Rộ trào lưu sử dụng AI như 'chuyên gia' trị liệu tâm lý

Taylor Mazza (23 tuổi), sinh sống tại California, Mỹ, lần đầu sử dụng ChatGPT cách đây khoảng 1,5 năm để học tập tốt hơn. Sau vài tháng sử dụng, cô dần mở lòng với công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) này và bắt đầu chia sẻ một số vấn đề cá nhân. Từ thời điểm đó, ChatGPT trở thành nhà trị liệu của cô.

Mazza chia sẻ: "Tôi cần một góc nhìn khách quan hơn về các tình huống trong cuộc sống của mình và ChatGPT giúp được điều đó. Bất cứ khi nào có điều gì đó xảy ra trong cuộc sống của mình, tôi đều tìm đến ChatGPT". Giờ đây, cô dùng ChatGPT hàng ngày để trút bỏ nỗi lòng như một cuốn nhật ký.

Các buổi trị liệu tâm lý chỉ được vài giờ mỗi tuần và chi phí lại cao. Mazza chọn AI như một cách giúp bản thân giải quyết các vấn đề cảm xúc hàng ngày tốt hơn. Trên thế giới, ngày càng nhiều người trẻ sử dụng các công cụ trí tuệ nhân tạo như người bạn, chuyên gia chữa lành tâm lý.

Trí tuệ nhân tạo đang trở thành nhà trị tâm lý của nhiều người trẻ trên thế giới. (Ảnh minh họa: India Today)

Akshay Srivastava (26 tuổi) làm trong ngành truyền thông tại Ấn Độ mới chuyển từ làm bán thời gian tại nhà sang làm toàn thời gian tại văn phòng. Thời gian di chuyển mỗi ngày khoảng 4 tiếng.

"Công việc khiến tôi không còn thời gian cho gia đình, nghỉ ngơi và tái tạo năng lượng. Tôi còn không biết cách nói chuyện với sếp để không có vẻ mệt mỏi", anh nói.

Một đêm nọ, anh cảm thấy thất vọng, buồn phiền và nhập tình huống của mình vào ChatGPT. Công cụ này gợi ý anh hãy thay đổi công việc, vận động nhiều hơn và chăm sóc sức khỏe tâm lý.

Hiện, Akshay thường xuyên tham khảo trí tuệ nhân tạo. "Bất cứ khi nào tôi bối rối hay lo lắng, về mặt cá nhân hay nghề nghiệp, tôi đều tìm đến ChatGPT. Tôi không muốn ai đó đưa ra quyết định thay. Các cuộc trò chuyện giúp tôi hiểu mình hơn", anh nói.

Trước khi đi ngủ mỗi đêm, Holly Wang (28 tuổi), sinh sống tại Trung Quốc, đăng nhập vào DeepSeek để "trị liệu". Kể từ tháng 1/2025, cô gái này thường chia sẻ nỗi buồn của mình với công cụ này.

Những phản hồi của DeepSeek sâu sắc đến mức đôi khi khiến cô rơi nước mắt. "DeepSeek thực sự là một cố vấn tuyệt vời. Nó đã giúp tôi nhìn nhận mọi thứ từ nhiều góc độ khác nhau, thậm chí tốt hơn cả các dịch vụ trị liệu tâm lý trả phí mà tôi từng thử", Holly cho biết.

Từ việc viết báo cáo, làm công thức Excel đến lập kế hoạch cho các chuyến đi, tập luyện, học các kỹ năng mới và cả trị liệu tâm lý, các ứng dụng AI đang thay đổi cuộc sống của nhiều người trẻ trên khắp thế giới.

Tuy nhiên, trí tuệ nhân tạo vẫn chưa thể thay thế các nhà trị liệu tâm lý chuyên nghiệp. "AI có thể đưa ra giải pháp tạm thời hoặc đóng vai trò là lối thoát nhanh chóng cho những người tìm kiếm lời khuyên. Nhưng nó không thể thay thế quá trình trị liệu", Vaishnavi Sachdeva, một nhà trị liệu đến từ Noida, Uttar Pradesh, Ấn Độ chia sẻ.

Ông cho biết thêm trị liệu tâm lý không chỉ có những cuộc trò chuyện mà còn cần tạo ra kết nối cảm xúc, xây dựng lòng tin và giải quyết các vấn đề phức tạp gắn liền với thương tổn trong quá khứ.

Một nhà trị liệu được đào tạo để hiểu được những sắc thái tinh tế của cảm xúc, để đọc được những ẩn ý và giúp người bệnh của mình khắc phục điểm yếu. Những điều trên không có chatbot nào có thể làm được. Trí tuệ nhân tạo dù tiên tiến đến đâu, cũng thiếu sự đồng cảm, trực giác và hiểu biết về tính tạp phức tạp của cảm xúc, vốn là cốt lõi trong trị liệu.

Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ cũng cảnh báo về rủi ro khi sử dụng bot trị liệu AI tràn lan, thiếu kiểm soát sẽ khiến người trẻ bị phụ thuộc. Bên cạnh đó, một nghiên cứu khác của Open AI - nhà phát triển chatbot ChatGPT và Học viện Công nghệ Massachusetts, Mỹ, thậm chí còn tiết lộ tần suất người dùng ChatGPT càng nhiều thì càng trở nên cô đơn hơn.

Hoàng Hà (Nguồn: India Today, Hindustan Times)