Những lợi ích của vi chất dinh dưỡng đối với sự phát triển của trẻ

Sử dụng thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng cho bữa ăn của trẻ (ảnh minh họa)

Vi chất dinh dưỡng là những chất mà cơ thể chỉ cần một lượng rất nhỏ nhưng có vai trò rất quan trọng trong tăng trưởng, phát triển trí tuệ, duy trì và nâng cao sức khỏe, phòng chống bệnh tật, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Có khoảng 90 vi chất dinh dưỡng khác nhau cần thiết cho cơ thể, bao gồm các vitamin tan trong nước như: nhóm B, C; các vitamin tan trong chất béo như: A, D, E, K và các chất khoáng như sắt, kẽm, iốt, đồng, mangan, magiê...

Nguyên nhân gây thiếu vi chất dinh dưỡng ở trẻ: Do trẻ mắc các bệnh đường tiêu hóa khiến quá trình hấp thu vi chất dinh dưỡng bị ảnh hưởng hoặc những trẻ có hệ miễn dịch kém hay bị mắc bệnh khiến trẻ chán ăn dẫn đến thiếu chất. Những trẻ bị nhiễm ký sinh trùng (giun, sán). Do khẩu phần ăn chưa đa dạng, chưa đáp ứng đủ lượng vi chất dinh dưỡng mà cơ thể cần.

Vai trò và hậu quả khi thiếu một số vi chất dinh dưỡng:

- Vitamin A: có vai trò trong quá trình hình thành tế bào và niêm mạc mắt, giúp sáng mắt, tăng cường hệ thống miễn dịch giúp phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng. Thiếu vitamin A sẽ gây quáng gà, khô mắt, loét giác mạc gây mù lòa, chậm tăng trưởng, dễ bị các bệnh nhiễm trùng như: viêm hô hấp, tiêu chảy, nhiễm trùng da.Vitamin A có nhiều trong các thực phẩm như: thịt, gan, cá, trứng gà, sữa, bơ, kem; các loại rau củ quả có màu vàng, đỏ; các loại rau màu thẫm...

- Sắt: là chất quan trọng tham gia vào quá trình tạo máu và một phần cấu trúc của bộ não cho nên khi trẻ bị thiếu sắt sẽ dẫn đến thiếu máu do thiếu sắt làm giảm phát triển thể chất, trí tuệ, giảm sức đề kháng của cơ thể đối với nhiễm trùng và giảm khả năng hoạt động thể lực. Sắt có nhiều trong gan, mề gà, lòng đỏ trứng gà, tim lợn, mộc nhĩ, nấm hương...

- Kẽm: là thành phần của hơn 300 enzyme tham gia các hoạt động của cơ thể, tăng hấp thu, tăng tổng hợp chất đạm, tăng cảm giác ngon miệng, tăng cường hệ thống miễn dịch, giúp trẻ tăng trưởng chiều cao. Thiếu kẽm sẽ làm cho trẻ bị biếng ăn, chậm lớn, giảm sức đề kháng hay mắc các bệnh nhiễm trùng. Kẽm có nhiều trong các loại thực phẩm: sò, củ cải, đậu Hà Lan, đậu nành, lòng đỏ trứng gà.

- Iod: là chất cần thiết để tuyến giáp tổng hợp hooc-mon, giúp cho sự tăng trưởng của cơ thể, sự hình thành và phát triển của não. Trẻ thiếu iod từ trong bào thai sẽ bị tổn thương não nặng nề như đần độn và bị các khuyết tật thần kinh khác. Trẻ thiếu iod ở giai đoạn não phát triển nhanh, đặc biệt là dưới 2 tuổi, cũng gây hậu quả nặng nề. Trẻ em tuổi học đường nếu bị thiếu iod sẽ giảm chỉ số thông minh, thành tích học tập giảm. Các thực phẩm có nhiều Iốt là các loại cá biển, rong biển, rau cải xong, tảo...

- Vitamin C: có tác dụng giúp cho cơ thể chống oxy hóa, tham gia vào nhiều hoạt động sống quan trọng của cơ thể như quá trình hình thành collagen, kích thích ruột non hấp thụ sắt. Thiếu vitamin C sẽ dẫn đến hiện tượng sưng nướu răng, dễ chảy máu, dễ mắc bệnh, trẻ mệt mỏi khi hoạt động. Vitamin C có nhiều trong: cam, quýt, bưởi, ổi chín, rau cải, rau muống, rau ngót, cà chua...

- Vitamin D và canxi: có vai trò quan trọng trong quá trình hình thành, phát triển xương và răng. Thiếu vitamin D và canxi sẽ làm cho trẻ chậm mọc răng, ngủ không yên giấc, hay vặn mình, ra nhiều mồ hôi trộm, nhất là mồ hôi đầu. Canxi có nhiều trong: tôm, cua, trai, ốc. Vitamin D được cung cấp chủ yếu qua việc tiếp xúc với ánh nắng và các thực phẩm như: dầu cá, trứng, gan...

- Vitamin nhóm B (B1,B2,B6,B12,B9): có vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa năng lượng, tạo máu và hỗ trợ hệ thần kinh khỏe mạnh. Khi thiếu vitamin nhóm B sẽ dẫn đến phù, da tay chân nóng và dễ viêm, rối loạn tiêu hóa, chán ăn, tinh thần không phấn chấn. Vitamin nhóm B có nhiều trong gạo lứt, các loại đậu, thịt gà, rau lá xanh thẫm, chuối, sữa, pho mát.

- Các chất xơ: gồm nhiều loại khác nhau như: nhóm các chất xơ hòa tan hay còn gọi là xơ vi thể, xơ hoạt hóa, chúng có tác dụng kích hoạt tế bào, thải độc, kháng gốc tự do, tham gia vào nhiều quá trình chuyển hóa trong cơ thể; nhóm các chất xơ không hòa tan hay còn gọi là xơ đại thể, đây là nhóm chất xơ rất quan trọng trong quá trình tiêu hóa, tạo phân, chống táo bón và điều chỉnh các rối loạn trên đường tiêu hóa.

Vi chất dinh dưỡng là những chất không tự sinh ra trong cơ thể nên rất cần được bổ sung thường xuyên cho trẻ từ các loại thực phẩm và các vi chất tổng hợp.

Để phòng thiếu vi chất dinh dưỡng ở trẻ, Viện Dinh Dưỡng khuyến cáo như sau:

1. Sử dụng đa dạng, phối hợp nhiều loại thực phẩm cho bữa ăn hàng ngày; khuyến khích lựa chọn thực phẩm có tăng cường vi chất dinh dưỡng.

2. Cho trẻ bú sớm, nuôi trẻ hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu và tiếp tục cho trẻ bú sữa mẹ đến 24 tháng tuổi hoặc lâu hơn.

3. Sử dụng các thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng cho bữa ăn bổ sung của trẻ. Thêm mỡ hoặc dầu để tăng hấp thu Vitamin A, Vitamin D.

4. Cho trẻ trong độ tuổi uống Vitamin A liều cao 2 lần/ năm, bà mẹ sau sinh trong vòng một tháng uống một liều Vitamin A.

5. Trẻ từ 24 đến 60 tháng tuổi uống thuốc tẩy giun 2 lần/ năm. Thực hiện vệ sinh ăn uống, vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường phòng chống nhiễm giun.

6. Phụ nữ tuổi sinh đẻ, phụ nữ có thai cần uống viên sắt/axit folic hoặc viên đa vi chất theo hướng dẫn.

Minh Anh