'Siêu thành phố' 2,6 triệu học sinh cần thêm hàng nghìn giáo viên năm học mới

Nhiều thuận lợi nhưng không ít thách thức

TPHCM mới được thành lập trên cơ sở sáp nhập TPHCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu. Trước khi sáp nhập, số học sinh lần lượt là: TPHCM hơn 1,7 triệu, Bình Dương 520.700 và Bà Rịa - Vũng Tàu 295.000. Hiện nay, TPHCM mới có khoảng 2,6 triệu học sinh, đứng đầu cả nước.

Về mạng lưới trường học, trước sáp nhập, TPHCM có 2.334 trường, Bình Dương 738 và Bà Rịa - Vũng Tàu 469. Sau hợp nhất, con số này tăng lên 3.541 trường, từ mầm non đến THPT.

Đội ngũ giáo viên cũng tăng đáng kể: TPHCM (cũ) có 83.146, Bình Dương 23.219, Bà Rịa - Vũng Tàu 5.147. Tính chung, TPHCM mới hiện có 111.512 giáo viên.

Dù là thành phố năng động, phát triển giáo dục, năm nào TPHCM cũng thiếu giáo viên và tuyển không đủ nhu cầu. Đây là vấn đề nhức nhối nhiều năm.

Năm học vừa qua, thành phố có nhu cầu tuyển 5.762 giáo viên nhưng chỉ tuyển được 2.556 người, thiếu 2.215. Tình trạng thiếu giáo viên vẫn xảy ra cục bộ ở một số môn học, trường và địa bàn. Bên cạnh đó, cơ cấu đội ngũ giáo viên chưa đồng bộ giữa các môn học. Sau sáp nhập, bộ phận giáo viên cũng chưa đạt chuẩn trình độ đào tạo theo Luật Giáo dục năm 2019.

Thực tế, số lượng người làm việc trong các cơ sở giáo dục phổ thông công lập đang thiếu so với định mức (nhất là khi thực hiện Chương trình GDPT 2018 ở tất cả các khối lớp của cấp tiểu học, THCS và THPT), đặc biệt là giáo viên các môn Ngoại ngữ, Tin học, Âm nhạc, Mĩ thuật, Công nghệ, Giáo dục Thể chất.

Học sinh Trường Tiểu học Thực hành Sài Gòn trong ngày tựu trường. Ảnh: Nguyễn Huế

Riêng Bình Dương cũ, dù đã có chính sách hỗ trợ cho cán bộ quản lý và giáo viên, nhưng nhiều chế độ vẫn chưa đảm bảo điều kiện sống dẫn đến giáo viên nghỉ việc, bỏ việc, chưa thu hút được người học sư phạm vào công tác tại các cơ sở giáo dục công lập.

Những khó khăn này đã ảnh hưởng nhất định đến việc xây dựng đội ngũ nhà giáo.

TPHCM mới có ưu thế là đã xây dựng các chủ trương, chính sách và chương trình phát triển giáo dục tập trung vào mục tiêu then chốt là phát triển toàn diện giáo dục, đào tạo, tiệm cận trình độ khu vực và quốc tế. Tại thành phố, các cơ chế, chính sách đặc thù trong lĩnh vực giáo dục luôn được ưu tiên ban hành và triển khai đồng bộ, thống nhất, tạo sự chuyển biến rõ nét trong công tác đổi mới căn bản, toàn diện ngành giáo dục và đào tạo.

Dù vậy, vẫn còn nhiều thách thức: Quy hoạch và quản lý mạng lưới trường lớp chưa hợp lý; cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học chưa theo kịp tốc độ tăng học sinh hằng năm. Sĩ số học sinh/lớp còn cao so với quy định; tỷ lệ học sinh được học 2 buổi/ngày chưa đạt chỉ tiêu, đặc biệt ở một số địa phương đạt rất thấp; trang thiết bị dạy học hiện đại chưa được đầu tư đồng bộ, kịp thời giữa lớp học và trường học.

Chưa kể, đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên còn thiếu về số lượng, chưa đồng bộ về cơ cấu. Một bộ phận chưa đáp ứng được yêu cầu về trình độ ngoại ngữ và tin học dẫn tới việc chưa theo kịp yêu cầu đổi mới trong giáo dục và hội nhập quốc tế. Riêng các trung tâm Giáo dục ngoại ngữ - Giáo dục thường xuyên và một số cơ sở giáo dục ở khu vực 2 (Bình Dương cũ) còn nhiều khó khăn trong tuyển giáo viên.

Việc hợp nhất TPHCM, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu tạo thành một siêu đô thị mới, mang tới cho ngành Giáo dục TPHCM thêm nhiều thuận lợi nhưng cũng không ít thách thức, bao gồm: Địa giới hành chính rộng, đa dạng nhiều loại hình từ nông thôn, thành thị, xã đảo, đặc khu; tình trạng cơ sở vật chất còn chưa đồng đều ở các địa phương, đặc biệt là các vùng khó khăn, đông dân cư. Vì thế, yêu cầu đặt ra là phải tập trung nghiên cứu các giải pháp để đảm bảo chất lượng và điều kiện dạy học phù hợp với tình hình mới.

Thành phố 2,6 triệu học sinh đặt ra nhiệm vụ gì trong năm học mới?

Năm học 2025-2026, TPHCM tăng khoảng 40.000 học sinh. Trong 4 bậc học thì 3 bậc mầm non, THCS, THPT đều tăng số lượng học sinh. Cấp mầm non có hơn 478.000 em, tăng gần 5.000; THCS có hơn 759.000 em, tăng khoảng 43.000; THPT có 352.000 em, tăng gần 1.500. Riêng tiểu học có 939.000 học sinh, giảm 9.000 em. Ngoài ra còn có hàng chục nghìn học sinh tại các Trung tâm giáo dục thường xuyên, trường chuyên biệt…

Bước vào năm học mới, thành phố đưa vào sử dụng 1.434 phòng học mới (tăng 1.072 phòng học) với kinh phí 4.522 tỷ đồng từ nguồn ngân sách. Tất cả các cấp mầm non, tiểu học, THCS, THPT đều tăng số phòng học, nhiều nhất là tiểu học và THCS. Hàng trăm phòng học từ nguồn đầu tư xã hội hóa cũng được đưa vào sử dụng, đảm bảo 100% chỗ học cho con em trên địa bàn.

Học sinh TPHCM. Ảnh: Nguyễn Huế

Với lượng học sinh đông nhất nước, hiện TPHCM có nhu cầu tuyển hơn 6.000 giáo viên. Ngay từ giữa tháng 8, Sở GD-ĐT đã công bố kế hoạch tuyển dụng rộng rãi. Các trường THPT cần tuyển 671 giáo viên còn bậc mầm non, tiểu học, các vị trí thuộc UBND phường, xã cần hơn 5.300 người.

Khu vực I (TPHCM cũ) tuyển 460 giáo viên phổ thông và 3.098 giáo viên các cấp mầm non, tiểu học, THCS. Khu vực II (Bình Dương cũ) tuyển 157 giáo viên THPT và 1.990 giáo viên các cấp còn lại. Khu vực III (Bà Rịa Vũng Tàu cũ) tuyển 54 giáo viên THPT và 467 giáo viên các cấp còn lại.

“Giữ vững kỷ cương, khơi nguồn sáng tạo, mạnh dạn đột phá, hướng đến mục tiêu phát triển giáo dục TPHCM bền vững” là chủ đề ngành giáo dục thành phố xác định trong năm học 2025-2026.

Nhiều nhiệm vụ được đặt ra, trong đó ưu tiên số 1 là hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về giáo dục, đổi mới quản trị nhà trường, đẩy mạnh giao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục công lập.

Thứ hai là đảm bảo công bằng trong cơ hội tiếp cận giáo dục có chất lượng cho người học, quan tâm đến đối tượng yếu thế, người dân tộc thiểu số, học sinh xã đảo, trẻ mồ côi, trẻ em không nơi nương tựa, người khuyết tật, người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo.

Thứ ba là tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên; Nâng cao chất lượng, chuẩn hóa và phát triển đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục các cấp.

Thứ tư là đổi mới công tác giáo dục chính trị, tư tưởng; Giáo dục quốc phòng an ninh đối với nhà giáo và học sinh, sinh viên; Tiếp tục xây dựng mô hình trường học hạnh phúc.

Ngoài ra, ngành giáo dục sẽ chú trọng giáo dục thể chất, thể thao, y tế học đường; bảo đảm an toàn trường học, hiện đại hóa giáo dục nghề nghiệp, mở rộng hội nhập quốc tế và đẩy mạnh chuyển đổi số. Song song đó, thành phố tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, thu hút và sử dụng hiệu quả các nguồn lực để triển khai chương trình giáo dục mầm non và GDPT 2018. Mục tiêu đến năm 2030 đạt 300 phòng học trên mỗi vạn dân trong độ tuổi 3-18 và đảm bảo 100% trẻ em được đến trường.

Lê Huyền