Nhiệt độ khắc nghiệt ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào?

Nắng nóng gay gắt vào mùa hè hay giá rét kéo dài trong mùa đông đều có thể gây ra những phản ứng bất lợi cho cơ thể. Từ mất nước, kiệt sức, hạ thân nhiệt đến tăng nguy cơ đột quỵ, nhiệt độ khắc nghiệt không chỉ gây khó chịu tức thời mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe nếu không được phòng ngừa đúng cách. Vậy cơ thể phản ứng ra sao trước những thay đổi thời tiết cực đoan và chúng ta cần làm gì để thích nghi an toàn?

Ảnh minh họa

Điều gì xảy ra với cơ thể khi thời tiết quá nóng?

Nhiệt độ cơ thể của một người bình thường dao động từ 97°F đến 99°F. Nhiệt độ cơ thể cần được điều chỉnh để các cơ quan nội tạng hoạt động bình thường. Khi não cảm nhận được sự thay đổi nhiệt độ cơ thể, dù nóng hay lạnh, não sẽ cố gắng giúp cơ thể bạn điều chỉnh lại.

Khi nhiệt độ cơ thể quá nóng, một trong những cách phổ biến nhất để cơ thể tự làm mát là thông qua mồ hôi, sau đó mồ hôi sẽ bốc hơi thành nhiệt khô giúp làm mát cơ thể. Cách khác để cơ thể tự làm mát là di chuyển máu ấm hơn ra khỏi các cơ quan nội tạng đến các mao mạch trên bề mặt da. Đó là lý do tại sao mọi người trông đỏ bừng khi nhiệt độ cơ thể tăng cao.

Các bệnh liên quan đến nhiệt có thể xảy ra khi nhiệt độ không khí nóng hơn nhiệt độ da khoảng 90°F, vì cơ thể bạn khó tự làm mát hơn. Khi nhiệt độ cực cao kết hợp với độ ẩm, mồ hôi không dễ bốc hơi có nghĩa là nhiệt độ cơ thể bạn tăng cao hơn nữa.

Ai dễ bị tổn thương nhất do nhiệt độ quá cao?

Theo Viện Y tế Quốc gia và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, một số nhóm người đặc biệt dễ bị tổn thương khi phải đối mặt với nhiệt độ quá cao.

Trẻ nhỏ là đối tượng nhạy cảm vì cơ thể của các em chưa phát triển đầy đủ cơ chế điều hòa thân nhiệt khiến nguy cơ bị sốc nhiệt, mất nước hoặc say nắng tăng cao.

Người cao tuổi cũng nằm trong nhóm nguy cơ vì họ thường mắc các bệnh mãn tính hoặc sử dụng thuốc ảnh hưởng đến khả năng phản ứng với nhiệt độ làm suy giảm khả năng thích nghi với thời tiết khắc nghiệt.

Tương tự, những người đang mang thai phải đối mặt với nguy cơ cao do cơ thể phải vận hành gấp đôi để làm mát cho cả mẹ và thai nhi. Người mắc bệnh mãn tính như tiểu đường, tim mạch hoặc rối loạn thần kinh cũng có thể không cảm nhận được sự thay đổi nhiệt độ kịp thời dẫn đến tình trạng quá tải nhiệt.

Ngoài ra, những người vô gia cư hoặc sống trong điều kiện thiếu an toàn về chỗ ở thường không có đủ điều kiện để tránh nắng nóng hoặc lạnh buốt khiến họ dễ bị kiệt sức hoặc đột quỵ do thời tiết.

Cuối cùng, vận động viên và những người lao động ngoài trời, đặc biệt là công nhân xây dựng, nông dân, người giao hàng phải hoạt động nhiều dưới nắng gắt, dẫn đến nguy cơ mất nước và mắc các bệnh liên quan đến nhiệt như say nắng, chuột rút do nhiệt hay kiệt sức vì nóng.

Các triệu chứng bệnh liên quan đến nhiệt cần chú ý?

Trong điều kiện thời tiết nắng nóng cực đoan, cơ thể có thể phản ứng tiêu cực nếu không được chăm sóc đúng cách. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, một số bệnh liên quan đến nhiệt như say nắng, kiệt sức vì nóng, chuột rút do mất điện giải và cháy nắng có thể xảy ra nhanh chóng nếu không có biện pháp phòng ngừa phù hợp. Các dấu hiệu cảnh báo ban đầu có thể bao gồm chóng mặt, nhức đầu, buồn nôn, mệt mỏi bất thường, chuột rút cơ bắp hoặc da đỏ rát, đặc biệt nếu đang vận động ngoài trời hoặc làm việc trong môi trường nóng bức.

Khi nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến nhiệt, điều quan trọng đầu tiên là dừng ngay mọi hoạt động và nhanh chóng di chuyển đến nơi thoáng mát hoặc có điều hòa để nghỉ ngơi. Việc bổ sung nước và điện giải là cần thiết, không chỉ uống nước lọc mà còn nên sử dụng các loại đồ uống thể thao có chứa muối và đường để phục hồi cân bằng nội môi. Trong trường hợp các triệu chứng không cải thiện hoặc có dấu hiệu nghiêm trọng hơn như nhịp tim tăng nhanh, lú lẫn, ngất xỉu hoặc da nóng đỏ bất thường – đó có thể là dấu hiệu của sốc nhiệt, cần được đưa đến cơ sở y tế ngay lập tức.

Để phòng tránh các vấn đề sức khỏe do nhiệt, hãy hạn chế tiếp xúc với nắng gắt trong thời gian dài, đặc biệt vào buổi trưa và đầu giờ chiều. Khi buộc phải ra ngoài, nên mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, sáng màu và đội mũ rộng vành hoặc sử dụng dù để tránh nắng. Uống đủ nước trong suốt cả ngày, kể cả khi chưa cảm thấy khát là cách đơn giản nhưng hiệu quả để giữ cơ thể luôn ở trạng thái cân bằng. Ngoài ra, cần tránh các hoạt động thể lực quá sức trong điều kiện thời tiết oi bức, nhất là đặc biệt quan trọng đối với trẻ nhỏ, người cao tuổi và những người có vấn đề sức khỏe nền.

Hãy luôn cảnh giác với các dấu hiệu ban đầu của bệnh liên quan đến nhiệt để kịp thời ứng phó, bảo vệ bản thân và người thân trong những ngày thời tiết khắc nghiệt. Việc chủ động chăm sóc sức khỏe trong mùa hè không chỉ giúp phòng tránh bệnh tật mà còn góp phần duy trì chất lượng cuộc sống ổn định, an toàn hơn.

Hoàng Ly