Nhận diện biến thể mới của COVID

83% ca mắc tại TP.HCM mang biến thể mới

Trong hai tuần vừa qua, TP.HCM ghi nhận 79 ca mắc COVID-19, tăng gần gấp 3 lần mức trung bình 4 tuần trước đó. Sở Y tế TP.HCM nhận định, diễn biến này cho thấy dịch bệnh đang gia tăng trở lại, chủ yếu do sự xuất hiện của biến thể mới NB.1.8.1 và đã có hai ca tử vong do mắc bệnh nền và nhiễm biến thể này.

Hai tuần trở lại đây, khoa D của Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM tiếp nhận gần 20 ca bệnh mắc COVID-19. Qua giải trình tự gen có tới 83% số ca bệnh mang biến chủng NB.1.8.1. Hầu hết các bệnh nhân nhập viện đều có các triệu chứng như sốt, ho, mệt mỏi và mắc các bệnh lý nền, đặc biệt là các bệnh nhân lớn tuổi.

Bác sĩ Phạm Vĩnh Thọ, Trưởng khoa D, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM cho biết: "Năm nay, bệnh phát triển cũng rất sớm, khi chạy giải trình tự gen thì đa phần đều nhiễm biến thể NB.1.8.1".

Theo các chuyên gia y tế, sự xuất hiện biến thể mới NB.1.8.1 có thể là nguyên nhân gia tăng số ca bệnh COVID-19 tại TP.HCM trong những tuần gần đây. Đây là một phân nhóm của Omicron, có tỷ lệ lưu hành toàn cầu, xuất hiện tại 23 quốc gia và được Tổ chức Y tế thế giới WHO xem đây là biến thể cần được theo dõi.

TS. BS. Nguyễn Trọng Đoàn, Phó Giám đốc Trung tâm kiểm nghiệm lâm sàng, Viện Pasteur TP.HCM chia sẻ: "Với kết luận của WHO thì hiện nay biến chủng NB.1.8.1 là biến chủng cần được theo dõi, chưa phải biến chủng đáng quan tâm. Hiện tại, ở những quốc gia có nhiều biến chủng này, số ca nặng và nhập viện không có sự tăng".

Mặc dù biến chủng NB.1.8.1 không gây nguy hiểm hơn các biến chủng khác từng được ghi nhận, nhưng các chuyên gia y tế khuyến cáo người dân, đặc biệt là với người lớn tuổi mắc bệnh lý nền, cần tuân thủ đúng các biện pháp phòng chống dịch, hạn chế đến nơi đông người.

Hiện ngoài biến thể NB.1.8.1, ngành y tế cũng đang dành sự quan tâm đặc biệt tới biến thể có tên VOC, với dự báo có thể sẽ tăng sự lây lan, tăng ca nặng, giảm hiệu quả trong các biện pháp can thiệp điều trị, vaccine, xét nghiệm hơn biến thể NB.1.8.1.

Biến thể mới lây nhanh, vaccine còn hiệu quả?

Số ca mắc COVID-19 trên cả nước tăng nhanh từ đầu tháng 5 đến nay được nhiều chuyên gia y tế nhận định là do biến thể mới của Omicron - NB.1.8.1 gây ra. Đây là biến thể được cho là có tốc độ lây lan nhanh gấp 7 lần so với cúm. Tuy nhiên theo các chuyên gia, biến thể này không đáng lo ngại vì không gây các triệu chứng tăng nặng bệnh, thậm chí với những người đã được tiêm vaccine COVID-19, mặc dù hiệu lực phòng bệnh có thể đã giảm nhưng vẫn có những tác dụng nhất định.

Tổng số ca mắc COVID-19 từ đầu năm 2025 đến nay của Việt Nam là gần 700 ca, tại 39 tỉnh, thành trong cả nước. Trong đó, Hà Nội, TP.HCM và Hải Phòng là những địa phương có số ca mắc cao nhất.

PGS.TS Trần Đắc Phu, Cố vấn cao cấp Trung tâm đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam cho biết: "COVID-19 đã qua rất nhiều biến thể như: Alpha, Beta, Gamma và sau đó là Delta. Đặc biệt Delta gây bệnh rất nặng và tử vong lớn, sau đó thì chuyển sang Omicron và gần như chủng Omicron vẫn lưu hành đến hiện nay. Biến chủng NB.1.8.1 của Omicron có đặc điểm là lây lan rất nhanh nhưng các triệu chứng của nó thường không nặng và không gây ra việc phải nhập viện nhiều và tử vong ở người mắc".

Các chuyên gia cũng nhận định, mặc dù biến thể mới không gây nặng cho người mắc, nhưng với nhóm có nguy cơ cao như bệnh nền, người cao tuổi, phụ nữ có thai vẫn không được chủ quan.

Ngành Y tế cho biết, hiện COVID-19 đã trở thành một bệnh truyền nhiễm nhóm B, nên xu hướng tăng số ca mắc cũng theo chu kỳ 4-5 một lần như các bệnh truyền nhiễm khác. Vì vậy, việc phòng chống cũng tương tự.

Hiện ngành Y tế không có khuyến cáo về việc tiêm vaccine phòng COVID-19. Các biện pháp dự phòng bệnh hiệu quả vẫn là đeo khẩu trang, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và hạn chế tụ tâp đông người.

Dịch COVID tiếp tục lây lan tại nhiều nước

Tình hình dịch COVID-19 đang là tâm điểm chú ý trong những tuần gần đây với sự gia tăng liên tục của các ca bệnh nhiễm biến thể NB.1.8.1. Theo WHO, NB 1.8.1 hiện được ghi nhận tại 23 quốc gia.

Tờ the Nation ngày 31/5 trích dẫn thông tin của Tổ chức y tế thế giới WHO cho biết, sự lây lan của virus SARS-CoV-2 gia tăng kể từ giữa tháng 2 năm nay. Biến thể mới của COVID-19, NB.1.8.1 là một biến thể phụ của XDV.1.5.1 lần đầu tiên được xác định vào ngày 22/1/2025 đã nhanh chóng chiếm ưu thế gây ra các ca nhiễm bệnh. Tính đến giữa tháng 5/2025, nó chiếm 10,7% trình tự gen toàn cầu, tăng từ con số 2,5% ở 4 tuần trước đó. Mặc dù vẫn là một biến thể tương đối nhỏ, nhưng nó đang gia tăng nhanh chóng, đặc biệt là ở Tây Thái Bình Dương, ở châu Mỹ và châu Âu.

Tại Thái Lan, Cục Kiểm soát Dịch bệnh (DDC) nước này đã cảnh báo người dân, đặc biệt là các nhóm dễ bị tổn thương và cha mẹ của trẻ em dưới một tuổi, cần tăng cường bảo vệ chống lại COVID-19. Chỉ trong ngày 29/5, đã có hơn 18.000 số các mắc mới, nâng tổng số ca mắc bệnh năm nay ở nước này lên hơn 240.000 người. Cũng trong ngày 29/5, Thái Lan đã có thêm hai bệnh nhân COVID-19 tử vong, nâng số người tử vong trong năm nay lên 53 người.

DDC Thái Lan bày tỏ lo ngại về khả năng bùng phát dịch theo cụm tại các trường học, nơi nhiều học sinh và giáo viên dành thời gian cùng nhau trong không gian hạn chế. Một trường học tại tỉnh Samut Prakan đã thông báo sẽ đóng cửa từ ngày mùng 4 đến ngày mùng 9/6 do số ca mắc COVID-19 tăng đột biến. Trước đó một trường học khác tại tỉnh Nakhon Pathom cũng đã đóng cửa trong 3 ngày khi có nhiều học sinh không thể đến trường do mắc COVID-19.

Tại Trung Quốc, con số thống kê người nhập viện và tử vong cho thấy tốc độ lưu thông của bệnh đã tăng nhanh. Đặc khu kinh tế Hồng Kông (Trung Quốc) ghi nhận số ca bệnh đã tăng gấp đôi chỉ trong một tháng, từ 6% lên 13%, mức cao nhất được ghi nhận trong một năm. Đài Loan (Trung Quốc) tuần cuối cùng của tháng 5 chứng kiến hơn 19.000 lượt thăm khám liên quan đến COVID-19, 330 ca bệnh nghiêm trọng và 47 ca tử vong. Ở một số vùng, chính quyền địa phương đã tái khởi động quy định về đeo khẩu trang và tiêm chủng.

Các ca bệnh COVID-19 do biến thể NB.1.8.1 cũng đã được phát hiện tại nhiều quốc gia khác như Mỹ, Australia và một số nước châu Âu. Tại Australia, các nhà chức trách y tế cho biết không nên đánh giá thấp rủi ro từ COVID-19 dù chưa có bằng chứng nào cho thấy các triệu chứng của chủng mới này nghiêm trọng hơn các biến thể khác. Quốc gia này đã ghi nhận 500 người tử vong do COVID-19 trong năm nay và số ca bệnh đã tăng dần kể từ tháng 5. Các chuyên gia nhấn mạnh việc tiêm phòng vaccine tăng cường phòng ngừa COVID-19 là cần thiết do biến thể mới dễ lây lan khi quốc gia này bước vào mùa lạnh.

Tại Pháp, các cơ quan y tế đang theo dõi chặt chẽ sự phát triển của biến thể mới NB.1.8.1 khi 4 trường hợp nhiễm bệnh đã được phát hiện ở nước này tính đến ngày 25/5 vừa qua. Biến thể này cũng đã được phát hiện trong những tuần gần đây ở các quốc gia Đức, Ireland, Hà Lan, Tây Ban Nha và Thụy Điển, kể từ tháng 4. Theo cơ quan y tế, châu Âu cần phải xem xét liệu nó có khả năng gây ra một đợt bùng phát trở lại của dịch hay không.

Một số trường hợp nhiễm biến thể mới cũng đã được phát hiện tại Mỹ thông qua chương trình sàng lọc tại sân bay để kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh. NB.1.8.1 được phát hiện tại các sân bay ở California, Washington, Virginia và New York từ cuối tháng 3. Tính đến ngày 27 /5, gần 20 ca đã được ghi nhận, chủ yếu ở các bang như California, Rhode Island, Ohio và Hawaii. Mặc dù biến thể này có khả năng lây truyền cao hơn biến thể chủ đạo LP.8.1 (chiếm 70% ca bệnh tại Mỹ), các chuyên gia cho rằng nó không gây ra bệnh nặng hơn.

Cuối tuần qua, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã phê duyệt vaccine COVID liều thấp của Moderna dành cho người từ 65 tuổi trở lên và người từ 12 đến 64 tuổi có ít nhất một tình trạng bệnh lý làm tăng nguy cơ mắc COVID-19 nghiêm trọng. Hãng Moderna cho biết, vaccine mới mNEXSPIKE sẽ có sẵn tại Mỹ kịp thời cho mùa virus đường hô hấp 2025-2026 bắt đầu vào mùa thu. Vaccine mNEXSPIKE có thể bảo quản trong điều kiện tủ lạnh thông thường, giúp đơn giản hóa quy trình phân phối, đặc biệt có ý nghĩa đối với các quốc gia đang phát triển, nơi hệ thống dây chuyền lạnh còn hạn chế.

Phan Hằng