Phương án nào bảo đảm hài hòa cho mặt hàng bia khi sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt?

Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) đã được đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025). Một trong những nội dung quan trọng được sửa đổi tại dự thảo là điều chỉnh tăng thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với mặt hàng bia.

Mức thuế suất thuế TTĐB đối với mặt hàng bia hiện nay là 65%. Dự thảo đưa ra các phương án (PA) điều chỉnh tăng thuế suất theo tỷ lệ phần trăm, áp dụng với lộ trình từng năm trong giai đoạn 2026 - 2030.

Theo đó, cơ quan soạn thảo đề xuất 2 PA. PA1 tăng thuế từ năm 2026, tăng theo từng năm và mỗi năm tăng 5% để tới năm 2030 thuế suất thuế TTĐB đối với bia là 90%. PA2 tăng thuế từ năm 2026 với mức tăng 15%, sau đó từ năm 2027 tăng từng năm và mỗi năm tăng 5% để tới năm 2030 thuế suất thuế TTĐB đối với bia là 100%. Cơ quan soạn thảo nghiêng về lựa chọn PA2.

Các đại biểu tham dự hội thảo.

Đưa ra ý kiến góp ý nội dung dự thảo Thuế TTĐB (sửa đổi) tại hội thảo "Tham vấn hoàn thiện Dự thảo Thuế TTĐB” ngày 18/3, báo cáo “Đánh giá tác động của đề xuất tăng thuế TTĐB đối với mặt hàng bia” đã chỉ ra những hạn chế mà PA1 và PA2 trong dự thảo luật. Báo cáo này do Viện Chiến lược và Chính sách Công thương – Bộ Công Thương; Viện Nghiên cứu Đồ uống Việt Nam; Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Cục thống kê (Bộ Tài chính) phối hợp nghiên cứu.

Báo cáo cho rằng, nội dung đánh giá tác động trong dự thảo luật chưa toàn diện, chủ yếu dựa trên cảm nhận và nhận xét định tính. Những đánh giá này còn sơ sài và đơn giản về khía cạnh tăng thuế để tăng nguồn thu ngân sách Nhà nước; tách ngành bia hoạt động đơn lẻ mà không đặt trong mối quan hệ liên ngành.

PA3 mà Hiệp hội Bia – Rượu - Nước giải khát (VBA) đưa ra (lùi thời hạn tăng thuế tới năm 2027, tăng thuế ở mức 5%/2 năm và duy trì ở mức 80% vào năm 2031) là PA bảo đảm sự hài hòa cho các bên, phù hợp với bối cảnh kinh tế, thực trạng doanh nghiệp. Qua đó giúp doanh nghiệp có khả năng trụ vững, thích ứng và điều chỉnh; giảm nhẹ ảnh hưởng tiêu cực quá mức tới ngành bia và các ngành liên quan, nhờ vậy đóng góp chung vào phát triển kinh tế - xã hội.

Nhóm nghiên cứu đề xuất lựa chọn PA3 vì cho rằng, thời gian qua, doanh nghiệp ngành bia liên tiếp chịu tác động bởi những cú sốc về dịch bệnh và những biến động khó lường. Chính phủ cần hướng tới các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi; sửa đổi, bổ sung văn bản pháp luật theo hướng tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.

“Kết quả đo lường tác động kinh tế của các PA tăng thuế cho thấy PA3 đạt được sự hài hòa hơn về các mục tiêu. Cụ thể là tác động tiêu cực tới nền kinh tế ở mức giảm nhẹ hơn so với PA1 và PA2; bảo đảm mức độ ổn định tương đối về chính sách để doanh nghiệp thích ứng và duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Đồng thời hạn chế được những rủi ro ảnh hưởng tới cơ hội việc làm và thu nhập của người lao động, và do đó là các vấn đề an sinh xã hội”, báo cáo nhấn mạnh.

Cũng theo báo cáo, PA1 dẫn tới thiệt hại chung của nền kinh tế là 10.909 tỷ đồng; PA2 làm thiệt hại 14.605 tỷ đồng và PA3 làm giảm 7.053 tỷ đồng. Do đó, xét về hiệu quả kinh tế, PA3 ảnh hưởng tới nền kinh tế ở mức thấp nhất.

PA3 giúp hạn chế các xu hướng đi ngược sự phát triển. Đó là tăng cơ hội cho người tiêu dùng lựa chọn sản phẩm bia chất lượng cao với giá cả hợp lý; hạn chế việc doanh nghiệp điều chỉnh hoạt động sản xuất, kinh doanh theo hướng mở rộng phân khúc sản phẩm chất lượng thấp hơn; hạn chế cơ hội phát triển các sản phẩm không đăng ký, không được kiểm soát về chất lượng.

Hà Anh