PGS Nguyễn Lân Hiếu nói về sự cần thiết đặt máy sốc điện tim nơi công cộng

Đổ xô đi khám vì sợ đột ngột ngừng tim

Tại buổi trò chuyện về Dự án đặt máy sốc điện tim nơi công cộng: Thách thức và giải pháp tổ chức chiều 10/8, PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội chia sẻ, hơn một tuần qua, số lượng người tìm đến các cơ sở y tế để khám tim mạch, chụp mạch vành hoặc yêu cầu tư vấn sức khỏe tim mạch tăng đột biến.

Một số người thậm chí còn thực hiện chụp CT toàn thân để sàng lọc bệnh lý. PGS Hiếu nhấn mạnh rằng, ngoài việc sàng lọc các yếu tố nguy cơ, cộng đồng cần được nâng cao nhận thức về kỹ năng sơ cứu ngoại viện trong các trường hợp ngừng tuần hoàn đột ngột.

PGS Hiếu khuyến cáo, khi phát hiện một người bất tỉnh, bước đầu tiên là kiểm tra mạch ở vùng cổ (mạch cảnh) hoặc bẹn. Nếu phát hiện có mạch, người đó chưa rơi vào tình trạng ngừng tuần hoàn và vẫn còn cơ hội cấp cứu. Lúc này, người xung quanh cần gọi ngay số 115 để được hỗ trợ y tế chuyên nghiệp.

Trong trường hợp không có mạch, đây là dấu hiệu của ngừng tuần hoàn đột ngột, cần lập tức thực hiện ép tim ngoài lồng ngực. Người xung quanh có thể hỗ trợ hoặc gọi điện để được hướng dẫn qua điện thoại.

Giá trị của sốc tim tự động

Bác sĩ Hiếu cũng chia sẻ về tầm quan trọng của máy sốc tim tự động (AED). Ông lấy ví dụ thực tiễn gần đây, hai trường hợp đã minh chứng tầm quan trọng của AED: một trọng tài qua đời do không được sốc điện kịp thời, trong khi một thanh niên được cứu sống nhờ sự can thiệp nhanh chóng của đội ngũ 115 với AED.

PGS Nguyễn Lân Hiếu tư vấn cho bệnh nhân và người nhà. Ảnh: HMU.

AED là thiết bị cứu sống quan trọng trong các trường hợp ngừng tuần hoàn. Trên thế giới, việc lắp đặt AED tại các khu vực công cộng đã được triển khai từ lâu và chứng minh hiệu quả vượt trội so với ép tim bằng tay. Tỷ lệ sống sót của bệnh nhân được cấp cứu bằng AED cao hơn đáng kể, nhờ khả năng khôi phục nhịp tim bình thường qua sốc điện.

Khi được hỏi liệu việc triển khai AED có khả thi với điều kiện hạ tầng và ngân sách hiện nay của Việt Nam, PGS Hiếu khẳng định: “Dù chi phí đầu tư ban đầu lớn, giá trị của việc giảm tỷ lệ tử vong là không thể đo đếm. Nhiều quốc gia có GDP thấp hơn Việt Nam vẫn triển khai thành công, vì vậy không có lý do gì Việt Nam không làm được”.

Ông cũng cho biết, một số tập đoàn tư nhân, chung cư, sân bay tại Việt Nam đã bắt đầu lắp đặt AED, nhưng do thiếu sự triển khai đồng bộ và chương trình đào tạo, hiệu quả của các thiết bị này chưa được phát huy tối đa.

PGS Hiếu đề xuất thử nghiệm dự án lắp đặt AED tại một thành phố du lịch trước, nơi có nguồn lực xã hội hóa dồi dào và sự hỗ trợ từ các doanh nghiệp lớn. Sau giai đoạn thử nghiệm, các bài học kinh nghiệm sẽ được rút ra để mở rộng dự án ra toàn quốc. Ông tin rằng dự án sẽ nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ cộng đồng. Các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp sẽ hỗ trợ tài chính để mua sắm máy và các chuyên gia y tế cam kết đào tạo cộng đồng về cách sử dụng AED và kỹ năng sơ cứu cơ bản.

Không lo mất cắp, lạm dụng

Giai đoạn đầu, AED sẽ được ưu tiên lắp đặt tại các cơ sở y tế chưa có thiết bị này, như trạm y tế xã, phường hoặc một số bệnh viện tuyến cơ sở. Tiếp theo, các khu vực công cộng xa cơ sở y tế như nhà thờ, bến xe, bến tàu, bãi biển sẽ được trang bị AED dựa trên nhu cầu và lựa chọn của địa phương. Sau khi phủ kín các điểm trọng yếu, các hoạt động sẽ được tổng kết để đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp.

Khi PGS Hiếu để xuất dự án này, nhiều người lo ngại máy sẽ bị lấy trộm mang bán, tuy nhiên, từ kinh nghiệm quốc tế cho thấy vấn đề này có thể giải quyết.

Các hướng dẫn sử dụng AED rất cụ thể, bao gồm hỗ trợ qua video call hoặc trí tuệ nhân tạo (AI). PGS cũng bác bỏ lo ngại về việc “vạ lây” khi sơ cứu, vì thực tế cho thấy cộng đồng Việt Nam rất ủng hộ các hành động cứu người, như các video về điều dưỡng hoặc người dân cứu trẻ đuối nước.

Qua đây, dự án còn là động lực để cộng đồng học hỏi và nâng cao trách nhiệm xã hội. Mọi người học các kỹ năng sơ cứu cơ bản như ép tim đúng cách hoặc sử dụng AED theo hướng dẫn trên thiết bị.

Các lớp đào tạo sẽ được tổ chức, những người hoàn thành khóa học có thể trở thành tình nguyện viên sẵn sàng sử dụng máy. Từ đó, trên cả nước sẽ hình thành mạng lưới hỗ trợ cấp cứu.

Hiện nay, một chiếc AED có giá trung bình từ 20-30 triệu đồng. Nhiều công ty đã liên hệ để bán hoặc tài trợ thiết bị cho dự án phi lợi nhuận này, giúp giảm chi phí. PGS Hiếu tin rằng, với sự đồng lòng từ cộng đồng và chính quyền, các địa phương sẽ trở thành tỉnh/thành phố đáng sống, an toàn, đặc biệt trong mắt du khách quốc tế.

Ông Hiếu cho biết, dự án triển khai AED dự kiến hoàn tất khảo sát vào cuối tháng 8/2025 và công bố địa phương thực hiện vào đầu tháng 9/2025.

Phương Thúy