Là người cuối cùng làm con giống bột Đồng Xuân, năm nay đã gần 80 tuổi, bà Phạm Nguyệt Ánh vẫn cần mẫn nâng niu từng nắm bột nếp. Từ đôi tay hằn dấu thời gian, những con cá, con gà, quả na, quả hồng… rực rỡ sắc màu lần lượt hiện ra. Mộc mạc mà tinh xảo, con giống bột ấy chính là cách bà Ánh gìn giữ tinh hoa mùa trăng Trung thu suốt hơn nửa thế kỷ.
Chương trình 'Tết Trung thu 2025 - Vui cùng trẻ thơ' là sân chơi cho các em thiếu nhi có cơ hội tham gia trải nghiệm làm tò he, đèn ông sao, hòa mình vào không gian Trung thu truyền thống rộn ràng.
Nhờ đôi tay khéo léo và tâm huyết của nghệ nhân, sự đồng hành kiên trì từ các hoạt động bảo tồn, quảng bá, nhiều món đồ chơi truyền thống tưởng chừng mai một đã hồi sinh mạnh mẽ, lan tỏa và tiếp nối trong sáng tạo của thế hệ hôm nay.
Ngày 4/10, Chương trình Tết Trung thu 2025 với chủ đề 'Vui cùng trẻ thơ' do Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam tổ chức, đã diễn ra với nhiều hoạt động ý nghĩa. Chương trình cũng là hoạt động mở đầu chuỗi sự kiện kỷ niệm 30 năm thành lập Bảo tàng (1995 - 2025).
Con giống bột, hay còn gọi là tò he, từ bao đời nay đã là món đồ chơi cổ truyền của thiếu nhi Việt. Mỗi năm, tại làng Xuân La thuộc huyện Phú Xuyên (Hà Nội), anh Đặng Văn Hậu, một trong những nghệ nhân trẻ tuổi của làng nghề tò he Xuân La (được UBND TP Hà Nội - Sở Công thương TP Hà Nội trao tặng danh hiệu Nghệ nhân Hà Nội năm 2014) lại cho ra đời bộ sản phẩm tò he mới phục vụ các ngày lễ thiếu nhi, làm quà tặng du lịch.
Mỗi dịp Trung thu, người nay lại thấy tục chơi xưa thưa vắng dần, những nét văn hóa ấy cứ rơi rụng như thể báo hiệu tất cả sẽ chỉ còn là quá khứ.
Hơn nửa thế kỷ trước, có một loại đồ chơi rất thân thuộc với trẻ em Hà Nội, đó là con giống bột (Tò He). Món đồ chơi này của trẻ em Việt Nam tưởng như đã bị thất truyền từ lâu. Nhưng từ cái tâm của một nghệ nhân trẻ, anh Đặng Văn Hậu đã dùng hết tâm huyết để từng bước khôi phục lại con giống bột - món đồ chơi truyền thống của trẻ em.
Những nghệ nhân hầu hết đã lớn tuổi nhưng vẫn trăn trở về công việc làm đồ chơi truyền thống. Mỗi năm một lần được đi trình diễn khắp nơi, được sống trong không khí tưng bừng của lễ hội nhưng thời gian còn lại họ trở về với mưu sinh hoặc cuộc sống thường ngày.
Tò he đứng trước nguy cơ mai một. Tuy nhiên bằng tình yêu mãnh liệt với nghề, chàng nghệ nhân 8x Đặng Văn Hậu đã và đang ngày một cố gắng để 'phục hưng' thứ đồ chơi dân gian này.
Âm thầm và lặng lẽ, mấy năm nay, nhà nghiên cứu văn hóa Trịnh Bách đã kết hợp cùng nghệ nhân tò he Đặng Văn Hậu phục hồi những con giống bột màu vốn rất gần gũi với người Hà Nội nhưng lâu nay đã mất dấu trên thị trường. Mỗi dịp mùa trăng tháng Tám về, những con giống tò he những chiếc đèn hình con cá, con thỏ, con cua… đã giúp thiếu nhi đón cái Tết Trung thu ý nghĩa hơn.