Câu tục ngữ này đánh đố chúng ta ở từ lào. Lào là gì? Giải thích ra làm sao? Mày mò đến bí rị rồi mừng quá, khi nhà nghiên cứu Lê Văn Hòe cho biết: Lào là một thứ đồ đong nhỏ dùng làm cái ngữ để đong lường một thứ hàng hóa gì đó (Tục ngữ lược giải - Quốc học Thư xã xuất bản năm 1952, tr.103).
Đảm bảo khi biết đáp án bạn sẽ bất ngờ lắm đấy!
Việt Nam vừa ghi nhận một 'kỷ lục' mới về nhiệt độ nắng nóng. Theo Tổng cục Thủy văn, nhiệt độ cao nhất ngày 6-5 tại trạm Hồi Xuân, tỉnh Thanh Hóa, lên đến 44,1 độ C – mức cao nhất đo được trên toàn quốc từ trước đến nay(1).
Liệu đây là một loại thức ăn hay có ý nghĩa sâu xa nào khác?
Kì thực, đáp án đúng không phải 'giã', cũng chẳng phải 'dã'.
Này cô Hai, có câu đùa tếu táo: 'Giỏi đến dốt, tốt đến điên, hiền đến đụt'. Thế đụt gì? Lúc ngoài đang mưa, sấm sét đùng đùng, thấy người quen đi ngang qua nhà, một người gọi vọng ra: 'Mưa gió thế này, đi đâu mà vội, vào nhà tớ mà đụt'. Đụt trong ngữ cảnh này là trú/ ẩn núp trong chốc lát. Không chỉ có thế, đụt còn có nghĩa là chỉ người u mê, chậm trí khôn, ngốc nghếch.
Một độc giả thắc mắc: 'Không rõ môn thể thao đua thuyền có tên gọi là bơi chải hay bơi trải. Tôi thấy nhiều bài báo viết là bơi CHẢI, trong khi không ít tờ báo khác lại viết là bơi TRẢI. Vậy, viết đúng phải là bơi chải hay bơi trải?'.
Tục ngữ có câu Có cốt có vác, ta hiểu thế nào cho đúng? Có thể ngờ rằng không phải cốt mà chính là cột mới đúng chăng?
Nhắc đến tiết Thanh Minh, có lẽ người Việt Nam ít ai không biết đến câu Kiều: 'Thanh Minh trong tiết tháng ba/ Lễ là Tảo mộ, hội là Đạp thanh'. Thế nhưng, không phải ai cũng hiểu chính xác về thanh minh, đạp thanh, và tảo mộ, kể cả các nhà biên soạn từ điển.
Trong chương trình 'Ký ức hòa bình' của VTV, tôi rất bất ngờ và xúc động khi nghe ca sĩ Tấn Minh hát bài 'Chiều trên quê hương tôi' của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn vào cuối chương trình.
Rồng chầu ngoài Huế, ngựa tế Đồng Nai.Nước sông trong chảy lộn sông ngoài.Thương người xa xứ lạc loài tới đây.
Trai thời đọc sách ngâm nga. Dùi mài kinh sử để chờ đại khoa (Ca dao); Ba đông đèn sách dùi mài, Phạm Công nào đã biết ai có tình! (Phạm Công Cúc Hoa)
Sách Thành ngữ bằng tranh (NXB Kim Đồng, 2020), cho rằng 'nuôi báo cô' chính là nuôi 'bà cô' mà ra. Cụ thể, sách này giải thích:
'Thổi giá, lùa gà, úp sọt'. Sự tổng kết này ít nhiều đã phản ánh một thực trạng cần phê phán/ lên án và cần có biện pháp ngăn ngừa hiệu quả nhất.
Ngày Xuân, làng quê khắp mọi miền đất nước mở hội. Nhiều làng ven sông mở hội bơi trải. Vậy tục lệ này có từ bao giờ?
Này cô Hai, về câu ca dao 'độc' và 'lạ' này, trước hết cần phải cám ơn nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Hầu.
Đố bạn biết nguồn gốc của từ 'khách sộp'?
Trong Phương ngữ Nam Bộ, nhà nghiên cứu Bùi Thanh Kiên giải thích giồng là: Dải đất cao chạy dài song song với đám ruộng thấp...
Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên) thu thập vài giải nghĩa: 'nanh nọc tt. Đanh đá, hung ác và hiểm độc, thường lộ ra một cách đáng sợ. Con người gian ác, nanh nọc'.
Bản chất của bốn chữ 'Tích phúc vô cương' trên ấn là nhà Trần ban cho con cháu cái phúc, dạy con cháu, bách gia trăm họ phải biết giữ gìn phẩm chất đạo đức, tích phúc thật tốt.
Từ điển tục ngữ Việt (Nguyễn Đức Dương) giải thích: 'vảy mại thì mưa; bối [?] bừa thì nắng (Mây mà) hiện lên trên nền trời hình vảy cá mại (là điềm) trời sắp mưa; (mây mà) hiện lên trên nền trời hình đường bừa (là điềm) trời sẽ nắng'.
'Ăn cháo đá bát' vốn là một thành ngữ rất phổ biến trong dân gian. Tuy nhiên ít ai biết rằng, câu gốc vốn có sự khác biệt.
Vậy tại sao người Việt lại 'biến thỏ thành mèo'? Trước hết, Việt Nam không có điều kiện môi trường để loài thỏ phát triển sinh sôi...
Đố bạn đoán được nguồn gốc của từ 'minh tinh'?
Có phải tầm cao văn hóa của một nước tương xứng với 'chiều sâu' thu nhập của người dân nước đó? Nếu câu trả lời là 'phải' thì chiếu theo tiền đề này, có thể thấy rằng trên thế giới, thu nhập bình quân đầu người của một quốc gia phần nào phản ảnh 'văn hóa' của nước đó, ít nhất qua chỉ số HDI.
Trong tiếng Việt, xoay xở thường bị xem là một từ láy. Có lẽ người ta cho rằng, xở chỉ là yếu tố láy của xoay. Bởi thế, Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ học - Hoàng Văn Hành chủ biên - NXB Giáo Dục - 1994) thu thập và giải nghĩa như sau:
Trong thế kỷ 20, chưa ai dám khẳng định đội tuyển Brazil nào là lý tưởng nhất trong 4 lần vô địch thế giới (1958, 1962, 1970, 1994). Nhưng trong sách La Coupe du monde của nhật báo thể thao uy tín hàng đầu thế giới L'Équipe thì cho rằng đội hình vô địch năm 1958 là hoàn hảo nhất trong lịch sử bóng đá Brazil, mà nổi bật nhất là chàng trai trẻ 17 tuổi Edson Arentès do Nascimento thường được gọi bằng cái tên vắn tắt: Pele!
Hội Khai trí tiến đức (HKTTĐ) là tổ chức văn hóa đầu tiên ra đời bởi 'chính sách hợp tác với người bản xứ', với mục tiêu chính trị 'cai trị gián tiếp' của người Pháp.
Tối 23-11, tại Nhà hát Lớn Hà Nội đã diễn ra Lễ trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về KH-CN lần thứ 6. Tham dự buổi lễ có Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc.
Tối 23-11, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức Lễ trao Giải thưởng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và công nghệ. Dự và phát biểu tại buổi lễ có Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc.
Tối ngày 23/11, tại Hà Nội diễn ra Lễ trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và Công nghệ lần thứ 6. Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc dự và trao giải cho đại diện tác giả các công trình/cụm công trình.
29 công trình, cụm công trình đã được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ đợt 6 vào tối 23/11.
Tối 23/11, tại Nhà hát lớn Hà Nội, Lễ trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước (Giải thưởng) về Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đợt 6 được tổ chức trọng thể với sự tham dự của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc.
12 công trình được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và 17 công trình, cụm công trình được tặng Giải thưởng Nhà nước lần này.
Hội đồng cấp Nhà nước vinh danh Giải thưởng Hồ Chí Minh và giải Nhà nước về khoa học công nghệ cho 29 công trình nghiên cứu có giá trị cao và khả năng ứng dụng thực tiễn.
Tối 23/11, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc dự và phát biểu tại Lễ trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và Công nghệ đợt 6 do Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức.
Giải thưởng lần này được trao cho 29 công trình nghiên cứu, trong đó 12 công trình được xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và 17 công trình xét giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ.