Tận dụng AI để nắm bắt cơ hội nghề nghiệp trong kỉ nguyên số

Bà Lê Thị Thúy Sen, Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng phát biểu khai mạc Tọa đàm

Biến rủi ro thành cơ hội

Nhiều ngân hàng Việt Nam đã và đang ứng dụng AI trong các lĩnh vực như tự động hóa quy trình (RPA), phân tích dữ liệu, quản lý rủi ro, phòng chống rửa tiền và chăm sóc khách hàng. Đặc biệt, các trợ lý ảo và chatbot hoạt động 24/7 giúp xử lý yêu cầu, trả lời thắc mắc, hỗ trợ giao dịch cơ bản như kiểm tra số dư, chuyển khoản, hướng dẫn sử dụng dịch vụ… Nhờ đó, AI trở thành công cụ hỗ trợ hiệu quả, giúp nhân viên tập trung vào những nghiệp vụ phức tạp và mang tính chuyên sâu hơn.

Những cơ hội từ việc ứng dụng AI cũng đặt ra không ít thách thức đối với nhân sự ngành Ngân hàng. Các báo cáo tài chính cho biết số lượng nhân viên tại 28 ngân hàng trong 6 tháng đầu năm đã cắt giảm 3.445 nhân sự so với cuối năm 2024. Con số này cho thấy, đây là câu chuyện chung của hầu hết các doanh nghiệp là tối ưu hóa nguồn lực, cắt giảm chi phí, tăng lợi nhuận và hệ thống ngân hàng cũng không là ngoại lệ.

TS. Phan Thanh Đức, Giảng viên cao cấp, Trưởng khoa Công nghệ thông tin và Kinh tế số (Học viện Ngân hàng) trình bày tham luận tại tọa đàm

Trước bối cảnh đó, bà Lê Thị Thúy Sen, Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng khẳng định, sự phát triển bất kì một hình thái khoa học công nghệ nào, trong đó có AI đều mang đến hai mặt của vấn đề. Chính vì vậy, vai trò của “cây cầu” tri thức sẽ rất quan trọng để hỗ trợ các em có nâng cao năng lực số, nuôi dưỡng tư duy sáng tạo và tinh thần học hỏi để thích ứng nhanh trong kỷ nguyên số. Tọa đàm là dịp để các chuyên gia, nhà quản lý, cơ sở đào tạo, đại diện các ngân hàng, tổ chức tài chính… cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, đồng thời đề xuất giải pháp phát triển đội ngũ nhân lực vừa am hiểu nghiệp vụ, vừa làm chủ công nghệ, sẵn sàng thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của kỷ nguyên số, qua đó lan tỏa tinh thần đổi mới sáng tạo trong toàn ngành.

Với vai trò là cơ quan truyền thông chủ lực của ngành Ngân hàng, Thời báo Ngân hàng luôn đồng hành cùng sinh viên trong hành trình học tập và phát triển nghề nghiệp. Tòa soạn cung cấp nhiều công cụ và nền tảng giúp sinh viên tiếp cận nhanh chóng, chính xác các thông tin về chính sách, pháp luật và hoạt động của Ngành. Bên cạnh đó, sân chơi trực tuyến “Đấu trí tài chính” do Thời báo Ngân hàng tổ chức hằng tuần mang đến cơ hội rèn luyện tư duy, kiểm tra kiến thức và nhận thưởng hấp dẫn.

Trong thời gian tới, tòa soạn sẽ tiếp tục ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong các công cụ hỗ trợ học tập, giúp sinh viên tra cứu chính sách, cập nhật thông tin tài chính – ngân hàng và tiếng Anh chuyên ngành một cách thuận tiện, hiệu quả. Đặc biệt, sinh viên còn được tặng tài khoản đọc Tạp chí Ngân hàng miễn phí, mở ra kho tri thức chuyên ngành phong phú, nhiều thông tin hữu ích phục vụ quá trình học tập và nghiên cứu, bà Lê Thị Thúy Sen thông tin.

TS. Nguyễn Thị Thu Hà, Giám đốc Trường Đào tạo cán bộ Agribank trình bày tham luận tại Tọa đàm

Sự hỗ trợ này là cơ sở để sinh viên nắm bắt được cơ hội về nghề nghiệp trong tương lai. TS. Phan Thanh Đức, Giảng viên cao cấp, Trưởng khoa Công nghệ thông tin và Kinh tế số (Học viện Ngân hàng) cho biết, nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực AI tại Việt Nam đang tăng trưởng nhanh chóng nhưng nguồn cung chưa đáp ứng đủ cả về số lượng lẫn chất lượng. Hiện mỗi năm thị trường thiếu từ 150.000 đến 200.000 nhân lực công nghệ, trong đó nhóm chuyên về AI là thiếu hụt nghiêm trọng nhất. Giai đoạn 2025-2030, nhu cầu nhân sự AI dự kiến tăng tới 74%, tập trung vào các mảng như khoa học dữ liệu, kỹ sư vận hành AI, bảo mật - an ninh mạng, và đặc biệt là chuyên gia có kinh nghiệm triển khai thực chiến.

Trong ngành Ngân hàng, nhân lực AI ngày càng giữ vai trò trọng yếu ở các vị trí như quản trị dữ liệu, mô hình rủi ro, gian lận, khách hàng số và tuân thủ. Những vị trí chuyên môn cao - từ kỹ sư dữ liệu, nhà khoa học dữ liệu, chuyên gia học máy (ML/DL) cho tới chuyên gia GenAI/NLP phục vụ tổng đài thông minh, tóm tắt hồ sơ tín dụng, hay trích xuất chứng từ đang được các tổ chức tín dụng ráo riết tìm kiếm. Cùng với đó là nhu cầu lớn về chuyên gia rủi ro mô hình, an ninh AI và kiểm soát tuân thủ, bảo đảm tính minh bạch, an toàn và tuân thủ quy định pháp lý trong vận hành mô hình AI.

Để nắm bắt cơ hội và ứng phó với thách thức của công nghệ, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trở thành yêu cầu cấp thiết, cần được thực hiện đồng bộ từ cơ sở giáo dục đến từng tổ chức tín dụng. TS. Nguyễn Thị Thu Hà, Giám đốc Trường Đào tạo cán bộ Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) cho biết, với đặc thù là ngân hàng thương mại nhà nước lớn nhất về mạng lưới và nhân sự, phục vụ chủ yếu khu vực nông thôn, Agribank đã dành nguồn lực lớn để đầu tư công nghệ, lan tỏa văn hóa số trong toàn hệ thống và xây dựng chính sách lương riêng cho đội ngũ nhân sự công nghệ thông tin. Một sáng kiến nổi bật của Agribank là tổ chức Hội thi “Agribanker làm chủ công nghệ trong kỷ nguyên số”, thu hút gần 36.000 cán bộ nhân viên tham gia vòng đầu. Nội dung thi rất thiết thực, xoay quanh kiến thức về chuyển đổi số, sản phẩm dịch vụ ngân hàng số, kỹ năng chăm sóc khách hàng, tổng quan về AI và ứng dụng công nghệ trong nghiệp vụ. Các vòng thi sau còn đào tạo chuyên sâu về AI trong ngân hàng cho top 170 thí sinh xuất sắc và yêu cầu thí sinh thiết kế sản phẩm sáng tạo sử dụng AI, quy trình số hóa... và thuyết trình trước ban giám khảo. Qua đó, nhân viên Agribank được nâng cao kiến thức, kỹ năng số, tự tin làm chủ công nghệ, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số toàn diện của ngân hàng. Kết quả là Agribank liên tục ghi dấu ấn trong các sự kiện chuyển đổi số ngành ngân hàng, được vinh danh là ngân hàng tiên phong hỗ trợ khách hàng nông thôn tiếp cận dịch vụ số một cách hiệu quả.

Linh hoạt thích ứng với sự thay đổi

Bên cạnh việc chủ động các kĩ năng về AI cho nhân sự hiện có, các ngân hàng cũng “tất bật” tìm kiếm các nhân sự mới mới sở hữu các kỹ năng này. TS. Nguyễn Công Thương, Phó Giám đốc Khối Dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank) cho biết, với tầm nhìn chiến lược rõ ràng, Ban Lãnh đạo thành lập Khối đặt nhiều niềm tin và kỳ vọng lớn vào nguồn nhân lực trong lĩnh vực này. Ngân hàng cởi mở khi tìm kiếm ứng viên cho các mảng công nghệ, không chỉ ưu tiên người có kinh nghiệm và trải nghiệm mà còn tạo cơ hội cho những bạn trẻ có kiến thức nền tảng vững chắc. Hiện ó bốn kỹ năng cốt lõi làm nên sự khác biệt cho các nhân sự trong lĩnh vực Ai được các nhà tuyển dụng ưu tiên. Đầu tiên là nền tảng tư duy gợi mở, người lao động cần biết cách đặt câu hỏi và dẫn dắt AI để tìm ra câu trả lời phù hợp nhất. Thứ hai là tư duy giải quyết vấn đề bằng việc vận dụng kiến thức một cách sáng tạo để giải quyết các tình huống cụ thể. Thứ ba là kỹ năng mềm, nghĩa là làm được việc và nói được việchiệu quả. Cuối cùng, và quan trọng nhất, là khả năng học tập suốt đời, bởi sự thay thế công việc nhanh chóng bởi công nghệ buộc mỗi người phải liên tục học hỏi để thích ứng với những điều mới mẻ.

Tọa đàm thu hút đông đảo các sinh viên quan tâm tham dự

Bên cạnh những yêu cầu về nguồn nhân lực, bản thân các doanh nghiệp cũng phải tìm cách giữ chân nhân tài trong thời đại AI. Bà Võ Thị Ngọc Vân, Trưởng phòng Phát triển và Gắn kết nhân tài Homecredit Việt Nam chia sẻ, giới trẻ, đặc biệt là nhân sự trong lĩnh vực công nghệ, có xu hướng nhảy việc vì sự cầu tiến. Họ không chỉ cần công việc ổn định mà còn đòi hỏi ý nghĩa, lộ trình thăng tiến rõ ràng và những mục tiêu cao cả hơn. Để giữ chân được đội ngũ này, doanh nghiệp cần tập trung vào các chiến lược cốt lõi là đảm bảo lộ trình thăng tiến chi tiết, thiết lập khung năng lực để nhân viên tự đánh giá và vạch ra kế hoạch phấn đấu. Về đãi ngộ, lương và phúc lợi phải được khảo sát và đầu tư để cạnh tranh hoặc cao hơn mặt bằng chung. Đặc biệt, doanh nghiệp chú trọng đào tạo cấp quản lý, bởi 70-80% nhân viên nghỉ việc là do người quản lý trực tiếp không truyền được cảm hứng. Cuối cùng, các chương trình gắn kết (thể thao, du lịch…) và việc tính điểm sự phát triển con người theo từng năm cũng là yếu tố quan trọng giúp nhân sự cảm thấy được trân trọng và cam kết gắn bó.

Mặc dù đã có bước tiến rõ rệt, nhưng các diễn giả đánh giá chất lượng nguồn nhân lực ngành ngân hàng Việt Nam chưa đồng đều giữa các lĩnh vực và thế hệ lao động. Một bộ phận nhân sự vẫn còn hạn chế về kỹ năng số, đặc biệt là trong phân tích dữ liệu, quản trị hệ thống và ứng dụng AI…

Các diễn giả thảo luận tại Tọa đàm

Để bảo đảm nguồn cung nhân lực chất lượng đáp ứng trong thời đại số, một số diễn giả đề xuấtcần phát huy vai trò của các trường đại học và cơ sở đào tạo, hình thành mối liên kết chặt chẽ giữa ngân hàng – nhà trường – sinh viên. Các cơ sở đào tạo chuyên ngành tài chính – ngân hàng cần đổi mới chương trình giảng dạy, tăng hàm lượng kiến thức công nghệ số, cập nhật các học phần về phân tích dữ liệu, fintech, AI tài chính và an ninh mạng. Về phía ngân hàng, cần mở rộng hợp tác với các trường qua các hoạt động thực chất như cử chuyên gia giảng dạy, tài trợ học bổng, hỗ trợ thiết bị học tập, tổ chức chương trình thực tập, quản tập sinh… giúp sinh viên được trải nghiệm môi trường làm việc số và hình thành đội ngũ nhân lực trẻ đáp ứng nhu cầu thực tiễn của ngành.

Dưới góc nhìn đào tạo, PGS. TS Phạm Thị Hoàng Anh – Phó Giám đốc Học viện phụ trách Ban Giám đốc Học viện Ngân hàng đồng tình cho rằng, phát triển nhân lực số là nhiệm vụ không thể thực hiện đơn lẻ, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa NHNN, cơ sở đào tạo và doanh nghiệp. Do đó, Học viện Ngân hàng mong muốn tiếp tục nhận được sự đồng hành của các tổ chức tín dụng trong việc đặt hàng đào tạo, chia sẻ kinh nghiệm, tạo cơ hội thực tập việc làm cho sinh viên. Qua đó hình thành đội ngũ nhân lực trẻ có tri thức, kỹ năng và bản lĩnh làm chủ công nghệ trong kỷ nguyên số.

Toàn cảnh Tọa đàm

Qua các ý kiến trao đổi tại Tọa đàm, các chuyên gia đều khẳng định, con người vẫn là trung tâm của chuyển đổi số, và AI chỉ phát huy giá trị khi được vận hành bởi đội ngũ có tri thức, kỹ năng và đạo đức nghề nghiệp. Để hình thành đội ngũ ấy, việc đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cần bắt đầu ngay từ trên ghế nhà trường, thông qua sự đổi mới chương trình, phương pháp giảng dạy và sự hợp tác chặt chẽ giữa các ngân hàng với các trường đại học, cơ sở đào tạo chuyên ngành. Đây chính là nền tảng để xây dựng đội ngũ nhân lực ngân hàng có tư duy số, làm chủ công nghệ và thích ứng linh hoạt – yếu tố then chốt giúp ngành Ngân hàng Việt Nam tiên phong đổi mới, phát triển bền vững trong thời đại AI.

Hương Giang - Hoàng Giáp