Phát triển du lịch gắn với giữ gìn di sản

Phim trường "Kong - Ðảo Ðầu lâu" với không gian ngôi làng thổ dân được phục dựng nguyên mẫu, cùng các diễn viên quần chúng tại địa phương được hóa trang thành thổ dân để diễn hoạt cảnh, đã thu hút hàng trăm nghìn lượt khách đến tham quan thời gian qua. UNESCO lo ngại việc phim trường - sản phẩm hư cấu của phim, không gắn gì với văn hóa địa phương, với giá trị của di sản Tràng An, tồn tại giữa vùng lõi của di sản, có thể khiến du khách hiểu lầm những hư cấu này là một phần của di sản, làm ảnh hưởng tới hiểu biết của mọi người về di sản Tràng An.

Còn màn đại xòe là sản phẩm du lịch trung tâm của Lễ hội Văn hóa - Du lịch Mường Lò, là đặc sản văn hóa Tây Bắc. Với ý định giới thiệu nghệ thuật xòe cổ và quảng bá điệu múa dân gian, dân vũ của đồng bào dân tộc Thái vùng Tây Bắc ra thế giới, tỉnh Yên Bái đã công bố việc làm hồ sơ đăng ký xác lập kỷ lục thế giới. Nhưng sau khi lắng nghe góp ý của các nhà chuyên môn, tỉnh đã quyết định dừng việc đăng ký xác lập kỷ lục này. Theo các chuyên gia di sản, những kỷ lục đông người cùng tham gia xòe không hề có ý nghĩa gì đối với việc bảo tồn di sản này, mà lại có thể vi phạm các khuyến cáo của UNESCO, trong khi nghệ thuật xòe Thái đang được Việt Nam trình hồ sơ lên UNESCO đề nghị ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Chúng ta đã có nhiều bài học về việc xác lập kỷ lục nhưng không mấy ý nghĩa, như: ba nghìn người hát quan họ, hay làm chiếc bánh chưng khổng lồ dâng Vua Hùng...

Di sản văn hóa và thiên nhiên là nguồn tài nguyên quý giá của du lịch. Di sản văn hóa, thiên nhiên là một trong những điều kiện đặc trưng cho phát triển du lịch. Song du lịch cũng là phương tiện để truyền tải, trình diễn các giá trị văn hóa, là phương tiện để đánh thức và làm trỗi dậy các giá trị văn hóa đang bị chìm lắng hoặc mai một. Nhưng chính quá trình hoạt động du lịch ồ ạt, thiếu kiểm soát ở nhiều nơi đã và đang gây không ít những tác động tiêu cực tới các di sản khiến chúng ta phải trả giá đắt...

Làm sao để phát triển du lịch mà vẫn giữ được bản sắc và tính nguyên gốc của di sản, làm cho du lịch và di sản văn hóa không xung đột mà bổ trợ lẫn nhau vẫn là một thách thức đối với các cơ quan chức năng quản lý di sản và chính quyền địa phương. Chính vì thế chuyện các đơn vị này biết lắng nghe để cân nhắc trước khi quyết định việc ứng xử, khai thác di sản, nhằm hài hòa giữa việc bảo tồn di sản và phát triển bền vững là rất quan trọng.

QUANG ĐÔNG