Phân tích ban đầu về vụ án có bị cáo tự tử ở Cà Mau

Tự tử sau khi nghe tuyên án

Theo cáo trạng và các bản án, lúc 19 giờ 30 ngày 21-3-2022, tại quán cà phê Lê Nguyễn (xã Thạnh Phú, huyện Cái Nước, Cà Mau), năm bị cáo ngồi uống nước với nhau. Đó là Trần Duy Phương (Phương Max), Trần Duy Phương (Phương Kio), Đoàn Thế Nguyễn, Nguyễn Phát Lợi và Lê Minh Lỉnh.

Phương Max chạy ra tiệm tạp hóa mua bài về chơi. Phương Max cự cãi với hai người tại đây là Nguyễn Vũ Kha và Nguyễn Hoàng Nam; sau đó chạy nhanh về quán cà phê, lấy dao tự chế, rủ bạn “đi công chuyện”. Cả nhóm chém gây thương tích cho Nguyễn Vũ Kha 25%. Tháng 8-2023, TAND huyện Cái Nước tuyên cả năm bị cáo phạm tội cố ý gây thương tích. Cả năm bị cáo kháng cáo kêu oan. Ngày 20-3-2024, TAND tỉnh Cà Mau đã tuyên y án sơ thẩm; trong đó Lỉnh bị tuyên y án 30 tháng tù giam.

Ngay sau khi tòa tuyên án, Lỉnh về nhà uống thuốc độc tự tử, qua đời đúng vào tối 21-3, ngày xảy ra vụ án hai năm trước.

Cần kháng nghị giám đốc thẩm các bản án

Trong vụ án này, nhiều nội dung chưa được bản án sơ thẩm đánh giá, phân tích một cách toàn diện.

Thứ nhất: Theo bản án sơ thẩm thì chỉ có Phương Max dùng dao chém anh Kha gây thương tích. Các bị cáo còn lại không sử dụng hung khí nào mà chỉ dùng tay, Nguyễn dùng nón bảo hiểm. Tuy nhiên, tang vật của vụ án có đến năm dao (mã tấu) tự chế, một liềm. Như vậy, ngoài cây dao mà Phương Max sử dụng, bốn cây còn lại ai sử dụng? Thu thập ở đâu? Có liên quan như thế nào trong vụ án? Chúng có phải là tang vật?

Thứ hai: Việc giám định thương tật của bị hại cũng đang có sự mâu thuẫn về thời điểm xảy ra vụ án, thời điểm giám định và kết quả giám định. Vậy thương tích giám định của bị hại có phải do bị cáo gây ra hay không? Việc giám định đã chính xác, khách quan?

Thứ ba: Bị hại Nam không có thương tích mà chỉ có Kha có thương tích, trong khi Lỉnh không đánh Kha. Vậy xác định Nam là bị hại dựa trên cơ sở nào?

Thứ tư: Những mâu thuẫn trong vụ án mà Lỉnh đã tố cáo đã được làm rõ hay chưa? Nếu chỉ căn cứ vào lời khai thì khó đánh giá. Tuy nhiên, khi gửi đơn tố cáo, bị cáo Lỉnh có gửi kèm theo các clip ghi âm đã được làm rõ hay chưa?

Thứ năm: Không được phép tiêu hủy chứng cứ, dù cho rằng “được lập không đúng thẩm quyền” mà có thể lưu hồ sơ riêng của cơ quan điều tra. Giả sử đây là văn bản mà bị can nhận tội thì liệu điều tra viên có tiêu hủy hay không?

Cấp có thẩm quyền cần xem xét, đánh giá lại bản án theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm theo hướng hủy cả hai bản án để điều tra lại.

Luật sư LÊ VĂN HOAN, Đoàn Luật sư TP.HCM

Nhiều vi phạm tố tụng

Thứ nhất, về tố tụng, theo khoản 6 Điều 183 BLTTHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) và Thông tư liên tịch 03/2018 của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, TAND Tối cao và VKSND Tối cao thì việc hỏi cung bị can phải được ghi âm, ghi hình có âm thanh. Tuy nhiên, cơ quan điều tra và VKS không làm nên khi ra tòa, bị cáo tố trong quá trình điều tra bị ép cung, mớm cung, còn HĐXX thì đánh giá không có căn cứ.

Vậy căn cứ vào đâu HĐXX cho rằng lời khai của bị cáo về việc này là không có căn cứ? Trong khi kết quả ghi âm, ghi hình là để chứng minh hoặc bác ý kiến của bị cáo khi ra tòa thay đổi lời khai, tố cáo bị điều tra viên bức cung, nhục hình.

Luật có quy định mà cơ quan điều tra và VKS không làm thì được coi là thu thập không đúng quy định pháp luật nên không được dùng các biên bản hỏi cung đó làm chứng cứ để chứng minh hành vi phạm tội.

Căn cứ thông tư liên tịch 02/2017, việc hỏi cung không có ghi âm, ghi hình là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, không có giá trị pháp lý. Căn cứ Điều 87 BLTTHS thì không được sử dụng các biên bản hỏi cung mà không có ghi âm, ghi hình để làm chứng cứ buộc tội vì nó thu thập không đúng trình tự, thủ tục tố tụng quy định.

Trong khi đó, việc kết tội của hai cấp tòa chủ yếu sử dụng lời khai của các bị cáo tại cơ quan điều tra để buộc tội.

Thứ hai, các bị cáo đã thành niên mà bản án sơ thẩm lại tuyên cho luật sư bào chữa quyền kháng cáo là vấn đề vi phạm nghiêm trọng tố tụng, trái quy định tại Điều 73 BLTTHS về quyền của người bào chữa.

Luật sư NGUYỄN THANH KHA, Đoàn Luật sư TP.HCM