Quảng bá văn hóa Việt Nam qua giảng dạy tiếng Việt trong kỷ nguyên số: Cơ hội và thách thức

Tại Việt Nam, VTV4 – kênh truyền hình đối ngoại quốc gia – đã tiên phong sản xuất nhiều chương trình dạy tiếng Việt cho người nước ngoài và kiều bào như "Chào tiếng Việt, Xin chào Việt Nam, Tiếng Việt vui, Tiếng Việt diệu kỳ". Mục tiêu không chỉ là hỗ trợ người học sử dụng thành thạo tiếng Việt, mà còn khéo léo lồng ghép văn hóa, phong tục và đời sống Việt, từ đó quảng bá hình ảnh một đất nước hiện đại, thân thiện và giàu bản sắc.

Tuy vậy, các nghiên cứu và khảo sát gần đây cho thấy hoạt động truyền thông của những chương trình này vẫn còn rời rạc, thiếu chiến lược thương hiệu rõ ràng và chưa khai thác tối đa sức mạnh của các nền tảng số như YouTube, TikTok, Facebook. Đặc biệt, cộng đồng học tiếng Việt trên toàn cầu vẫn thiếu một “không gian chung” để kết nối, chia sẻ và truyền cảm hứng học tập.

Từ lớp học truyền hình đến chiến dịch số hóa toàn cầu

Trước thực tế đó, nhóm nghiên cứu đề xuất chiến dịch “Learning Vietnamese With VTV” – một sáng kiến truyền thông tích hợp với ba trụ cột: 1. Số hóa nội dung học tiếng Việt với phong cách gần gũi, ứng dụng cao, phù hợp thói quen tiếp nhận thông tin của thế hệ trẻ. 2. Xây dựng thương hiệu nội dung học tiếng Việt của VTV4 với bản sắc dễ nhận diện, đồng bộ trên mọi kênh. 3. Tạo dựng cộng đồng học tiếng Việt đa quốc gia - đa nền tảng, kết nối người học, giảng viên, chuyên gia và người yêu văn hóa Việt trên khắp thế giới.

Theo kế hoạch, chiến dịch sẽ tận dụng sức mạnh của các nền tảng số: YouTube với chuỗi “30 ngày nói tiếng Việt” kèm phụ đề song ngữ; TikTok và Reels với clip 60 giây dạy từ vựng hoặc thử thách phát âm; Facebook để livestream giao lưu, tổ chức trò chơi và duy trì cộng đồng học tập. Nội dung được chia thành các mảng: "Vui học tiếng Việt" (thử thách, bắt trend), "Tiếng Việt muôn màu" (kiến thức – từ vựng), và "Tiếng Việt vươn xa" (câu chuyện cộng đồng).

Song song với nội dung trực tuyến, chiến dịch còn dự kiến tổ chức các hoạt động gắn kết cộng đồng như cuộc thi ảnh – video “Việt Nam trong tôi”, sự kiện thể thao – văn hóa “Folknetic 2025” hay chương trình giao lưu “Vietnam Glamorous”.

Ngôn ngữ – quyền lực mềm của quốc gia

Theo học giả Joseph Nye (2004), quyền lực mềm đến từ sức hấp dẫn văn hóa, giá trị và chính sách đối ngoại. Nhiều quốc gia đã thành công khi biến ngôn ngữ thành công cụ ngoại giao văn hóa, điển hình là Viện Khổng Tử (Trung Quốc), Viện Sejong (Hàn Quốc), Alliance Française (Pháp). Việt Nam, dù chưa có mạng lưới quy mô như vậy, vẫn có thể xây dựng “quyền lực mềm số” thông qua việc giảng dạy tiếng Việt tích hợp văn hóa và ứng dụng truyền thông đa nền tảng.

Giảng dạy tiếng Việt không chỉ là truyền đạt từ vựng, ngữ pháp, mà là “dệt văn hóa vào ngôn ngữ” – thông qua ẩm thực, trang phục, phong tục, lối sống. Điều này giúp người học không chỉ giao tiếp được bằng tiếng Việt mà còn hiểu và yêu văn hóa Việt.

Thách thức và giải pháp

Khảo sát với 100 người học tiếng Việt (kiều bào và người nước ngoài) cho thấy 72% biết đến VTV4 nhưng chỉ 38% từng học qua chương trình của đài. 80% mong muốn nội dung được đưa lên mạng xã hội với hình thức hấp dẫn, dễ chia sẻ. Những con số này cho thấy dư địa phát triển vẫn rất lớn, nếu VTV4 biết tận dụng công nghệ và chiến lược truyền thông tích hợp.

Để chiến dịch thành công, cần sự phối hợp đồng bộ: Bộ Thông tin & Truyền thông nên xem tiếng Việt là “di sản mềm” và hỗ trợ sản xuất nội dung số quảng bá tiếng Việt ra toàn cầu; VTV4 cần mở rộng định dạng sang talkshow tương tác, sitcom học tiếng, vlog văn hóa, kết hợp KOLs gốc Việt; Bộ Giáo dục và Đào tạo nên phối hợp xây dựng học liệu chuẩn hóa, tổ chức trại hè ngôn ngữ và sự kiện trải nghiệm cho kiều bào trẻ.

Giữ lửa tiếng Việt trong thời đại toàn cầu hóa

Giữa dòng chảy hội nhập và ảnh hưởng mạnh mẽ của các nền văn hóa ngoại lai, tiếng Việt vẫn có cơ hội tỏa sáng nếu được truyền tải bằng cách gần gũi, sáng tạo và gắn liền với trải nghiệm sống của người học. Chiến dịch “Learning Vietnamese With VTV” không chỉ giúp ngôn ngữ mẹ đẻ của người Việt vươn ra thế giới, mà còn là lời khẳng định: tiếng Việt không chỉ để nói, mà để kể câu chuyện Việt Nam với thế giới - một câu chuyện hiện đại, thân thiện và đầy bản sắc.

An Nhiên