổ chức với quy mô lớn, thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách thập phương tham dự như các Lễ hội: Khai ấn Đền Trần (thành phố Nam Định), Phủ Dầy (Vụ Bản), Chùa Đại Bi (Nam Trực), Chùa Lương (Hải Hậu), Chùa Keo Hành Thiện (Xuân Trường), Đền - Chùa Linh Quang (Trực Ninh), Đền thờ Đức Thánh tổ nghề đúc truyền thống (Ý Yên) và hội Chợ Viềng Xuân (Vụ Bản, Nam Trực)…
Biểu diễn hát chèo trong Lễ hội Phủ Dầy, xã Kim Thái (Vụ Bản).
Để nâng cao công tác quản lý, tổ chức lễ hội và ý thức, trách nghiệm của người dân khi tham gia lễ hội, năm 2024, Sở VH, TT và DL phối hợp với Cục Văn hóa cơ sở (Bộ VH, TT và DL) tổ chức tập huấn công tác quản lý Nhà nước về lễ hội với các nội dung: nguyên tắc tổ chức, quyền và trách nhiệm của người tham gia; trách nhiệm của cơ quan, đơn vị tổ chức lễ hội; trình tự thủ tục hồ sơ đăng ký tổ chức lễ hội các cấp; trách nhiệm quản lý Nhà nước các cấp về lễ hội... Tháng 12/2024, Cục Văn hóa cơ sở (Bộ VH, TT và DL) đã tổ chức đoàn kiểm tra việc triển khai công tác quản lý, tổ chức lễ hội tại tỉnh Nam Định. Đoàn đã đến kiểm tra tại các di tích Đền Trần, phường Lộc Vượng và Đền Bảo Lộc, xã Mỹ Phúc (thành phố Nam Định). Tại các điểm di tích, đoàn đã thị sát, kiểm tra công tác tổ chức, quy hoạch di tích, công tác đón tiếp du khách, vệ sinh môi trường; đặc biệt là công tác tuyên truyền, bảo đảm an ninh trật tự, an toàn giao thông tại các lễ hội. Tại các điểm di tích, đoàn công tác ghi nhận, đánh giá cao những nỗ lực, cố gắng của cấp ủy, chính quyền địa phương trong quản lý và tổ chức lễ hội thời gian qua. Công tác quản lý, tổ chức lễ hội, quản lý di tích được thực hiện bài bản, cho thấy sự quan tâm chỉ đạo cũng như quyết tâm của chính quyền địa phương nhằm tạo diện mạo mới cho các lễ hội, di tích, trở thành điểm đến thu hút du khách.
Năm 2024, tỉnh Nam Định đã đón hàng vạn lượt du khách về tham dự các lễ hội truyền thống. Các lễ hội được tổ chức theo đúng nghi thức truyền thống, trang trọng, an toàn, tiết kiệm, hiệu quả với nhiều hoạt động văn hóa, thể thao, trò chơi dân gian đặc sắc, gắn các hoạt động lễ hội với các chương trình quảng bá du lịch, giới thiệu hình ảnh Nam Định thân thiện và mến khách đến với bạn bè trong nước và quốc tế. Thông qua tổ chức lễ hội đã huy động được nguồn lực lớn từ nhân dân, phần lớn kinh phí tổ chức lễ hội truyền thống đều do nhân dân và du khách thập phương tự nguyện đóng góp. Đây cũng là năm đầu tiên thực hiện “Bộ tiêu chí về môi trường văn hóa trong lễ hội truyền thống”, các địa phương trên địa bàn tỉnh đã tăng cường công tác quản lý lễ hội truyền thống; từng bước nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của người dân, du khách về xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh khi tham gia lễ hội.
Được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ VH, TT và DL, các cơ quan Trung ương liên quan và nhiều di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn tỉnh đã được trùng tu, tôn tạo bằng nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa và bằng nguồn kinh phí xã hội hóa. Các di tích lịch sử - văn hóa sau khi được trùng tu, tôn tạo đã trở thành các sản phẩm văn hóa, nguồn tài nguyên du lịch góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Đây chính là những điều kiện thuận lợi để tỉnh tiếp tục triển khai và thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 41-CT/TW ngày 5/2/2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa XI) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý và tổ chức lễ hội” nói riêng và các văn bản chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh nói chung trong quản lý và tổ chức lễ hội, góp phần thực hiện nếp sống văn minh, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh. Sở VH, TT và DL chủ động tham mưu UBND tỉnh ban hành văn bản yêu cầu UBND các huyện, thành phố Nam Định tăng cường công tác quản lý và tổ chức lễ hội; phối hợp với Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh, Báo Nam Định tập trung tuyên truyền các văn bản pháp luật về công tác quản lý và tổ chức lễ hội trên các phương tiện thông tin đại chúng để lan tỏa những nét đẹp, giá trị văn hóa truyền thống trong các lễ hội, góp phần xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh lễ hội, nâng cao nhận thức của người dân về ý nghĩa, vai trò của các lễ hội tín ngưỡng, tôn giáo.
Đối với một số lễ hội có quy mô lớn như: Lễ hội Phủ Dầy, Lễ hội Khai ấn Đền Trần, Hội chợ Viềng Xuân... hàng năm có lượng lớn du khách trong, ngoài nước về trẩy hội, tham quan di tích. Do đó, việc quản lý và tổ chức lễ hội luôn được ngành VH, TT và DL, các địa phương, Ban quản lý các di tích tích cực triển khai thực hiện. Trước thời điểm diễn ra lễ hội, các địa phương đều thành lập Ban tổ chức lễ hội, phân công trách nhiệm cụ thể cho các thành viên tiểu ban. Đặc biệt, trước khi diễn ra Lễ hội Khai ấn Đền Trần, Ban tổ chức lễ hội thành phố Nam Định tổ chức họp báo với sự tham gia của nhiều cơ quan báo chí, truyền thông, qua đó đã cụ thể hóa công tác tuyên truyền quản lý và tổ chức lễ hội. Trong thời gian diễn ra lễ hội, các Ban quản lý di tích Đền Trần - Chùa Tháp, Ban tổ chức lễ hội đẩy mạnh tuyên truyền, giới thiệu ý nghĩa lịch sử của di tích, lễ hội tới du khách thập phương. Tập trung tuyên truyền, hướng dẫn người dân không cài, đặt tiền tùy tiện gây phản cảm, đồng thời đảm bảo công tác an ninh trật tự, phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường. Kết thúc lễ hội, Ban tổ chức lễ hội tổ chức họp rút kinh nghiệm, đánh giá, phát huy những ưu điểm và đề ra những giải pháp khắc phục tồn tại, hạn chế. Ở các huyện: Hải Hậu, Xuân Trường, Vụ Bản, Ý Yên, Nam Trực, Trực Ninh, công tác đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội và phòng chống cháy nổ tại các di tích, lễ hội được Ban quản lý di tích, Ban tổ chức lễ hội phối hợp với lực lượng công an triển khai các thời điểm trước, trong và sau lễ hội. Công tác đảm bảo vệ sinh môi trường đã được các địa phương triển khai thực hiện hiệu quả. Tại các di tích, lễ hội có quy mô lớn tập trung đông người như: Khu di tích quốc gia đặc biệt Đền Trần - Chùa Tháp và quần thể di tích quốc gia Phủ Dầy, hội Chợ Viềng Xuân, công tác vệ sinh môi trường được UBND các huyện: Nam Trực, Vụ Bản, thành phố Nam Định quan tâm chỉ đạo, thường xuyên kiểm tra, đôn đốc nhắc nhở và yêu cầu các Ban tổ chức lễ hội thực hiện nghiêm túc các nội dung: thành lập tổ vệ sinh môi trường thường xuyên quét dọn, thu gom rác thải trong khuôn viên và khu vực xung quanh di tích; đối với các khu vệ sinh công cộng thực hiện việc tiêu độc, khử trùng bằng hóa chất, giảm nguy cơ gây dịch bệnh; đội quản lý trật tự đô thị phối hợp các ngành liên quan thường xuyên kiểm tra, xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm trật tự đô thị, vệ sinh môi trường có liên quan đến khu vực lễ hội. Công tác thanh tra, kiểm tra các hoạt động văn hóa được tập trung vào thời điểm trước, trong và sau khi diễn ra lễ hội. Đoàn kiểm tra liên ngành được thành lập dưới sự chủ trì của Sở VH, TT và DL. Thanh tra Sở VH, TT và DL phối hợp với Phòng Văn hóa - Thông tin các huyện, thành phố Nam Định, Phòng An ninh chính trị nội bộ (PA03) Công an tỉnh cùng các lực lượng chức năng liên quan tiến hành các đợt thanh tra, kiểm tra công tác quản lý, tổ chức lễ hội, các hoạt động văn hóa và kinh doanh dịch vụ văn hóa công cộng. Qua kiểm tra cho thấy, việc cắt cử người thường xuyên thu gom tiền lễ, tiền giọt dầu đặt không đúng nơi quy định đã được các di tích thực hiện tốt. Các quy định của pháp luật về sử dụng và lưu thông tiền tệ được các địa phương tiến hành nghiêm túc; hạn chế tối đa việc đổi tiền lẻ hưởng phí chênh lệch công khai trong khuôn viên di tích và lễ hội. Các tệ nạn xã hội như: cờ bạc trá hình, lưu hành văn hóa phẩm trái phép, nạn hành khất tại các lễ hội lớn giảm rõ rệt; hàng hóa, phí dịch vụ được niêm yết công khai…
Những kết quả đạt được trong công tác quản lý và tổ chức lễ hội mùa Xuân ở Nam Định đã góp phần làm sống lại lịch sử hào hùng của dân tộc, tôn vinh những giá trị văn hóa tốt đẹp của cha ông, tạo khí thế vui tươi, lành mạnh, phấn khởi cho các tầng lớp nhân dân mỗi dịp Tết đến, Xuân về.
