Quốc hội phân cấp, ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh dự toán thu, chi ngân sách nhà nước

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi báo cáo tại phiên họp (Ảnh: Phạm Thắng)

Báo cáo tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính (KTTC) của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, dự thảo Luật bỏ quy định về thẩm quyền của Quốc hội quyết định dự toán và phân bổ ngân sách trung ương theo từng lĩnh vực.

Cụ thể, tại Báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự thảo Luật, Chính phủ đề nghị giữ như dự thảo Luật đã trình Quốc hội. Đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban KTTC đề nghị giữ như quy định hiện hành vì về nguyên tắc việc quyết định ngân sách nhà nước (NSNN) phải phù hợp với mục tiêu, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, trong đó gắn với có mục tiêu phát triển ngành, lĩnh vực.

Theo quy định hiện hành, Quốc hội quyết định dự toán NSNN và phân bổ ngân sách trung ương cho 13 ngành, lĩnh vực là phù hợp với yêu cầu phân bổ nguồn lực cho sự phát triển toàn diện của đất nước theo Nghị quyết Đại hội Đảng. Quy định này là hết sức cần thiết và cũng là cơ sở để Quốc hội giám sát việc sử dụng hiệu quả tiền thuế do người dân đóng góp.

Thứ hai, theo quy định hiện hành, Quốc hội chỉ quyết định tổng mức theo các lĩnh vực không quyết định chi tiết đến từng nhiệm vụ chi. Luật hiện hành đã quy định các Bộ, ngành, địa phương theo thẩm quyền sẽ quyết định các nhiệm vụ chi cụ thể, bao gồm cả việc được điều chỉnh dự toán theo quy định tại Điều 53 Luật NSNN. Vì vậy, hiện nay việc quyết định, điều chỉnh nhiệm vụ chi tiết đã được phân cấp mạnh mẽ, không bị “bó cứng”.

Thứ ba, quy định hiện nay cũng phù hợp với thông lệ quốc tế và được thực hiện trong suốt hơn 20 năm qua không có vướng mắc.

Liên quan đến thẩm quyền điều chỉnh dự toán (Điều 55), dự thảo Luật sửa đổi thẩm quyền điều chỉnh dự toán NSNN của Chính phủ so với Luật NSNN hiện hành, theo đó đã chuyển thẩm quyền của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho Chính phủ quyết định điều chỉnh dự toán, điều chỉnh cơ cấu chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên hoặc điều chỉnh các lĩnh vực chi đã được Quốc hội quyết định.

Tuy nhiên, theo ông Mãi, Thường trực Ủy ban KTTC đề nghị không sửa đổi như đề nghị của Chính phủ. Bởi thứ nhất, việc giữ như Luật hiện hành nhằm bảo đảm tính tuân thủ Hiến pháp. Theo quy định của Hiến pháp và pháp luật hiện hành về NSNN, Quốc hội có thẩm quyền quyết định dự toán NSNN. Theo đó, khi có biến động cần điều chỉnh dự toán đã được Quốc hội quyết định, nhiệm vụ điều chỉnh dự toán thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Ông Mãi cho biết thêm, dự thảo Luật giao Chính phủ điều chỉnh dự toán giữa các bộ, ngành, địa phương, cơ cấu chi thường xuyên, chi đầu tư, điều chỉnh mức vay, bội chi ngân sách địa phương, điều chỉnh các lĩnh vực chi đã được Quốc hội quyết định về bản chất là việc “quyết định lại” dự toán NSNN, làm thay đổi dự toán NSNN đã được Quốc hội quyết định. Điều này dẫn đến việc quyết định dự toán NSNN của Quốc hội chỉ còn mang tính hình thức, đặc biệt không bảo đảm việc tuân thủ nguyên tắc “Cơ quan nào quyết định, cơ quan đó điều chỉnh”.

Thứ hai, trên thực tế quy định hiện hành đã hoàn toàn bảo đảm tính hợp lý, linh hoạt, chủ động trong phân cấp, theo đó đã phân cấp tối đa có thể cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, bảo đảm tính linh hoạt trong điều hành. Thứ ba, việc giữ như quy định hiện hành là bảo đảm đúng chức năng, nhiệm vụ, vị trí của từng cơ quan trong bộ máy nhà nước. Thứ tư, việc sửa đổi như Chính phủ trình trong dự thảo Luật chưa đủ căn cứ thực tiễn. Trong thực tế, trong suốt hơn 20 năm triển khai Luật NSNN không có vướng mắc. Trong khi Tờ trình, Báo cáo giải trình của Chính phủ cũng không chỉ ra được các hạn chế, vướng mắc của quy định hiện hành. Như vậy, quy định hiện hành đã tạo hành lang pháp lý đầy đủ, linh hoạt trong việc điều chỉnh dự toán đối với các trường hợp cụ thể.

“Vì vậy, trên cơ sở cân nhắc thận trọng, xem xét nhiều chiều, để bảo đảm việc phân cấp, phân quyền phù hợp với chức năng, nhiệm vụ được phân công theo Hiến pháp và pháp luật hiện hành, đồng thời, bảo đảm tính kịp thời trong việc xử lý các nhiệm vụ điều chỉnh dự toán phát sinh giữa các kỳ họp Quốc hội, Ủy ban KTTC đề nghị sửa đổi theo hướng: Quốc hội phân cấp, ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh dự toán thu, chi ngân sách nhà nước giữa các bộ, cơ quan trung ương và một số địa phương nhưng không làm tăng tổng mức vay, bội chi NSNN đã được Quốc hội quyết định”, ông Mãi nói.

Việt Thắng