Object 195 T-95: tham vọng xe tăng Liên Xô vượt T-14

Bản vẽ kỹ thuật gốc của Object 195 (T-95) vừa rò rỉ cho thấy một thiết kế xe tăng chiến đấu chủ lực có tính đột phá: pháo chính 152 mm, giáp tương đương 1.000 mm chống đạn xuyên động năng và 1.500 mm chống đạn nổ lõm, cùng khoang kíp lái tách biệt điều khiển tháp pháo từ xa. Tuy nhiên, chương trình bị hủy sau khi Liên Xô tan rã; mẫu T-14 Armata ra mắt năm 2015 kế thừa nhiều ý tưởng nhưng bị đánh giá là giảm bớt tham vọng và liên tục trì hoãn.

Bản vẽ T-95.

Tổng quan chương trình

Theo tập hợp sơ đồ được cho là xác thực, họa sĩ 3D Gustiiz3D đã dựng lại hình ảnh chi tiết của Object 195. Nếu hoàn tất, đây sẽ là thiết kế xe tăng hoàn toàn mới đầu tiên kể từ khi T-64 ra đời năm 1964, nhằm duy trì ưu thế chất lượng tăng thiết giáp của Liên Xô sang thế kỷ 21.

Object 195 được kỳ vọng tạo ra lợi thế áp đảo cho lực lượng thiết giáp từ cuối thập niên 1990 hoặc đầu những năm 2000, tương tự tác động mà T-64 từng tạo ra đầu thập niên 1960.

Phân tích kỹ thuật T-95 (Object 195)

Hỏa lực: pháo nòng trơn 152 mm, hướng tới năng lực xuyên giáp rất cao.
Bảo vệ: giáp được báo cáo tương đương 1.000 mm chống đạn xuyên động năng và 1.500 mm chống đạn nổ lõm.
Sinh tồn kíp lái: ba thành viên ngồi trong khoang bọc thép biệt lập, điều khiển tháp pháo và pháo chính từ xa.
Hình dáng: dự kiến thấp hơn cả T-64, góp phần giảm diện tích phản xạ và dễ ẩn nấp.

Bối cảnh và di sản của T-64

T-64 từng đi trước các dòng xe tăng chủ lực phương Tây gần hai thập kỷ nhờ các công nghệ như pháo nòng trơn 125 mm, đạn xuyên động năng có cánh đuôi ổn định (APFSDS) và giáp phức hợp. Phải mất 15–20 năm sau, xe tăng phương Tây mới bắt kịp các công nghệ này.

Trong thập niên 1970–1980, thiết kế T-64 được nâng cấp, đồng thời T-72 (đơn giản hóa, chi phí thấp) và T-80 (đắt đỏ, cơ động hơn) lần lượt vào biên chế từ năm 1973 và 1975. Dù các biến thể xuất khẩu bị cắt giảm tính năng của T-72 kém hơn T-64/T-80, chúng vẫn thể hiện ưu thế trước một số đối thủ phương Tây trong Chiến tranh Lebanon và Chiến tranh Iran–Iraq.

Xe tăng T-64

Sự ra đời của Leopard 2 và M1A1 Abrams đã thu hẹp khoảng cách năng lực, thúc đẩy Liên Xô theo đuổi Object 195 như một bước nhảy tiếp theo về hỏa lực, bảo vệ và tự động hóa kíp lái.

Bảng so sánh dữ liệu nêu trong nguồn

Diễn tiến chương trình và tình hình hiện tại

Mặc dù đã đạt tới giai đoạn nguyên mẫu, Object 195 bị dừng do hệ lụy của việc Liên Xô tan rã và suy thoái kinh tế – công nghiệp thời hậu Xô Viết. Năm 2015, Nga giới thiệu T-14 Armata dựa trên nhiều ý tưởng từ Object 195, nhưng ở mức độ tham vọng thấp hơn để phù hợp nguồn lực.

Tăng T-14.

Đến giữa những năm 2020, chương trình T-14 liên tục trì hoãn, khiến tương lai chưa rõ ràng. Trong khi đó, Trung Quốc đã biên chế Type 100; Mỹ và Hàn Quốc lần lượt theo đuổi các chương trình M1E3 và K3. Nếu các nền tảng này đi vào hoạt động theo kế hoạch, cán cân hiện đại hóa có thể bất lợi cho lực lượng tăng thiết giáp Nga.

Đánh giá tác động

Biến thể T-90M được coi là ngang hàng với các đối thủ phương Tây hiện đại như M1A2 Abrams, và các xe tăng T-72 mới sản xuất cũng đã chứng minh khả năng đối đầu. Tuy nhiên, tính bền vững của vị thế hiện tại vẫn là câu hỏi mở khi Nga chưa cho thấy một thiết kế vượt qua “cái bóng” T-64 về mức độ đột phá liên tục.

Từ các dữ kiện đã nêu, Object 195 cho thấy hướng tiếp cận tập trung vào hỏa lực cỡ lớn, bảo vệ thụ động cao và an toàn kíp lái qua tách biệt khoang chiến đấu. Việc chương trình bị hủy bỏ và tiến độ chậm của T-14 khiến ưu thế dài hạn phụ thuộc vào khả năng chuyển hóa các ý tưởng này thành sản phẩm sẵn sàng tác chiến.

CTVX