Sợ đột quỵ vì kiểu làm việc 996, tôi từ chối thăng chức

Thăng chức là một trong những biểu hiện của sự thành đạt trong công việc, là điều mà hầu hết ai đi làm cũng hướng tới. Vị trí cao hơn không chỉ đồng nghĩa với thu nhập tăng lên mà còn là sự khẳng định giá trị của bản thân. Tuy nhiên, chính tôi đã từ chối khi được đề bạt làm trưởng phòng sản xuất nội dung của công ty truyền thông mình đang cống hiến.

Với 5 triệu đồng được tăng mỗi tháng, tôi phải đáp ứng cả loạt yêu cầu mới. Khối lượng công việc và áp lực hiện tại đã đủ lớn, nếu tôi cố nữa thì được chẳng bù mất.

Công ty tôi đề cao văn hóa làm việc kiểu “996” - 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày mỗi tuần, dù quy định chính thức thì tuân thủ luật về lao động. Sếp tôi lại rất giỏi trong việc khai thác tối đa năng lực, năng lượng và thời gian của nhân viên nên hầu như ai cũng luôn luôn ở trạng thái làm việc, kể cả giờ nghỉ thì đầu óc cũng luôn phải tư duy về công việc, y như chiếc máy tính chạy 24/24h.

Trưởng phòng cũ - quản lý trực tiếp của tôi mấy năm qua - vì không thể chịu đựng thêm nên nghỉ việc và sếp muốn cất nhắc tôi lên thay. Nghĩ đến cảnh "bị công việc dày vò" của chị ấy trước đây, tôi và các đồng nghiệp trong phòng đều chẳng ai muốn ngồi vào vị trí đó.

Tất cả chúng tôi đều phải làm việc đầu tắt mặt tối, nhưng trưởng phòng chịu áp lực rất lớn từ giám đốc, nhiều hôm nửa đêm lên giường nằm vẫn bị sếp dựng dậy đòi báo cáo công việc hoặc giao nhiệm vụ, hoặc trao đổi về ý tưởng mới. Những ngày nghỉ phép, chúng tôi còn được dứt khỏi công việc một cách tương đối, còn chị ấy thì gần như chỉ là đổi không gian tác nghiệp.

Thăng chức tăng lương thì ai cũng ham, nhưng chứng kiến áp lực và sự quá tải của các lãnh đạo tầm trung trong công ty, tôi thấy hãi, nhất là trong làn sóng cắt giảm nhân sự để giảm chi phí, lượng việc mà họ phải nhận tăng rất nhiều.

Quá mệt mỏi, trưởng phòng cũ của tôi nghĩ đến chuyện thôi việc từ năm ngoái nhưng cứ nấn ná, đến khi phải đi đám tang một người quen chết vì đột quỵ thì mới quyết nghỉ. Chị cho rằng nếu không làm việc quá sức, người bạn ấy đã không mất.

Theo một báo cáo được thực hiện bởi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), mỗi năm có khoảng 2 triệu người trên thế giới tử vong vì các nguyên nhân liên quan đến nghề nghiệp, trong đó hơn 745.000 ca do làm việc quá giờ (hơn 55 giờ/tuần).

Làm việc văn hóa "996" khiến nhiều người suy kiệt cả về sức khỏe, tinh thần và có nguy cơ đột quỵ cao. (Ảnh minh họa: Japan Times)

Cũng theo WHO, chế độ làm việc 55 giờ mỗi tuần làm tăng 33% nguy cơ đột quỵ so với mức 35 ‑ 40 giờ/tuần. Chế độ làm việc 41 - 48 giờ và 49 – 54 giờ mỗi tuần cũng làm tăng nguy cơ đột quỵ lần lượt là 10% và 27%. Người làm việc trong môi trường áp lực và giờ giấc quá dài dễ đối mặt với các bệnh tim mạch, đột quỵ, tiểu đường và chết vì làm việc quá sức - người Nhật Bản gọi là “karoshi”.

Việt Nam ghi nhận khoảng 200.000 ca đột quỵ mỗi năm. Một nghiên cứu do Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) thực hiện cho thấy bệnh đột quỵ ở người trẻ đang ngày càng gia tăng. Tại Việt Nam, tỷ lệ đột quỵ do xuất huyết não cao hơn nhiều so với các nước phát triển (chiếm tới 24% so với 15%), đặc biệt ở người trẻ.

Một nghiên cứu tại Mỹ chỉ ra rằng những công việc căng thẳng khiến người lao động tăng 22% nguy cơ đột quỵ (với nữ, mức tăng là 33%) so với công việc ít áp lực. Đặc biệt, nguy cơ nhồi máu não tăng 58%. Thăng chức đồng nghĩa với tăng áp lực công việc và hiểm họa sức khỏe.

Là gen Z, tôi không chạy theo sự thăng tiến bằng mọi giá mà muốn cân bằng giữa những gì nhận được và những gì có thể mất đi. Làm việc là để sống tốt hơn chứ không phải "làm bằng cả tính mạng".

Văn hóa làm việc 996 vốn là hệ thống làm 72 giờ/tuần phổ biến trong một số ngành công nghệ tại Trung Quốc, số giờ làm vượt quá quy định của Bộ luật Lao động nhưng một số công ty vẫn coi đây là biểu tượng của khát vọng và sự cống hiến. Công ty tôi làm cổ vũ văn hóa 996 dù năng suất dài hạn giảm và tác động tâm lý, thể chất rất rõ rệt.

"Tấm gương" phờ phạc của chị trưởng phòng cũ khiến tôi không hề có cảm giác thành tựu khi được sếp đề nghị thế chỗ chị ấy. Tôi sợ mình cũng trở nên héo rũ, kiệt sức đến mức không thiết ăn ngon mặc đẹp, không thiết cả yêu đương.

Tôi từ chối không cần suy nghĩ, nói mình chọn cuộc sống cân bằng, có thời gian chơi thể thao và duy trì các thói quen lành mạnh. Do tế nhị, tôi không nói với sếp là tôi sợ đột quỵ vì làm việc quá sức như bạn của người quản lý cũ, không muốn đánh đổi sinh mệnh lấy một biểu hiện phù phiếm của sự thành đạt.

Sếp chê tôi không có chí tiến thủ, kém nhiệt huyết; và tôi biết sẽ có đồng nghiệp khác mừng rỡ đón lấy cơ hội này. Đó là lựa chọn của mỗi người. Bản thân tôi cho rằng đánh đổi sức khỏe, chất lượng sống lấy một vị trí có mức lương tăng 30% nhưng áp lực công việc tăng gấp đôi thì không đáng.

Lao động là hành trình của cả đời người, vì vậy cần yếu tố bền vững chứ không phải bào mòn đến cạn kiệt trong thời gian ngắn, dẫn đến ám sảnh sợ, nghĩ đến công việc là muốn trầm cảm như nhiều người đang chịu đựng hiện nay.

Minh Tùng