Sai lầm phổ biến trong điều trị sốt xuất huyết có thể gây nguy hiểm tính mạng

1. Một số sai lầm trong dùng thuốc điều trị sốt xuất huyết

Dùng sai thuốc hạ sốt, giảm đau

Sai lầm nguy hiểm nhất đối với bệnh nhân sốt xuất huyết là không sử dụng đúng thuốc giảm đau, hạ sốt. Các loại thuốc chống viêm, giảm đau, hạ sốt như aspirin, ibuprofen, naproxen và các loại thuốc chống viêm không steroid tuyệt đối không được dùng trong sốt xuất huyết.

Tiểu cầu là các tế bào giúp máu đông lại. Sốt xuất huyết là bệnh lý liên quan đến sự rối loạn đông máu và giảm số lượng tiểu cầu. Khi sốt xuất huyết, số lượng tiểu cầu đã giảm xuống mức nguy hiểm. Thuốc kháng viêm không steroid hoạt động bằng cách ức chế chức năng của tiểu cầu, làm chậm quá trình đông máu. Khi người bệnh sốt xuất huyết dùng các thuốc này khiến máu càng khó đông dẫn đến nguy cơ xuất huyết tiêu hóa, xuất huyết niêm mạc hoặc xuất huyết nội tạng nghiêm trọng không thể kiểm soát.

Việc dùng sai thuốc có thể kích hoạt các biến chứng xuất huyết ồ ạt ngay trong giai đoạn sốt. Xuất huyết tiêu hóa là một biến chứng thường gặp khi dùng thuốc sai. Khi đó, máu bị mất đi nhanh chóng dẫn đến giảm thể tích máu đột ngột, làm tăng nguy cơ sốc.

Sốt xuất huyết có thể được xác định sớm qua xét nghiệm máu để có hướng điều trị đúng đắn.

Lựa chọn an toàn: Trong điều trị sốt xuất huyết, paracetamol là thuốc hạ sốt duy nhất được khuyến nghị. Luôn sử dụng paracetamol theo đúng liều lượng chỉ định của bác sĩ và không được tự ý tăng liều để tránh nguy cơ ngộ độc gan. Việc tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định thuốc là điều kiện tiên quyết để giữ an toàn cho bệnh nhân.

Không nhận biết dấu hiệu cảnh báo

Sai lầm thứ hai là không nhận biết kịp thời các dấu hiệu cảnh báo, dẫn đến việc bỏ lỡ "thời điểm vàng" để can thiệp y tế kịp thời cho bệnh nhân.

Hầu hết mọi người đều lo lắng khi bệnh nhân đang ở giai đoạn sốt cao. Tuy nhiên, giai đoạn nguy hiểm nhất của sốt xuất huyết lại xảy ra khi cơn sốt bắt đầu giảm hoặc đã cắt sốt (thường là từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh).

Trong giai đoạn này, tính thấm thành mạch máu tăng lên. Huyết tương bị rò rỉ ồ ạt ra khỏi lòng mạch, nhưng bệnh nhân lại không có triệu chứng bên ngoài rõ ràng. Nếu sự rò rỉ này không được bù đắp bằng bù dịch kịp thời và đủ, bệnh nhân sẽ nhanh chóng rơi vào tình trạng sốc. Các dấu hiệu cảnh báo sớm này báo hiệu cần nhập viện cấp cứu ngay lập tức:

+ Đau bụng dữ dội hoặc liên tục: Dấu hiệu của xuất huyết nội tạng hoặc rò rỉ huyết tương nghiêm trọng.

+ Nôn ói liên tục: Dẫn đến mất nước và giảm khả năng bù dịch qua đường uống.

+ Chảy máu niêm mạc: Chảy máu cam dai dẳng, chảy máu chân răng, kinh nguyệt ra nhiều bất thường.

+ Mệt mỏi, lừ đừ hoặc bứt rứt: Thay đổi tri giác là dấu hiệu thiếu máu lên não do sốc.

+ Chân tay lạnh, ẩm, da tái nhợt: Dấu hiệu rõ ràng của việc giảm tưới máu ngoại biên, tiền sốc.

Việc trì hoãn nhập viện khi xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo này, dù chỉ vài giờ, có thể dẫn đến tình trạng sốc không hồi phục.

2. Hậu quả của điều trị sốt xuất huyết sai

Khi việc điều trị sai hoặc chậm trễ xảy ra, hậu quả có thể rất nặng nề:

Sốc sốt xuất huyết Dengue: Đây là biến chứng nghiêm trọng và phổ biến nhất của việc điều trị sai lầm hoặc chậm trễ. Sốc sốt xuất huyết xảy ra khi lượng huyết tương rò rỉ quá nhiều, khiến thể tích máu lưu thông giảm mạnh. Huyết áp tụt, mạch nhanh và các cơ quan không nhận đủ máu để hoạt động.

Suy đa tạng: Khi bệnh nhân rơi vào tình trạng sốc kéo dài, các cơ quan quan trọng như gan, thận và tim bị thiếu oxy và dưỡng chất nghiêm trọng, dễ dẫn đến suy đa tạng.

Tổn thương gan: Sốt xuất huyết nặng có thể làm tăng men gan và gây suy gan.

Tổn thương thận: Suy thận cấp do giảm tưới máu.

Viêm cơ tim: Tim bị tổn thương, làm giảm khả năng bơm máu và làm trầm trọng thêm tình trạng sốc.

Tử vong: Khi sốc không được can thiệp kịp thời bằng truyền dịch tĩnh mạch và khi xuất huyết không được kiểm soát do dùng thuốc sai, cái chết có thể xảy ra nhanh chóng. Sốc sốt xuất huyết nặng có tỷ lệ tử vong cao ngay cả khi được điều trị tích cực tại bệnh viện.

BS.Nguyễn Bá Dũng