Những bệnh có thể lây nhiễm từ chuột và cách phòng

Bệnh Sodoku do chuột cắn

Bệnh Sodoku được lây một cách tình cờ, trực tiếp qua các vết cắn hoặc vết cào, hoặc gián tiếp thông qua tiếp xúc, hoặc ăn các thức ăn có lẫn nước tiểu của chuột chứa mầm bệnh. 25% số chuột được xét nghiệm có mang xoắn khuẩn S. minus gây bệnh.

Thời kỳ ủ bệnh của bệnh Sodoku thường từ 5 ngày đến 4 tuần. Khởi phát đột ngột với biểu hiện sốt cao (39 độ C – 40 độ C), ớn lạnh, sốt thành từng cơn, sốt không có tính chu kỳ, xen kẽ là thời kỳ không sốt là những biểu hiện thường thấy ở các bệnh nhân bị chuột cắn gây ra bởi Spirillum minus. Sự tái phát cơn sốt có thể xuất hiện vài lần trong vòng từ 1 đến 3 tháng.

Trong những trường hợp nặng, bệnh nhân có thể có các dấu hiệu của hệ thống thần kinh: đau đầu, ảo giác, mê sảng dẫn đến hôn mê. Biến chứng có thể xảy ra: viêm nội tâm mạc, viêm màng não, nhồi máu cơ tim, viêm gan, viêm màng phổi, viêm mào tinh hoàn, thiếu máu nặng. Nếu bệnh nhân không được điều trị, bệnh kéo dài thường 1 đến 2 tháng và gây ra tỷ lệ tử vong khoảng 6 đến 10%.

Sốt Haverhill do chuột cắn

Sự lây truyền sốt Haverhill sang người trực tiếp thông qua vết cắn hoặc vết cào của chuột và bởi ăn các thức ăn chưa được nấu chín hoặc nguồn nước có lẫn nước tiểu của chuột bị bệnh, hoặc gián tiếp thông qua việc tiếp xúc giữa bàn tay không được bảo vệ với các con chuột bị ốm, chết trong phòng thí nghiệm. Streptobacillus moniliformis có thể xâm nhập vào người qua da lành.

Bệnh sốt do chuột cắn căn nguyên là Streptobacillus moniliformis được biết đến dưới tên gọi là sốt Haverhill. Streptobacillus moniliformis là trực khuẩn gram âm được tìm thấy trong mũi hầu của chuột.

Sốt Haverhill có thể thấy ở các vùng khác nhau trên thế giới. Thời gian ủ bệnh từ 3 - 10 ngày. Bệnh xuất hiện đột ngột với các biểu hiện. Hội chứng nhiễm trùng, biểu hiện sốt cao trên 40 độ C, gai rét, đau đầu. Hội chứng nhiễm trùng xuất hiện dai dẳng, gián đoạn.

Triệu chứng của đường tiêu hóa như: buồn nôn, nôn xuất hiện khi Streptobacillus moniliformis lây qua đường tiêu hóa. Đau cơ, đau khớp có thể xuất hiện với đặc điểm đau di chuyển từ khớp này sang khớp khác. Một nửa số bệnh nhân có biểu hiện như viêm khớp dạng thấp hoặc viêm khớp nhiễm trùng không đối xứng, tập trung ở các khớp lớn. Triệu chứng trên da với biểu hiện các ban xuất huyết ở gan bàn chân, gan bàn tay.

Nhiều bệnh có thể gây lây nhiễm từ chuột

Bệnh vàng da xuất huyết (bệnh Leptospirose) từ chuột

Bệnh do xoắn khuẩn Leptospira gây ra, truyền bệnh qua người do hít phải chất tiết hoặc tiếp xúc với chất thải của chuột mang mầm bệnh. Nhiễm xoắn khuẩn vàng da Leptospira là một bệnh lý nguy hiểm, có thể dẫn đến nhiễm độc toàn thân, xuất huyết, suy gan thận dẫn đến nguy cơ tử vong cao cho người bệnh. Xoắn khuẩn vàng da lây truyền từ động vật sang người với các thể lâm sàng đa dạng.

Từ nhiễm khuẩn thể ẩn, thể nhẹ không có vàng da, không có biểu hiện viêm màng não đến các thể lâm sàng cấp tính, điển hình, vàng da nặng và có thể tử vong. Về biểu hiện lâm sàng của bệnh xoắn khuẩn vàng da thường thấy là bệnh nhân sốt cao đột ngột 39 độ C -40 độ C, rét run kéo dài khoảng 5 -7 ngày sau đó khỏi hẳn, hoặc là 2-5 ngày sau có sốt trở lại.

Bệnh do vi khuẩn Salmonella từ chuột

Người bị bệnh do tiếp xúc trực tiếp với chất thải của chuột mà không rửa tay. Có khi người bị nhiễm do ăn phải những đồ ăn thức uống bị chuột làm ô nhiễm.

Tóm lại: Theo một số thống kê, người ta ước tính chuột có thể gây nên khoảng 35 căn bệnh khác nhau. Ở Việt Nam, theo ước tính, chuột đã gây ra khoảng năm căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, tiêu biểu như: dịch hạch, bệnh vàng da xuất huyết (bệnh Leptospirose), bệnh do vi khuẩn Salmonella, sốt do chuột cắn…

Khi bị chuột cào, cắn gây ra vết thương, cần rửa sạch vết thương bằng nước và xà phòng, sau đó sát trùng lại bằng cồn và đưa người bị thương đến ngay các cơ sở y tế để được bác sĩ khám, tư vấn và điều trị kịp thời.

Để tránh bị chuột cắn phải người dân cần ngủ mắc màn, chặn màn chặt để không cho chuột chui vào cắn. Cần bảo quản thực phẩm đúng cách, che đậy kín, tránh sự xâm nhập của chuột và các loại côn trùng, loại bỏ ngay thức ăn nếu nghi ngờ có sự xâm nhập của các tác nhân này. Nên vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, tránh để đồ đạc ẩm thấp, bừa bãi làm nơi chuột trú ngụ, sinh sản. Không dùng tay không để bắt chuột.

BS. Xuân Dương